Komosa biała, lebioda - właściwości, zastosowanie, zwalczanie
Komosa biała (Chenopodium album) określana też jako lebioda spotykana jest powszechnie w ogrodach i na nieużytkach. Dla jednych jest chwastem, inni doceniają właściwości lecznicze ziela komosy. Młode liście i pędy lebiody są jadalne i stanowią wartościowe źródło witamin oraz składników mineralnych. W tym artykule omawiamy zastosowanie komosy białej w celach leczniczych i kulinarnych oraz przedstawiamy przepisy na dania z komosy. Podpowiadamy też jak przeprowadzić zwalczanie komosy białej jeśli zachwaści nasz ogród.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Jak wygląda komosa biała
Komosa biała (Chenopodium album) jest rośliną jednoroczną zaliczaną do rodziny komosowatych (Chenopodiaceae) lub szarłatowatych (Amaranthaceae). Gatunek ten jest rozpowszechniony na całym świecie i występuje nawet na Grenlandii.
W zależności od warunków siedliskowych i klimatycznych komosa biała osiąga od 40 do 150 cm wysokości. Wzniesiona, silna łodyga lebiody jest gęsto rozgałęziona i podobnie jak liście pokryta mączystym nalotem. Zielone, podłużne liście komosy mają nierówno ząbkowane brzegi. Zarówno łodyga, jak i młode liście, mogą być zabarwione na purpurowo.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Drobne niepozorne, zielone kwiaty komosy białej są zebrane w szczytowe, wierzchotkowate kwiatostany. Okres kwitnienia lebiody jest długi - rozpoczyna się w lipcu i trwa aż do października. Nasiona komosy białej są drobne, czarne i lśniące.
Komosa biała - właściwości i zastosowanie
Komosa biała to roślina zawierająca wiele witamin i minerałów, w tym: żelazo, kwas foliowy, magnez, fosfor, potas i duże ilości witamin A i C. Ten jadalny chwast jest również bogaty w białko, błonnik, karoteny, saponiny i lizynę. Ze względu na bogaty skład i właściwości zdrowotne komosa ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia.
W kuchni wykorzystywane są głównie liście lebiody poddane uprzednio obróbce termicznej. Zawarte w roślinie niewielkie ilości toksycznych saponin oraz szczawianów rozkładają się pod wpływem wysokiej temperatury. Dlatego o przegotowaniu lebiody powinny pamiętać zwłaszcza osoby cierpiące na reumatyzm, kamicę nerkową czy nadkwasotę żołądka.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. depositphotos
Mięsiste liście komosy białej można dodawać do zup, zapiekanek i gulaszy a z wysuszonych nasion robi się wypieki. Młode kwiatostany komosy mogą być smacznym zamiennikiem brokułów.
Ze względu na dużą wartość odżywczą młode liście lebiody są także dokonałą karmą dla drobiu.
Oprócz walorów odżywczych komosa biała ma także właściwości lecznicze i bywa stosowana w medycynie ludowej do leczenia reumatyzmu, biegunki i problemów skórnych. Ziele komosy ma właściwości przeciwrobacze, łagodzące, detoksykujące i przeciwzapalne. Sok z łodyg stosuje się do wybielania cery i na oparzenia słoneczne, a zmiażdżone korzenie komosy białej są naturalnym zamiennikiem mydła.
- Jadalne chwasty ogrodowe. Jakie chwasty można jeść?
- Co zrobić z wyrwanymi chwastami? Kompost, gnojówka, potrawy z chwastów
- Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
Komosa biała - przepisy
Młode liście lebiody przypominają szpinak i mogą być wykorzystywane w podobny sposób. Oto przykładowe przepisy na dwa dania z wykorzystaniem komosy białej.
Kotlety z komosą białą
Składniki:
- 1 szklanka ugotowanych liści komosy białej
- 1 cebula drobno posiekana
- 2 ząbki czosnku
- 1/2 szklanki tartego sera żółtego
- 2 jajka
- 1/2 szklanki bułki tartej
- 1 łyżeczka suszonego oregano
- sól i pieprz do smaku
- olej roślinny do smażenia
Sposób przygotowania: W dużej misce połącz komosę białą, cebulę, czosnek, ser żółty, jajka, bułkę tartą, oregano, sól i pieprz. Dokładnie wymieszaj składniki, aż powstanie jednolita masa. Uformuj kotlety i smaż po 3 - 4 minuty z każdej strony, aż będą rumiane i chrupiące. Podawaj gorące kotlety z ulubionym sosem lub sałatką.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Zupa krem z komosy białej
Składniki:
- 1 szklanka ugotowanych liści komosy białej
- 1 por pokrojony w plasterki
- 2 ząbki czosnku posiekane
- 4 szklanki bulionu warzywnego
- 1/2 szklanki śmietany kremówki
- sól i pieprz do smaku
- olej do smażenia
- natka pietruszki do dekoracji
Sposób przygotowania: w garnku podsmaż na oleju por i czosnek, aż będą miękkie. Następnie dodaj ugotowaną komosę białą oraz bulion warzywny i gotuj na średnim ogniu przez około 15 minut. Następnie zmiksuj zupę blenderem na gładki krem, wlej śmietanę, dodaj sól i pieprz, i podgrzewaj przez kilka minut.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Komosa biała - zwalczanie w ogrodach
Poza wieloma zaletami, komosa biała jest także trudnym do zwalczania chwastem występującym w ogrodach i uprawach roślin strączkowych oraz okopowych. Ten uparty chwast nie tylko stanowi konkurencję dla roślin uprawnych, ale także wyjaławia glebę oraz jest żywicielem wielu szkodników roślin ogrodowych.
Komosa biała rozmnaża się przez nasiona, które kiełkują przez cały sezon wegetacyjny. Przeciętnie jedna roślina produkuje 72 tysiące nasion. Niezwykle żywotne nasiona zachowują zdolność kiełkowania w ziemi przez kilkadziesiąt lat. Ze względu na tę cechę zwalczanie komosy białej w ogrodzie wymaga wiele pracy i regularności.
Komosa biała, lebioda - Chenopodium album
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Przede wszystkim zwalczanie komosy w ogrodzie polega na wyrywaniu i koszeniu roślin zanim zdążą zawiązać nasiona. Równie istotne jest spulchnianie gleby i wyciąganie nasion na powierzchnię, gdzie wysychają i tracą zdolność kiełkowania.
Żeby stłumić chwasty i uniemożliwić im rozwój warto ściółkować zagony korą, słomą, skoszoną trawą lub wyrwanymi, podsuszonymi chwastami. W warzywniku, przed sadzeniem rozsady, można wyściółkować glebę czarną agrowłókniną, która ogranicza kiełkowanie chwastów oraz podnosi temperaturę gleby.
Dzięki grubej, czarnej folii polipropylenowej możemy pozbyć się z gleby nie tylko nasion komosy oraz innych chwastów, ale także szkodliwych drobnoustrojów. Wystarczy odchwaszczoną, spulchnioną i podlaną glebę przykryć szczelnie grubą folią. Osłonę pozostawiamy na miejscu na 2-3 miesiące. W tym czasie pod wpływem wysokiej temperatury oraz z powodu braku tlenu ziemia pod folią zostanie w naturalny sposób oczyszczona.
W ostateczności można też wykonać opryski herbicydami do zwalczania komosy białej. Można wykorzystać prepraty oparte na substancjach naturalnych, takie jak Effect 24 H, AntyChwast Total Hobby oraz Atut Hobby.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Przeczytaj również:
- Domowe sposoby na chwasty
- Usuwanie chwastów. Jak pozbyć się chwastów na działce?
- Jak pozbyć się chwastów bez chemii? 3 naturalne sposoby na chwasty!
Opracowano na podstawie:
1. C. Bańkowski, J. Serwatka, Pożyteczne chwasty, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1977, s. 41-42;
2. G. Skrzypczak, A. Blecharczyk, Podręczny atlas chwastów, Wydawnictwo Medix Plus, Poznań 1995, s. 26;
3. C. Trąba, K. Rogut, P. Wolański, Rośliny dziko rosnące i ich zastosowanie, Pro Carphatia, Rzeszów 2012, s. 74.
