Szkodniki ogórków i ich zwalczanie
Szkodniki ogórków powodują uszkodzenia różnych części roślin, obniżają jakość plonu, a nawet mogą doprowadzić do zamierania całej plantacji. Aby tego uniknąć, należy regularnie kontrolować uprawiane ogórki i nauczyć się rozpoznawać objawy występowania szkodników. Podpowiadamy jak prowadzić ekologiczne zwalczanie szkodników ogórka, a także jakie opryski na szkodniki ogórków warto stosować.
Oprysk na szkodniki ogórków
Fot. depositphotos
Szkodniki ogórków - mszyce
Mszyce to jedne z najczęściej spotykanych szkodników roślin ogrodowych. Na ogórku występuje kilka gatunków mszyc, z których najczęściej spotykane to: mszyca ogórkowa, mszyca brzoskwiniowa i mszyca ziemniaczana smugowa. Jako gatunki polifagiczne, mszyce są groźnymi szkodnikami wielu gatunków roślin uprawnych, w tym również ogórków.
Mszyce osłabiają rośliny ogórka żywiąc się ich sokami. Występują najliczniej na najmłodszych organach - pędach, liściach, kwiatach, zawiązkach owoców. Porażone ogórki przestają kwitnąć, zawiązki owoców opadają, liście żółkną, a cała roślina powoli zamiera. Mszyce są także nosicielami różnych wirusów, a wydzielając słodką, lepką spadź mogą doprowadzać do infekcji wywoływanej przez grzyby.
Ogórki zaatakowane przez mszyce
Fot. depositphotos
Żeby zapobiec pojawieniu się mszyc na ogórkach należy usuwać chwasty, gdyż mszyce zimują na wielu roślinach polnych np. tobołku polnym czy komosie. Można sadzić w pobliżu ogórków rośliny przyprawowe i zioła, które wydzielają zapachy odstraszające mszyce. Mogą to być: czosnek, cebula, szczypiorek, koperek, kolendra, hyzop, szałwia lekarska, nagietek, nasturcja, mięta i aksamitka.
Mszyce na liściach ogórków
Fot. depositphotos
Naturalnym sposobem przeciwko mszycom na ogórkach są opryski wyciągami lub naparami z cebuli, czosnku, krwawnika, tytoniu lub mniszka lekarskiego.
Aby przygotować wyciąg z krwawnika pospolitego należy 800 g suszonego ziela zalać wrzątkiem i pozostawić na 2 godziny. Wyciąg przecedza się i uzupełnia wodą do 10 litrów. Wykonujemy kilkukrotnie opryski w odstępach 7-14 dniowych.
Równie łatwym do wykonania jest wyciąg z czosnku. W tym celu 150 g zmiażdżonego czosnku zalewa się 10 litrami wody. Pozostawiamy to na dobę po czym przefiltrowanym preparatem spryskujemy ogórki zaatakowane przez mszyce.
Poza preparatami roślinnymi warto też wykorzystać domowe sposoby na mszyce, takie jak szare mydło czy soda oczyszczona.
Aby przygotować preparat z użyciem mydła potasowego (czyli inaczej szarego mydła) w 10 litrach ciepłej wody rozpuszczamy 30 g mydła i 30 ml denaturatu. Po rozpuszczeniu mydła i wymieszaniu składników czekamy aż woda wystygnie i opryskujemy ogórki zaatakowane przez mszyce.
Przeciwko mszycom na ogórkach można też użyć sodę oczyszczoną. W tym celu 1 łyżeczkę sody oczyszczonej dodajemy do 2 l ciepłej wody. Do uzyskanego roztworu należy dodać jeszcze parę kropli płynu do mycia naczyń lub 2 ml szarego mydła. Roztwór wymieszać i wstrząsnąć. Opryskuje się rośliny co 7 dni.
W ochronie ogórków przed mszycami pomocna jest też mączka bazaltowa. Aby mszyce nie obsiadały liści i pędów ogórków, wystarczy rośliny delikatnie oprószyć mączką. Rozsypywanie mączki bazaltowej na ziemię między roślinami to z kolei sprawdzony sposób na ślimaki.
W identyczny sposób przeciwko mszycom i ślimakom (do oprószania roślin i posypywania ziemi) stosowana może być ziemia okrzemkowa.
Uciążliwe szkodniki ogórków, jakimi bez wątpienia są mszyce, można też zwalczać za pomocą gotowych preparatów dostępnych w sklepach ogrodniczych. Jednym z gotowych ekologicznych preparatów na mszyce jest Emulpar 940 EC produkowany na bazie naturalnego oleju rydzowego (jest to olej roślinny uzyskiwany z lnianki). Preparat pokrywa szkodniki lepką powłoką, która utrudnia mszycom poruszanie się, zatyka ich narządy oddechowe, prowadząc ostatecznie do śmierci szkodników. Podobny mechanizm działania wykazują również naturalne preparaty Spruzit Spray AL oraz Agrocover.
Szkodniki ogórków - przędziorek chmielowiec
Przędziorek chmielowiec żeruje na pąkach, szczytowych częściach pędów i na spodach liści, wysysając soki roślinne. Powoduje przebarwienia blaszki liściowej, która żółknie, a następnie brązowieje. Liście opadają, a cała roślina stopniowo zamiera. Ten niewielki pajęczak jest trudny do zauważenia gołym okiem, dlatego pomocna podczas poszukiwania szkodnika będzie lupa. Pamiętajmy, iż należy zaglądać pod spodnią stronę liści, gdyż tam często kryją się przędziorki.
Przędziorki na liściach pomidorów
Fot. depositphotos
Rozwojowi przędziorka sprzyja sucha pogoda. Przystępując do zwalczania przędziorka na ogórkach przede wszystkim zadbajmy o zwiększenie wilgotności powietrza, np. poprzez zraszanie roślin. W sąsiedztwie ogórków możemy posadzić rośliny, które wytwarzają substancje odstraszające przędziorka np. nagietki, rumianki, czosnek czy cebulę.
W uprawach ogrodowych można także sięgać po gotowe naturalne preparaty na przędziorka, np. wymienione już wyżej: Emulpar 940 EC, Spruzit Spray AL oraz Agrocover. Jak zatem widać, są to te same preparaty, co do zwalczania mszyc.
W przypadku bardzo silnej inwazji przędziorka na ogórku warto sięgnąć po insektycyd Nissorun Strong 250 SC. Jest on wysoce skuteczny, gdyż niszczy wszystkie stadia rozwojowe przędziorka (jaka, larwy i osobniki dorosłe), a okres karencji wynosi zaledwie 3 dni (od oprysku do zbioru muszą upłynąć co najmniej 3 dni).
Posypywanie ogórków mączką bazaltową zapobiega atakom szkodników
Fot. depositphotos
Szkodniki ogórków - zmieniki
Ogórki gruntowe często porażane są przez zmienika lucernowca i zmienika bylinowca. Szkody na roślinach wyrządzają zarówno dorosłe owady, jak i larwy. Żerują w wierzchołkowej części rośliny wysysając soki z pąków, kwiatów i liści. Osłabiają rośliny powodując ich zasychanie i zamieranie. Pod wpływem żerowania zmieników brzegi blaszki liściowej ogórków wyginają się, najmłodsze liście więdną, na starszych widoczne są brunatne plamki, które zasychają i wykruszają się. Owady mogą także przenosić liczne choroby ogórków o podłożu wirusowym i bakteryjnym.
Rozmnażaniu się i rozprzestrzenianiu zmienników sprzyjają wysokie temperatury powietrza i niewielkie opady deszczu.
Zwalczanie tych szkodników ogórków rozpoczynamy od lustracji roślin na przełomie lipca i sierpnia, wypatrując objawów ich żerowania na obrzeżach uprawy. Profilaktycznie dbamy o odchwaszczanie i odpowiednią odległość między roślinami. Unikamy sadzenia w otoczeniu ogórków roślin motylkowych, które przyciągają zmieniki. Korzystnym sąsiedztwem dla ogórków są: czosnek, cebula, nagietek, cząber i tymianek, które odstraszają te szkodniki.
Ekologicznym środkiem stosowanym w zwalczaniu zmieników może być wyciąg na bazie czosnku. Jeśli naturalne metody nie pomogą, do zwalczania zmienników na ogórkach można zastosować insektycyd Mospilan 20 SP.
Szkodniki ogórków - wciornastek tytoniowiec
Wciornastki żywią się sokami roślinnymi. Na porażonych liściach pojawiają się srebrzyste plamki, z początku wzdłuż nerwów głównych, potem obejmujące całą blaszkę. W miejscu żerowania tych szkodników ogórków widać ciemne grudki - odchody owada. Porażone rośliny słabo rosną, wydając niewielkie owoce.
W pobliżu ogórków najlepiej nie sadzić innych gatunków warzyw, na których żeruje wciornastek: cebuli, pora i kapusty. Tutaj drobna uwaga: wcześniej polecaliśmy sadzenie cebuli obok ogórków aby odstraszyć mszyce. Jeśli jednak problemem w ogrodzie są wciornastki, lepiej z uprawy cebuli obok ogórków zrezygnować.
W maju i czerwcu, gdy możemy spodziewać się obecności tego szkodnika ogórków, w jego wczesnym wykryciu pomogą nam niebieskie tablice lepowe, umieszczone pomiędzy roślinami nisko nad ziemią. Gdy zaobserwujemy pojawienie się owada możemy zastosować jeden z naturalnych preparatów Agrocover, Emulpar 940 EC, Spruzit Spray AL.
Przy bardzo nasilonym występowaniu wciornastków na ogórkach konieczne może okazać się wykonanie oprysków środkiem ochrony Mospilan 20 SP. Należy jednak pamiętać, że okres karencji wynosi tu aż 14 dni, dlatego oprysku nie wolno wykonywać w okresie zbiorczym.
Naturalnie i skutecznie możemy zwalczyć wciornastka dzięki wprowadzeniu na swoją uprawę jego naturalnych wrogów, którymi są: grzyby Beauveria bassiana (preparat NATURALIS®), roztocza Hypoaspis Miles (preparat Hypoaspis-System), pluskwiaki Orius laevigatus (preparat Orius-System) oraz nicienie Steinernema feltiae (preparat Entonem).
Szkodniki ogórków - miniarki
W uprawach ogórka pod osłonami często można spotkać miniarkę psiankowiankę, miniarkę ciepłolubkę i miniarkę szklarniówkę. W uprawach polowych te szkodniki ogórków występują znacznie rzadziej.
Dorosłe osobniki tych muchówek odżywiają się sokami roślinnymi, natomiast ich larwy żywią się tkankami roślin, drążąc tunele-miny. Białe plamki zlokalizowane na brzegach liści to pierwsze objawy żerowania larw miniarek na ogórkach.
Owady żyją w szklarniach, należy więc zadbać o ich czystość usuwając resztki roślin i dezynfekując wnętrze. Po wystąpieniu szkodników na ogórkach warto użyć naturalny preparat NeemAzal T/S, a jeśli to nie pomoże, konieczny będzie oprysk insektycydem Mospilan 20 SP.
Szkodniki ogórków - śmietki
Śmietka kiełkówka i śmietka glebowa to muchówki żerujące na nasionach oraz na młodych siewkach ogórka. Larwy śmietek wgryzają się w nasiona, uszkadzają też młode siewki drążąc tunele w łodygach oraz liścieniach. W efekcie nasiona nie kiełkują, a uszkodzone młode rośliny zamierają. Larwy drugiego i trzeciego pokolenia żerują w tkankach starszych roślin, także rozkładających się. Dlatego samice śmietek przyciąga obornik.
Żeby ograniczyć występowanie tych szkodników ogórków należy stosować nawozy organiczne wyłącznie jesienią, dokładnie je przekopując, tak by uniemożliwić owadom złożenie jaj. Bezpośrednio po siewie ogórka możemy przykryć nasiona włókniną, stanowiącą barierę dla szkodników. Jeszcze skuteczniejsze będzie uprawianie ogórka z rozsady, która będzie sadzona na miejsce stałe już w fazie, w której staje się mało interesująca dla śmietek.
Bazylia i wrotycz pospolity sadzone w towarzystwie ogórków wytwarzają substancje odstraszające te muchówki. Pomocne jest też podlewanie roślin wyciągiem z wrotyczu. W przypadku silnego porażenia ogórka przez śmietki, pomocny będzie oprysk środkiem owadobójczym Mospilan 20 SP.
Szkodniki ogórków - mączlik szklarniowy
Mączlik szklarniowy występuje w uprawie ogórków pod osłonami, ale latem migruje ze szklarni na tereny przyległe i rozmnaża się na różnych roślinach uprawnych i chwastach. Larwy i osobniki dorosłe wyrządzają szkody żywiąc się sokami roślinnymi, Wytwarzają lepką, słodką masę, w której namnażają się grzyby sadzakowate. Uszkodzone liście ogórka żółkną, zwijają się i usychają, a cała roślina powoli zamiera i więdnie.
Pomocne w wykryciu szkodnika w szklarni mogą być żółte tablice lepowe. Nie tylko ujawnią obecność mączlika, ale też umożliwią wyłapanie dorosłych osobników. Walcząc z mączlikiem należy dezynfekować szklarnie i usuwać pozostałości po uprawach na koniec sezonu wegetacyjnego. Wokół szklarni należy usuwać chwasty.
Skutecznym i ekologicznym sposobem zwalczania mączlika szklarniowego jest wprowadzenie do uprawy jego naturalnych wrogów: dobrotnicę szklarniową, ośca mączlikowego czy też dziubałeczka mączlikowego.
Zarówno w szklarni jak i w jej otoczeniu możemy posadzić rośliny odstraszające mączlika - aksamitki, bylicę piołun, nasturcje i rumianek.
Opryski naturalnymi preparatami takimi jak Limocide czy Emulpar 940 EC dobrze radzą sobie z mączlikiem pod osłonami. Jeśli mimo naszych starań nie udało się zwalczyć mączlika metodami naturalnymi, można sięgnąć po insektycyd Sanium AL.
Szkodniki ogórków - ziemiórki
Ziemiórki to muchówki żerujące w rozkładających się resztach roślinnych i wierzchniej warstwie podłoża. W uprawach pod osłonami najczęściej występuje ziemiórka Bradysia paupera. Szkodniki chętnie przenoszą się na żywe rośliny - larwy uszkadzają części przyziemne, szyjkę korzeniową i korzenie. Przemieszczając się mogą przenosić choroby, zwłaszcza grzybowe. Uszkodzone ogórki, zamierają, więdną i gniją u podstawy.
W ramach profilaktyki bardzo ważne jest dokładne sprzątanie resztek roślinnych. Podłoże powinno być odkażone przez parowanie lub chemicznie. Ziemiórki mogą dostawać się pod osłony także z zewnątrz. Niebieskie lub żółte tablice lepowe rozwieszone między roślinami sygnalizują pojawienie się szkodnika.
W szklarniach można wprowadzić do podłoża owadożerne nicienie Steinernema feltiae. Naturalny preparat na bazie miodli indyjskiej NeemAzal T/S to środek, który w sposób ekologiczny zwalcza ziemiórki na ogórkach.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Opracowano na podstawie:
1. Woszczyk K., Co zagraża ogórkom w Działkowiec 6/2018 s. 62-63;
2. Ciesielska J., Malusà E, Sas Paszt L., Środki ochrony roślin stosowane w rolnictwie ekologicznym, Wydane przez Fundusz Rozwoju Regionalnego, Skierniewice 2011, s. 27;
3. Szwejda J., Ochrona warzyw przed ziemiórkami w Hasło Ogrodnicze 7/2013.
Przeczytaj również:
Dlaczego ogórki są gorzkie? Przyczyny i zapobieganie
Czasem zdarza się, że ogórki pięknie wyglądają ale są gorzkie w smaku. W tym artykule wyjaśniamy dlaczego ogródki są gorzkie i jak można temu zapobiec, a także czy gorzkie ogórki można jeść. Więcej...
Dlaczego ogórki nie związują owoców?
Czasem zdarza się, że mimo starannej pielęgnacji ogórki nie zawiązują owoców. Kwitną obficie ale owoców ogórka brak albo jest ich bardzo mało. Brak owoców ogórka może mieć kilka przyczyn i warto poznać wszystkie z nich. Więcej...
Oprysk z drożdży na pomidory i ogórki
Oprysk pomidorów drożdżami przeciwko zarazie ziemniaczanej to słynny przepis polecany przez ekologicznych ogrodników. Może on pomóc też w ochronie innych warzyw, jak ogórki czy ziemniaki, a przygotowanie tego oprysku jest bardzo proste! Więcej...
