Szczypiorek - właściwości, uprawa, odmiany

Szczypiorek to bylina uprawiana zarówno ze względu na swoje walory zdrowotne, smakowe, jak i dekoracyjne. Łatwy w pielęgnacji i mrozoodporny szczypiorek może być uprawiany zarówno w ogrodzie, na balkonie, jak i na parapecie okiennym. Poznaj właściwości szczypiorku i dowiedz się, jak uprawiać szczypiorek w ogrodzie i w doniczce. Przedstawiamy też najlepsze odmiany szczypiorku do uprawy amatorskiej!

Szczypiorek - (Allium schoenoprasum)
Fot. pixabay

Szczypiorek (Allium schoenoprasum) należy do rodziny czosnkowych (Allioideae). Uprawia się go jako bylinę na zagonach warzywnych, a ze względu na atrakcyjny wygląd także na rabatach kwiatowych. Przez długi czas szczypiorek był uważany za chwast. Dopiero w średniowieczu, kiedy doceniono jego właściwości odżywcze, zaczął być powszechnie uprawiany i wykorzystywany.

Szczypiorek - właściwości

Częścią użytkową szczypiorku są rurkowate lub spłaszczone liście, które mają lekko ostry smak i intensywny aromat. Część podziemna szczypiorku składa się ze skróconego kłącza, z którego wyrastają małe, podłużne cebulki. System korzeniowy jest wiązkowy. Pędy kwiatostanowe są wewnątrz puste, rurkowate, dorastają nawet do 50 cm wysokości. Kwiaty barwy fioletowej lub liliowej tworzą kulisty baldach. Szczypiorek kwitnie w czerwcu i lipcu. Owocem szczypiorku jest torebka. Nasiona szczypiorku są podobne do nasion cebuli, lecz znacznie mniejsze, trójkanciaste, nieco pomarszczone.

Wysoka zawartość cukrów, witamin (B, C, K, E, A), aminokwasów i fitoncydów sprawiają, że szczypiorek często uważany jest za roślinę leczniczą. Szczypiorek jest także bogaty w białka, tłuszcze, mikroelementy, w tym te, które odmładzają organizm i wzmacniają odporność (selen, cynk, mangan, itp.). Spożywa się go w celu poprawy funkcjonowania układu odpornościowego, nerek, pęcherzyka żółciowego i układu krążenia.

Szczypiorek pobudza apetyt, poprawia aktywność wydzielniczą jelit i jest stosowany w profilaktyce przeziębień. Świeże liście można zamrozić lub wysuszyć i używać w miarę potrzeb w okresie zimowym, kiedy właściwości lecznicze szczypiorku mogą być szczególnie cenne.

Szczypiorek - uprawa w ogrodzie

Stanowisko uprawy szczypiorku powinno być słoneczne, choć roślina ta daje sobie radę również w miejscach lekko zacienionych. Szczypiorek najlepiej rośnie na glebach żyznych, piaszczysto-gliniastych i wilgotnych. Nie jest wrażliwy na niską temperaturę i może zimować w gruncie bez przykrycia.

Szczypiorek jest dobrym sąsiedztwem dla warzyw takich jak: marchew, pomidory, pietruszka i koper. Natomiast nie powinno się uprawiać szczypiorku obok warzyw strączkowych, kapusty i buraków.

Uprawiany współrzędnie szczypiorek chroni inne rośliny przed mszycami, pchełkami i połyśnicą marchwianką. Szkodniki te nie tolerują zapachu szczypiorku. W związku z tym, żeby chronić swoje uprawy, warto wysiewać szczypiorek na obrzeżach grządek warzywnych. Uważa się również, że sadzenie szczypiorku chroni rośliny przed chorobami grzybowymi. Na przykład agrest - przed mączniakiem rzekomym, róże przed czarną plamistością, zaś jabłonie przed parchem.

Szczypiorek można rozmnażać z nasion oraz wegetatywnie przez podział kęp wiosną i w sierpniu. Żeby przyspieszyć zbiór o 1-3 tygodni, możemy rośliny wczesną wiosną osłaniać agrowłókniną, folią perforowaną lub uprawiać szczypiorek w tunelu foliowym.

Szczypiorek - (Allium schoenoprasum)
Fot. pixabay

Uprawa szczypiorku z rozsady

Wczesną wiosną (w marcu) lub latem (w lipcu lub sierpniu) nasiona szczypiorku umieszczamy w pojemnikach z wilgotną ziemią i przykrywamy szkłem lub folią. Kiełki pojawiają się w ciągu 7-10 dni w temperaturze od 12°C. Przerywamy rośliny, gdy pojawi się jeden prawdziwy liść. Po dwóch miesiącach sadzimy szczypiorek do gruntu w rozstawie 30x20 cm, po kilka roślin w jednym punkcie.

Wprost do gruntu wysiewamy nasiona szczypiorku wiosną w rzędy co 30 cm. Nasiona możemy także wysiewać na rozsadniku.

Co 2-3 lata należy przesadzać szczypiorek i jednocześnie można go rozmnożyć. Wiosną lub późnym latem dzielimy kępę na mniejsze części i od razu sadzimy na miejsce stałe w rozstawie 30x20 cm.

W pierwszym roku po wysiewie szczypiorku należy systematycznie spulchniać glebę, ściółkować oraz podlewać rośliny. W miarę wzrostu szczypiorek tworzy gęstą darń, spulchnianie i ściółkowanie przestaje być wtedy koniecznością.

Szczypiorek nawozimy po raz pierwszy, gdy liście osiągną wysokość 25-40 cm. Najlepiej stosować nawozy organiczne, takie jak np. biohumus. W przypadku ich braku możemy użyć nawozów wieloskładnikowych mineralnych. W sumie zasilamy rośliny 3-4 razy w sezonie, ostatni raz we wrześniu.

Szczypiorek lubi wilgoć ale nie toleruje nadmiernego podlewania. Z braku dostatecznej ilości wody liście szczypiorku stają się szorstkie i tracą swój smak.

Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie szczypiorku jest usuwanie pędów kwiatostanowych, osłabiających wzrost roślin.

Szczypiorek - uprawa w doniczce

Szczypiorek jest mrozoodporny, jednak na zimę zasycha. Jeśli chcemy mieć świeże listki, także zimą, najlepiej przenieść rośliny z balkonu lub ogrodu do mieszkania i poddać je pędzeniu. Dwuletnie rośliny wykopujemy we wrześniu i przenosimy do chłodnego pomieszczenia bądź wstawiamy do lodówki (szczypiorek potrzebuje okresu spoczynku w temperaturze 0-4°C). Przed sadzeniem moczymy szczypiorek w ciepłej wodzie o temperaturze 40˚C przez 10-12 godzin, po czym sadzimy do doniczek i stawiamy na słonecznym parapecie. W ten sposób mamy świeży szczypiorek aż do wiosny.

Szczypiorek - (Allium schoenoprasum)
Fot. pixabay

Szczypiorek - odmiany

Szczypiorek Fortel - jest polską odmianą przeznaczoną do uprawy w polu oraz pod osłonami do wczesnego pędzenia. Rośliny średniej wysokości, 40-50cm, tworzące zwarte kępki. Liście długie, średniej grubości są bardzo aromatyczne. Bardzo plenna odmiana.

Szczypiorek Jowisz - to odmiana przeznaczona do uprawy w polu i do wczesnego pędzenia. Liście są długie, grube i aromatyczne. Odmiana ta jest odporna na porażenie przez rdzę pora i jest bardzo plenna.

Szczypiorek Wulkan - to odmiana plenna przeznaczona do uprawy w gruncie i pod osłonami. Nadaje się do pędzenia. Tworzy gęste kępy długich, średniej grubości liści.

Szczypiorek Splendidus - tworzy grube i ciemnozielone liście. Jest odmianą bardzo plenną i dobrze się regeneruje. Odznacza się wysoką odpornością na rdzę.

Szczypiorek Prazska - to odmiana dobrze zimująca w gruncie polecana do pędzenia pod osłonami i uprawy w otwartym gruncie. Tworzy cienkie jasnozielone liście.

Szczypiorek Bohemia - tworzy średniej grubości, intensywnie zielony szczypior. Odmiana bardzo plenna, szybkorosnąca.

Szczypiorek Broad Leaf, Szczypiorek Civette - to odmiany do uprawy na balkonie i w domu. Tworzą szerokie, soczyste, ciemnozielone liście o silnym aromacie.

Osobom szukającym dobrych jakościowo nasion szczypiorku do uprawy w ogródku lub w doniczkach, polecamy sklep naszego poradnika. Posiadamy w sprzedaży odmiany szczypiorku bardzo dobrze plonujące oraz odporne na choroby i niekorzystne warunki uprawy. Wysiewając te nasiona przekonasz się, jak łatwa może być samodzielna uprawa szczypiorku :-) Aby zobaczyć ofertę nasion, naciśnij grafikę poniżej.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Rodkiewicz T., Szczypiorek (Allium schoenoprasum L.) - biologia i uprawa, Annales Horticulturae, 23(4), 19-27;
2. L i E. Kowalewscy, Co i jak uprawiać w działkowym warzywniku, Krajowa Rada Polskiego Związku Działkowców, Warszawa 1988, s. 14;
3. Orłowski M., Kołota E., Strychacz I., Uprawa warzyw w gruncie, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988, s. 141;
4. Szumlańska M., Szczypiorek na wiosnę w Działkowiec 9/2013 s. 56-57.

Przeczytaj również:

Jak sadzić cebulę na szczypiorek w doniczce?
Sadzenie cebuli na szczypiorek do doniczek to sprawdzony sposób aby o dowolnej porze roku mieć świeży, zdrowy szczypiorek z własnej uprawy. Czy jednak każda cebula się do tego nadaje? Więcej...

Pędzenie cebuli na szczypior - niecodzienny sposób!
Nawet w środku zimy możemy mieć świeży szczypiorek z własnej uprawy, doskonały dodatek do kanapek, jajek czy twarogu. Aby go uzyskać prowadzi się pędzenie cebuli na szczypior. Więcej...

Czosnek - sadzenie, uprawa na działce, choroby
Czosnek to jedno z popularniejszych warzyw cebulowych, cenione za swój smak i wartości odżywcze, a także właściwości lecznicze. Ogrodnikowi przydaje się też do przygotowywania naturalnych preparatów przeciw chorobom i szkodnikom roślin. Więcej...