Mniszek lekarski - opis, zastosowanie, właściwości, przepisy

Mniszek lekarski to roślina przez wielu uważana za chwast. Tymczasem ma on wiele pożytecznych właściwości, które możemy wykorzystać w domu i w ogrodzie. Od lat mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie w medycynie i ziołolecznictwie, a ogrodnicy na jego bazie przygotowują preparaty pomocne w ochronie roślin przed szkodnikami. Poznaj sekret jak wykorzystać tę wspaniałą roślinę, która tylko z pozoru jest chwastem!

Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

Mniszek lekarski - opis

Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) to gatunek należący do rodziny astrowatych (Asteraceae), podobnie jak cenione na rabatach kwiatowych astry - marcinki. Mniszek jest bardzo popularną rośliną w Europie Środkowej, tworzy liczne podgatunki. Bardzo pospolity w zbiorowiskach trawiastych od niżu po piętro alpejskie. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju, a w ogrodach pojawia się na niemal każdym trawniku.

Mniszek lekarski posiada rozetę liści, rozłożonych przy ziemi. Wytwarza długą łodygę, pustą w środku, na szczycie której znajduje się pojedynczy koszyczek kwiatowy. Gdy złamiemy łodygę zaczyna się z niej sączyć biały płyn przypominający mleko, czyli tzw. sok mleczny. Może on podrażniać skórę, dlatego ewentualne wyrywanie mniszka lekarskiego lepiej przeprowadzić w rękawiczkach.

Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

Kwiatostan złożony jest z licznych żółtych kwiatów języczkowatych. Jednym z charakterystycznych elementów mniszka lekarskiego jest jego owocostan, potocznie nazywany dmuchawcem. Owocostan rozpada się pod wpływem podmuchu, na pojedyncze owoce - niełupki.

Mniszek lekarski wytwarza także charakterystyczny korzeń. Gatunek ten tworzy klasyczny model palowego systemu korzeniowego. Dlatego też miedzy innymi tak trudno jest wyrwać mniszka lekarskiego z korzeniami. Jeśli zostawimy choć centymetr korzenia w ziemi w przyszłym roku wyrośnie z niego nowa roślina.

Za chwilę jednak spróbuję Cię przekonać, że może nie warto tak uporczywie wyrywać mniszków, bo mają one wiele cennych właściwości i mogą się przydać ogrodzie!

Kwiatostany i owocostan mniszka lekarskiego

Mniszek lekarski - miododajność

Mniszek lekarski to cenna roślina miododajna, która skutecznie przywabia do ogrodu pszczoły. Pojawiające się od kwietnia do maja żółte kwiaty mniszka lekarskiego stanowią cenny pożytek dla pszczół w okresie, gdy inne rośliny miododajne dopiero szykują się do kwitnienia. Przy sprzyjających warunkach pogodowych mniszki zakwitają po raz drugi w sierpniu i wrześniu.

Wydajność miodowa mniszka lekarskiego to około 20 kg z jednego hektara zwartego pożytku. Ale to nie wszystko, bo imponuje wydajność pyłkowa, wynosząca aż 260 kg pyłku z jednego hektara!

Kwiaty mniszka lekarskiego to cenny pożytek dla pszczół

Z tego względu proszę Cię - nie niszcz wcześnie kwitnących mniszków lekarskich w Twoim ogrodzie. Postaraj się ominąć ich kwiaty podczas pierwszego wiosennego koszenia trawnika. Dzięki temu w Twoim ogrodzie już od wczesnej wiosny pojawi się dużo owadów zapylających, które potem będą zapylać kwiaty na drzewach i krzewach owocowych.

Warto wiedzieć!
Żółte kwiaty mniszka lekarskiego stanowią też wabik dla biedronek. Biedronki to cenne owady pożyteczne, które żywią się szkodliwymi mszycami, pomagając nam tym samym ograniczyć liczebność tych szkodników. Gdy mniszki przekwitną, rozwieś w ogrodzie żółte tasiemki, które również stanowią skuteczny wabik dla biedronek.

Mniszek lekarski - właściwości, zastosowanie w medycynie

Zastosowanie mniszka lekarskiego w dawnych czasach było bardzo szerokie, stąd też jego drugi człon nazwy "lekarski". Obecnie zastosowanie mniszka lekarskiego znacznie zmalało na popularności. Jednak mimo to warto jest poznać kilka ważniejszych właściwości mniszka lekarskiego.

Ze wszystkich części mniszka lekarskiego największe zastosowanie mają jego kwiaty, liście oraz korzeń, który zbierać należy na jesieni.

Mniszek lekarski ta cenny surowiec zielarski

Mniszek lekarski ma przede wszystkim właściwości moczopędne. Dlatego używany jest w walce z obniżeniem ciśnienia krwi poprzez zmniejszanie ilości płynów w organizmie. Warto nadmienić, że preparaty moczopędne z mniszka, w przeciwieństwie do innych, nie wypłukują potasu z krwi, wręcz wzbogacają ją o potas. Pobudza także pracę nerek zmuszając je poprzez wzmożone działanie do wydalania toksyn. Korzeń mniszka lekarskiego niezwykle skutecznie oczyszcza wątrobę oraz woreczek żółciowy. Przyspiesza również przemianę materii. Również liście wspomagają pracę woreczka żółciowego. Uważa się nawet, iż częste przyjmowanie liści mniszka lekarskiego sprzyja rozpuszczaniu kamieni w woreczku żółciowym.

Zebrane ziele mniszka - kwiaty, liście i korzenie

Mniszek lekarski - zastosowanie w ochronie roślin

Ponadto warto dodać, że mniszek lekarski jest nie tylko sprzymierzeńcem dla człowieka w wymiarze medycznym ale również i w kwestii ochrony roślin. Zastosowanie mniszka lekarskiego w ochronie roślin to przede wszystkim zwalczanie chorób i szkodników, a także stymulacja i przyspieszanie wzrostu roślin. Preparaty na bazie mniszka lekarskiego można przygotować z suszonej lub świeżej rośliny.

Wyciąg z mniszka lekarskiego

Wyciąg z mniszka lekarskiego jest niezwykle skuteczny w walce z mszycami, przędziorkami czy miodownicami. Jak go zrobić?

Oto przepis na wyciąg z mniszka lekarskiego: 150 g świeżego mniszka lekarskiego (cała roślina) zalewamy 5 litrami wody i odstawiamy na 3 godziny. Można też użyć 125 g zmielonych korzeni lub 200 g świeżych liści. Po upływie 3 godzin możemy spryskać szkodniki powstałym roztworem.

Mniszek lekarski - owocostan, potocznie nazywany dmuchawcem

Wyciąg z mniszka lekarskiego można też wykorzystać do przyspieszenia wzrostu roślin roślin lub rozkładu substancji organicznej w kompoście W tym celu potrzebujemy ok. 200 g suszonego mniszka lekarskiego i ok. 2 kg świeżego mniszka w stanie kwitnienia z korzeniem. To wszystko mieszamy i zalewamy ok. 10 litrami wody. Zostawiamy na 24 godziny, a potem możemy spryskiwać rośliny w okresie letnim lub podlewać rośliny i polewać kompost w okresie jesiennym. W ten sposób za pomocą mniszka lekarskiego możemy również pozbyć się gąsienic motyla bielinka kapustnika z roślin kapustnych.

Gnojówka z mniszka lekarskiego

Jednym z najpopularniejszych przepisów na gnojówki stosowane w ogrodnictwie jest bez wątpienia przepis na gnojówkę z pokrzywy. Warto jednak wiedzieć, że równie dobre efekty można uzyskać stosując gnojówkę z mniszka, która przyspiesza wzrost i dojrzewanie owoców.

Aby przygotować gnojówkę z mniszka lekarskiego musimy wziąć: 1 kg całych roślin mniszka (kwiaty, liście, łodygi, korzenie) lub 200 g suszu i zalać to 10 litrami wody. Wiadro z taką zalewą ustawiamy w cienistym, ustronnym miejscu na 2-4 tygodnie aby zawartość sfermentowała. Przed zastosowaniem gnojówkę należy przecedzić i rozcieńczyć z wodą w stosunku 1:10.

Gnojówka z mniszka lekarskiego ma zastosowanie do podlewania i nawożenia roślin. Bardzo dobrze uzupełnia niedobory potasu w glebie i stymuluje wzrost owoców. W szczególności gnojówkę z mniszka warto stosować w uprawie agrestu, malin, porzeczek, poziomek, truskawek i wszystkich drzew owocowych.

Warto wiedzieć!
W czasie fermentacji mniszek lekarski nie rozkłada się całkowicie. Pozostałe ziele warto wrzucić do kompostownika aby przyspieszyć proces kompostowania.

Mniszek lekarski - przepisy kulinarne

Może to niektórych zdziwi, ale na tym zastosowanie mniszka lekarskiego się nie kończy. Człowiek bowiem stworzył także liczne przepisy z mniszka lekarskiego o charakterze kulinarno-leczniczym. Zobacz jak wykorzystać ten jadalny chwast.

Dobrym przykładem jest przepis na syrop z kwiatów mniszka lekarskiego. Należy zebrać ok. 1 litr kwiatów mniszka, zalać je 1 litrem wody i gotować na małym ogniu przez ok. 15 minut. Po tym czasie odstawiamy garnek z ognia, i pozostawiamy na 24 godziny. Następnie przecedzamy wywar i dodajemy do niego sok z 2 cytryn oraz 1 kg cukru. Całość ponownie wstawiamy na mały ogień i gotujemy ok. 2 godzin, aż konsystencja nie zacznie przypominać miodu. Syrop z mniszka lekarskiego można stosować na podrażnienie górnych dróg oddechowych lub łagodzenie kaszlu.

Nasiona mniszka lekarskiego stanowią pokarm dla ptaków, np. dla gili

Przepisów z mniszka lekarskiego jest jeszcze znacznie więcej, można z niego zrobić np. wino, napar, nalewki, sałatkę z liści, a nawet zupę. Na naszym forum podany jest przepis na doskonały miód z kwiatów mniszka lekarskiego. Zachęcam do poszukiwania i wykorzystania przepisów z mniszka. Dzięki temu wyrwane z ogrodu chwasty się nie zmarnują, a może nawet je polubimy!

Mniszek lekarski a mlecz - czym się różni

Zanim zastosujemy ziele mniszka lekarskiego z własnego zbioru, warto się upewnić czy mamy do czynienia z właściwą rośliną. Otóż mniszek lekarski (Taraxacum officinale) jest powszechnie mylony z mleczem polnym (Sonchus arvensis). Pomyłka może być nieprzyjemna w skutkach, gdyż mniszek lekarski jest cennym surowcem zielarskim, zaś mlecz jest trujący.

Mniszek lekarski i mlecz - różnice

Jedna z widocznych na pierwszy rzut oka różnic między mniszkiem lekarskim a mleczem, to rozeta liściowa, która u mniszka lekarskiego jest tworzona tuż przy ziemi, zaś u mleczy liście wyrastają na różnych wysokościach łodygi. Warto też zwrócić uwagę na pęd kwiatostanowy, który u mniszka lekarskiego zawsze jest pojedynczy (jeden kwiat na jednej łodyżce), zaś u mleczy może się rozwidlać, wydając kilka kwiatów z jednej łodygi.

Więcej sprawdzonych przepisów!

Jeżeli zainteresował Cię ten artykuł i chcesz korzystać z naturalnych metod pielęgnacji ogrodu, zapoznaj się z treścią naszego e-booka ZRÓB TO INACZEJ! Sprytne rozwiązania od Matki Natury, które uratowały niejednego ogrodnika, którego przygotowaliśmy dla osób takich jak Ty!

Znajdziesz w nim mnóstwo przepisów na ekologiczne nawozy oraz opryski, przygotowywane na bazie prostych substancji dostępnych w każdym domu, a także z chwastów i ziół.

• Czasem wystarczy dodać do wody nieco sody oczyszczonej, octu lub szarego mydła aby w niecałą minutę przygotować doskonały oprysk przeciwko szkodnikom na roślinach;
• Jeśli masz w kuchni czosnek lub cebulę, w kilka chwil przygotujesz oprysk na choroby roślin;
• Wykorzystując niechciane chwasty możesz uzyskać ogromne ilości nawozu całkiem za darmo.

Ten e-book pokaże Ci jak pielęgnować ogród w sposób naturalny, jednocześnie oszczędzając czas i pieniądze :-)



Katarzyna Matuszak

Przeczytaj również:

Rumianek pospolity - uprawa, zastosowanie, właściwości lecznicze
Rumianek pospolity to niezwykle pożyteczna roślina, kwitnąca na biało od wiosny do końca lata. Posiada bardzo szerokie zastosowanie i ceniony jest za swoje właściwości lecznicze. Poznaj zalety rumianku i dowiedz się jak uprawiać go w ogrodzie. Więcej...

Chwasty i mech na trawniku
Mimo właściwej pielęgnacji, efekt pięknego trawnika może zostać zniwelowany przez pojawiające się chwasty. Dlatego też walkę z chwastami powinniśmy rozpocząć jeszcze zanim założymy trawnik, a potem regularnie ją kontynuować. Więcej...

Jak zwalczać choroby grzybowe roślin bez stosowania chemii w ogrodzie?
Szara pleśń na owocach i kwiatach, mączniaki, plamistości liści, zamieranie trawników, fytoftoroza powodująca zamieranie różaneczników i iglaków - to tylko niektóre spośród chorób roślin, spędzających nam sen z oczu. Na szczęście dziś przeciw tym problemom nie musimy wytaczać całej artylerii chemicznych środków ochrony roślin. Więcej...