Koper ogrodowy - właściwości, uprawa, odmiany, choroby

Aromatyczny koper ogrodowy jest świetnie znanym warzywem, które często gości w naszych kuchniach, a mamy wykorzystują lecznicze właściwości kopru w walce z niemowlęcą kolką. Uprawa kopru ogrodowego możliwa jest na grządce w towarzystwie innych warzyw, a także w donicach lub pojemnikach balkonowych. Dowiedz się jakie odmiany kopru ogrodowego warto wysiewać oraz w jaki sposób uniknąć atakujących go chorób.

Koper ogrodowy

Koper ogrodowy - właściwości

Koper ogrodowy (Anethum graveolens) należy do rodziny selerowatych i jest rośliną jednoroczną, uprawianą w celach leczniczych oraz jako przyprawa. Owocem kopru jest rozłupnia, złożona z dwóch rozłupek, nazywanych nasionami, zawierającymi olejki eteryczne. Stanowią one zarówno materiał siewny, jak i surowiec wykorzystywany w ziołolecznictwie i przemyśle spożywczym.

Nasiona i ziele kopru mają przyjemny korzenny zapach i smak. Swoje właściwości lecznicze koper ogrodowy zawdzięcza wysokiej zawartości witaminy C, wapnia, żelaza, fosforu oraz witamin z grupy A, D, B. Napar z liści lub nasion kopru obniża ciśnienie krwi i korzystnie wpływa na procesy trawienne. Dobrze znają go mamy, gdyż pomaga maluchom w czasie bolesnych kolek.

Warto docenić także właściwości ozdobne kopru ogrodowego. Jego baldachy składają się z mnóstwa drobnych żółtych kwiatów, a później owoców, które ładnie prezentują się w kompozycjach kwiatowych - bywają ścinane zarówno na świeże jak i suszone kwiaty. Z kolei sinozielone liście kopru ogrodowego mogą stać się dekoracyjnym tłem dla innych roślin na rabacie.

Koper ogrodowy - uprawa

Uprawa kopru ogrodowego najlepiej udaje się na stanowisku słonecznym, w temperaturze 20°C, na przepuszczalnej, żyznej glebie. Nie należy zaś uprawiać kopru w miejscu zacienionym i w nadmiernie wilgotnym podłożu. Najlepszy odczyn pH gleby powinien wynosić 5,5-6,5. W uprawie kopru ogrodowego idealnym przedplonem będą rośliny motylkowe, które korzystnie wpływają na żyzność gleby oraz wzbogacają ją w makro i mikroskładniki. Koper można uprawiać także po roślinach okopowych.

Przedplonem dla kopru ogrodowego nie powinny zaś być rośliny z rodziny selerowatych. Bardzo ważne jest też zmianowanie. Przez okres 3-4 lat nie należy wysiewać kopru ponownie w tym samym miejscu, co poprzednio. Zwiększa to bowiem ryzyko, że wystąpią szkodniki lub choroby kopru.

Wysiew nasion kopru można prowadzić w różnych terminach, poczynając od marca, a kończąc w lipcu. Jesienią, w roku poprzedzającym, należy wykonać płytką orkę gleby, wcześniej nawożąc ją kompostem lub obornikiem. Wiosną można także zastosować nawożenie organiczne. Glebę przed siewem kopru ogrodowego należy wyrównać i spulchnić, usuwając z jej powierzchni chwasty i kamienie.

Nasiona kopru ogrodowego wysiewa się w płytkich rowkach odległych od siebie o 20-30cm. Jeśli chcemy zbierać tylko liście, między siewkami zachowujemy odstęp 15 cm, jeżeli zamierzamy wykorzystać zarówno liście jak i nasiona, zwiększamy odstępy do 20 cm. Koper ogrodowy wymaga obfitego podlewania. Pierwsze zbiory można już zrywać 6-8 tygodni od wysiania. Owoce dojrzewają w lipcu i sierpniu.

Nasiona warzyw i kwiatów. Jakie kupować?
Co roku, już pod koniec zimy, w sklepach ogrodniczych pojawia się wielu klientów kupujących nasiona warzyw i kwiatów. Sprzedawcy kuszą nas coraz większym wyborem odmian i ładnymi, kolorowymi opakowaniami nasion. Nie brakuje też promocji cenowych. Niestety nie wszystko co ładnie się prezentuje jest naprawdę dobre. Zobacz jak kupować nasiona kwiatów i warzyw, jak wybrać te najlepsze i na jakie informacje na opakowaniach zwrócić uwagę. Więcej...

Koper ogrodowy - odmiany

W zależności od odmiany kopru ogrodowego w owocach zawarta jest różna ilość oleju eterycznego. Z wczesnych odmian kopru można wymienić odmianę 'Lukullus' czy 'Turkus'. Koper 'Lukullus' ma delikatne, drobne liście, przeznaczone do przetwórstwa, suszenia oraz spożywania na świeżo. Odmiana 'Turkus' ma nieco większe liście, ciemnozielone z silnym woskowym nalotem. Polecana jest głównie do kwaszenia oraz do bezpośredniego spożycia. Zawiera dużo witaminy C oraz karotenu. Obie wymienione odmiany kopru ogrodowego odznaczają się dużą odpornością na choroby.

Ciekawe, średniowczesne odmiany kopru ogrodowego to odmiana 'Amat' oraz 'Ambrozja'. 'Amat' nadaje się zarówno do kwaszenia jak i do bezpośredniego spożycia. Jej cechą charakterystyczną jest duża odporność na wyleganie oraz późne osypywanie się nasion. Koper 'Ambrozja' jest odmianą o wysokiej zawartości olejków eterycznych. Daje duże plony, nadając się do zbioru na świeżo, do suszenia oraz mrożenia. Późno wybija w pędy kwiatostanowe.

Popularną odmianą kopru ogrodowego jest koper 'Szmaragd', bardzo aromatyczna pozbawiona antocyjanu, z dużą zawartością witaminy C. Odmiana ta daje wysokie plony, nadając się do kwaszenia oraz bezpośredniego spożycia. Dobrze znosi suszę, co czyni ją łątwiejszą w uprawie

Koper ogrodowy - choroby

Stwarzając prawidłowe warunki uprawy kopru ogrodowego uchronimy go przed licznymi patogenami. Chodź z reguły koper ogrodowy jest odporny na choroby, czasami może go atakować mączniak prawdziwy i rzekomy czy szara pleśń.

Mączniaka prawdziwego na koprze rozpoznać można po jasnoszarym nalocie na wierzchniej stronie blaszki liściowej. Objawami mączniaka rzekomego są jasne plamy na liściach kopru, które później przechodzą w postać nekrotyczną. Na spodzie liści, w miejscu plam pojawia się biały nalot. Z kolei jeśli koper ogrodowy zostanie zaatakowany przez szarą pleśń, zauważymy na liściach brązowe plamy, które w warunkach wysokiej wilgotności powietrza pokrywają się szarym nalotem. Z czasem plamy te obejmują całe liście, a koper zasycha.

W walce z chorobami kopru ogrodowego warto sięgnąć po biopreparaty, takie jak: Biosept Active, Bioczos. Można stosować je zarówno profilaktycznie podczas uprawy kopru oraz po zaobserwowaniu pierwszych niepokojących objawów chorób.

Właściwe sąsiedztwo roślin, organiczne nawożenie, płodozmian czy dobór odpowiednich odmian zmniejszą ryzyko wystąpienia chorób kopru ogrodowego.

Warto wiedzieć! Koper ogrodowy jest dobrym towarzystwem dla fasoli, bowiem chroni ją przed uszkodzeniami zmieników. Korzystnie wpływa także na plonowanie kapusty, marchwi i brokułu. Z kolei na koper korzystnie wpływa towarzystwo cebuli, czosnku, lawendy i mięty, które zapobiegną atakom mszyc.

Dobrym pomysłem w uprawie kopru ogrodowego będzie stosowanie różnego rodzaju wywarów, wyciągów czy gnojówek ziołowych, które podniosą naturalną odporność rośliny. Do ich przygotowania można wykorzystać rumianek pospolity, skrzyp polny, pokrzywę czy żywokost. Przy zakupie nasion kopru warto wybrać te zaprawione zaprawą nasienną, dzięki czemu unikniemy choroby kopru jaką jest zgorzel siewek.

mgr inż. Joanna Białowąs

Przeczytaj również:

Dobre sąsiedztwo roślin i warzyw
Dobre sąsiedztwo roślin i warzyw ma bardzo pozytywny wpływ na ich wzrost i uprawę. Obecnie bardzo modne jest ekologiczne ogrodnictwo, w którym dobór odpowiedniego sąsiedztwa roślin jest szczególnie istotny. Warto dowiedzieć się więcej o tym, które rośliny oddziałują na siebie pozytywnie, a które przeszkadzają sobie. Wszystko to ma ogromne znaczenie jeżeli chce się mieć piękny i zdrowy ogród. Więcej...

Gnojówka, wywar, napar - ekologiczne środki ochrony roślin
Wiele roślin na działkach, w tym również powszechnie występujące chwasty, takie jak pokrzywa, mniszek lekarski czy skrzyp polny, możemy wykorzystać do samodzielnego przygotowania gnojówek i wywarów roślinnych, przydatnych do nawożenia i ochrony roślin. Dobre przykłady to wywar ze skrzypu na mączniaka czy gnojówka z pokrzyw na mszyce. Poznaj najlepsze przepisy na ekologiczne środki ochrony roślin i nawozy naturalne oraz dowiedz się jak je stosować. Więcej...

Zioła w domu - uprawa w doniczkach, jak sadzić, kiedy siać
Zioła w domu, uprawiane w doniczkach, to doskonały sposób aby świeże zioła mieć zawsze pod ręką. Szczególnie jeśli doniczki z ziołami ustawimy na parapecie w kuchni. Wówczas w każdej chwili można je dodać do potraw i cieszyć się ich smakiem i aromatem. Zobacz jak uprawiać zioła w domu, kiedy siać i sadzić zioła w doniczkach oraz które gatunki ziół są najlepsze do uprawy w doniczkach. Więcej...

Opracowano na podstawie: Orłowski M., Słodkowski P., Uprawa warzyw na nasiona, Wydawnictwo Akademi Rolniczej w Szczecienie, s. 172; Słodkowski P., Orłowski M., Rekowska E. 1999. Wpływ stosowania osłon w uprawie kopru ogrodowego na wielkość i jakość plonu. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 466, s. 165-171; Szafirowska A., Kołosowski S., Wykorzystanie allelopatycznych właściwości roślin w uprawie warzyw, Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach, Problemy Inżynierii Rolniczej nr 1/2008, s. 117, 121; Janas R., Ocena możliwości poprawy zdrowotności nasion kopru ogrodowego i włoskiego uprawianego w systemach ekologicznych, s. 228; Kawecka-Radomska M., Zawartość olejku eterycznego oraz garbników w owocach kilku odmian kopru ogrodowego Anethum graveolens L., POLONIA VOL. XVII (1) SECTIO EEE 2007, s. 35-39. Fot. freeimages.com