Ogórki - uprawa na działce, najlepsze odmiany

Ogórki to zaraz po pomidorach warzywa najczęściej uprawiane w ogrodach działkowych. Są to jednoroczne rośliny z rodziny dyniowatych, wybitnie ciepłolubne, co należy wziąć pod uwagę planując ich uprawę. Zobacz jak wygląda uprawa ogórków na działce, co zrobić aby ogórki wyrosły smaczne i zdrowe, a także jakie są najlepsze odmiany ogórków na działkę.

Ogórki gruntowe z uprawy na działce
Fot. pixabay

Ogórki - właściwości odżywcze i zdrowotne

Ogórki zawierają cenne polifenole. Wykazują one działanie przeciwutleniające a tym samym zmniejszają ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Dzięki dużej zawartości wody, której w świeżym ogórku jest prawie 97%, warzywo to doskonale gasi pragnienie i nawadnia organizm. Ogórki są niskokaloryczne, dostarczają zaledwie 14 kcal w 100 g produktu.

Warto docenić właściwości zdrowotne ogórków. Spożywanie tego warzywa sprzyja wygaszaniu stanów zapalnych oraz korzystnie oddziałuje na układ pokarmowy. Ogórki stosowane jako okłady na skórę łagodzą podrażnienia i oparzenia słoneczne.

Ogórki mają jednak też pewne wady. Zawarty w ich owocach enzym askorbinaza sprawia, że nie zaleca się łączenia ogórków z pomidorami w jednym posiłku (askorbinaza dezaktywuje witaminę C znajdującą się w pomidorach). Jeśli jednak w naszej diecie mamy inne źródła witaminy C, łączenie pomidorów z ogórkami nie powoduje żadnej szkody dla zdrowia.

Uprawa ogórków na działce

Gatunkiem uprawianym jest ogórek siewny (Cucumis sativus), zaś częścią jadalną są owoce tej rośliny. Podobnie jak inne warzywa dyniowate, ogórek jest rośliną ciepłolubną. Miejsce właściwe do uprawy ogórków powinno być słoneczne i zaciszne, gleba żyzna, próchnicza i przepuszczalna ale jednocześnie utrzymująca wilgoć. Nie powinna również zawierać zbyt wiele azotu.

Idealne pH gleby dla ogórka wynosi 6,0 - 7,2, choć roślina ta też radzi sobie przy nieco niższym odczynie. Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, konieczne jest wapnowanie gleby aby jej pH wzrosło przynajmniej do 5,8 lub więcej.

Ogórki z własnej uprawy w ogrodzie
Fot. pixabay

Ogórki to warzywa ciepłolubne, najwłaściwsza dla nich temperatura waha się w przedziale od 18 do 30°C, a dla większości z nich temp. poniżej 10°C jest już bardzo szkodliwa. Warto tutaj wiedzieć, iż znaczenie ma nie tylko temperatura powietrza ale też i temperatura gleby, w jakiej rosną ogórki. Dlatego warzywa te najlepiej plonują na glebach łatwo nagrzewających się.

Wymagania nawozowe ogórków są dość duże, dlatego przygotowując grządki pod ich uprawę należy ziemię wzbogacić kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.

Uprawa ogórka gruntowego na działce
Fot. pixabay

Uprawa ogórków z rozsady

Nasiona ogórków wysiewamy od razu na stałe miejsce lub do małych doniczek z ziemią kompostową, przygotowując w ten sposób rozsadę. Siew nasion na głębokości około 2 cm, po 2 do 3 razem. Roślinom wysianym do doniczek musimy zapewnić temperaturę nie niższą niż 18°C aż do momentu sadzenia ogórków na zagony.

Produkcję rozsady ogórków rozpoczyna się w kwietniu, zaś w drugiej połowie maja wysadza się ją go gruntu (przygotowanie rozsady zajmuje około miesiąca). Bezpośrednio do gruntu ogórki wysiewa się od drugiej dekady maja. Uprawa ogórków z rozsady jest bardziej kłopotliwa ale pozwala przyspieszyć zbiory o 2-3 tygodnie oraz uniknąć zagrożenia ze strony szkodnika ogórków, jakim jest śmietka kiełkówka.

• Uprawa ogórków na sznurkach. Jak prowadzić ogórki na sznurkach?
• Uprawa warzyw na słomie. Grządki z kostek słomy pod pomidory, ogórki i truskawki
• Jak kisić ogórki na zimę? Kiszenie ogórków krok po kroku

Uprawa ogórków z siewu do gruntu

Mimo, iż uprawa ogórka z rozsady daje lepsze efekty, wiele osób decyduje się na sposób tańszy i prostszy, czyli siew nasion wprost do gruntu. Ogórek jest gatunkiem ciepłolubnym, więc nasiona ogórków wysiewamy do gruntu najwcześniej w drugiej połowie maja, gdy temperatura gleby będzie wynosiła 15-18oC. Nasiona wysiewamy co 5-10 cm w rzędzie. Możemy je wysiać rzędowo - w rzędy co 120-150 cm, lub pasowo-rzędowo, gdzie odległość między dwoma rzędami w pasie wynosi 60 cm, a odległość między pasami 120-150 cm.

Możemy też wysiać nasiona ogórków gniazdowo - w każdym dołku o głębokości 1,5–2 cm umieszczamy po 2-3 nasiona. Po wykiełkowaniu pozostawiamy najsilniejszą siewkę. Odstępy między dołkami powinny wynosić 10–15 cm, a między rzędami ogórków 120-150 cm.

Nawożenie ogórków

W okresie wzrostu ogórki należy zasilać co około dwa tygodnie, najlepiej nawozem zasobnym w potas. Można stosować wieloskładnikowe nawozy mineralne przeznaczone dla warzyw. Jeśli chcemy nawozić ogórki tylko naturalnie, do pogłównego nawożenia ogórków dobrze sprawdza się gnojówka z pokrzyw, popiół drzewny lub guano. Jeżeli w czasie wzrostu roślin zauważymy, że liście ogórków żółkną, łodygi są cienkie i włókniste, zaś owoce są zbyt jasne i czubate na końcach, świadczy to o niedoborze azotu w glebie. Wówczas dawki nawozów trzeba zwiększyć.

Podlewanie ogórków

Ważne jest również odpowiednie podlewanie ogórków, szczególnie w okresie wschodów, kwitnienia i wzrostu owoców. W okresie upałów i suszy ogórki powinny być podlewane przynajmniej co drugi dzień niewielkimi porcjami wody. Należy dbać aby ziemia pod ogórkami była stale lekko wilgotna ale nie nadmiernie mokra. Utrzymanie stałej wilgotności podłoża jest bardzo ważne dla uzyskania odpowiedniego smaku ogórków, a braki w dostępie do wody są najczęstrzym wyjaśnieniem dlaczego ogórki są gorzkie oraz dlaczego ogórki nie zawiązują owoców.

Oprysk ogórków na działce
Fot. depositphotos

Opryski ogórków na działce

Aby ochronić ogórki przed chorobami, należy wybierać do uprawy odmiany odporne na choroby, przestrzegać zasad płodozmianu warzyw, unikać nadmiernego zagęszczenia roślin i przestrzegać zasad pielęgnacji ogórków. Warto też stosować zasady uprawy współrzędnej i sadzić obok ogórków rośliny wspierające ich plonowanie, odstraszające szkodniki i zapobiegające chorobom. Przykładami takich roślin są: cebula, czosnek i bazylia. Po skończeniu uprawy należy zaś usunąć wszystkie resztki z grządek, gdyż na nich patogeny mogą zimować do następnego roku.

Mimo przestrzegania tych zasad, ogórki dość często są porażane przez choroby. Dlatego już na etapie produkcji rozsady tego warzywa warto zabezpieczyć młode siewki, podlewając je preparatem Magnicur Energy 840 SL (10-15 ml środka rozpuszcza się w 10 l wody i tym podlewa lub opryskuje ogórki). Zabieg ten chroni młode rośliny przed zgorzelą siewek i wczesnym wystąpieniem mączniaka rzekomego dyniowatych.

W dalszym etapie uprawy ogórków na działce polecamy unikać stosowania chemicznych środków ochrony roślin i wykonywać przede wszystkim opryski preparatami naturalnymi oraz dozwolonymi do stosowania w uprawach ekologicznych. Do szczególnie przydatnych preparatów należą:

• gnojówka z pokrzywy (przygotowana samodzielnie lub dostępny w sklepach ogrodniczych gotowy wyciąg z pokrzywy), która zabezpiecza ogórki przed mączniakiem prawdziwym i stanowi doskonały nawóz,
• wywar ze skrzypu polnego (przygotowany samodzielnie lub oprysk gotowym preparatem Skrzyp Ekstrakt ProBio Ogród), których chroni ogórki zarówno przed mączniakiem prawdziwym, jak i rzekomym,
• oprysk z drożdży, który stosuje się zapobiegawczo przeciwko mączniakom na ogórkach.

Jeżeli na ogórkach wystąpi silne porażenie chorobami, należy usuwać porażone części roślin lub całe rośliny. Konieczne może być także wykonanie oprysków chemicznymi środkami ochrony roślin. Pomocne mogą być:

• Miedzian 50 WP (zwalcza bakteryjną kanciastą plamistość ogórka i mączniaka rzekomego dyniowatych), przy czym należy pamiętać, iż Miedzian na ogórku posiada 7-dniowy okres karencji i opryski można wykonywać tylko do momentu kwitnienia (nie opryskujemy, gdy ukazują się już owoce),
• Scorpion 325 SC (mączniak prawdziwy dyniowatych, parch dyniowatych, antraknoza dyniowatych, alternarioza dyniowatych), który można stosować zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, w okresie od widocznego na pędzie głównym zawiązka pierwszego pąka kwiatowego do stadium pełnej dojrzałości owoców, przy czym należy pamiętać o 3-dniowym okresie karencji (od oprysku do zbioru muszą upłynąć co najmniej 3 dni).

Ogórki - zbiór i przechowywanie

Do zbioru owoców ogórka można przystąpić około 12 tygodni po wysiewie. Na działkach i w ogrodach przydomowych zbiór ogórków można rozpocząć około połowy lipca i kontynuować nawet do końca września. Owoce zbiera się w różnej fazie dojrzałości zbiorczej, w zależności od ich przeznaczenia (sałatkowe, konserwowe, czy kwaszone). Owoce warto zbierać co 2-3 dni, a w pełni owocowania nawet codziennie.

Zbiór ogórków z własnej działki
Fot. pixabay

Zebrane z ogrodu ogórki od razu umieszczamy w miejscu zacienionym i chłodnym. W przeciwnym razie szybko stracą jędrność, mogą żółknąć i gorzknieć. Optymalna temperatura przechowywania ogórków wynosi 12-13°C. W tej temperaturze ogórki zachowują świeżość przez tydzień, nawet do 10 dni.

Jeśli ogórki umieścimy w temperaturze poniżej 7°C, czyli np. w lodówce, to trzeba je zjeść w ciągu 1-2 dni po wyjęciu z lodówki. W przeciwnym razie szybko wystąpią na nich oznaki uszkodzeń przechłodzeniowych.

Kiwano, ogórek kolczasty - uprawa w Polsce, jak jeść
Kiwano (Cucumis metuliferus) należy do rodziny dyniowatych. Pochodzi z tropikalnych rejonów kontynentu afrykańskiego, a u nas jest mało znaną rośliną egzotyczną, choć z powodzeniem można je uprawiać na działce. Więcej...

Odmiany ogórków na działkę

Ogórki możemy podzielić na 3 grupy. Pierwsza z nich to ogórki gruntowe, posiadające charakterystyczną chropowatą skórkę z włoskami, osiągające długość 10 do 15 cm. Współczesne, ulepszone odmiany ogórków lepiej tolerują niskie temperatury i są bardziej odporne na choroby ogórków, a ich owoce mogą osiągać większe rozmiary. Kolejna grupa to korniszony wytwarzające krępe owoce o długości nie przekraczającej 7 cm. Najlepiej nadają się na marynaty. Ostatnia grupa to ogórki szklarniowe. Ich owoce osiągają największe rozmiary (30 cm) i posiadają gładką skórkę.

Poniżej przedstawiamy najlepsze odmiany ogórków z poszczególnych grup.

Ogórek gruntowy 'Cezar' F1
opis: odmiana średniowczesna o silnym wigorze,
owoce: grubobrodawkowe, białokolcowe, zielone z jasnym marmurkiem i smugami, nie wykazują tendencji do żółknięcia, doskonałe ogórki do kiszenia i konserwowania,
odporność na choroby: odmiana odporna na mączniaka prawdziwego dyniowatych, parcha dyniowatych, dość odporna na mączniaka rzekomego, w uprawie amatorskiej nie wymaga ochrony chemicznej,

Ogórek gruntowy "Hermes" F1
opis: odmiana wczesna, mieszańcowa, bardzo plenna, wysiew do gruntu w maju,
owoce: kształtne, cylindryczne, zielone z jasnymi smugami, lekko błyszczące, bez tendencji do przerastania na grubość i zniekształceń, zbiory od lipca do września,
odporność na choroby: wysoka na mączniaka rzekomego dyniowatych co pozwala w uprawie amatorskiej w zasadzie nie stosować ochrony chemicznej,

Ogórki - uprawa na działce

Ogórek gruntowy "Parys" F1
opis: uniwersalny mieszaniec o wszechstronnej przydatności i bujnym wzroście, doskonały do uprawy amatorskiej na działce,
owoce: zielone z jasnymi smugami i niewielką ilością brodawek, nieco większe niż u odmiany "Polan" F1, zbiór od lipca do września, owoce nieco mniejsze można konserwować, bardziej wyrośnięte są wyśmienite do sałatek i do kiszenia,
odporność na choroby: dość kompleksowa, szczególnie na mączniaka rzekomego,

Ogórek gruntowy "Polan" F1
opis: znana powszechnie i od dawna uprawiana odmiana, bardzo plenna, polecamy do uprawy amatorskiej, wysiew do gruntu w maju, rozstawa 15 cm i około 100 cm między rzędami,
owoce: owoce kształtu cylindrycznego, zaokrąglone na końcach, barwy zielonej z jaśniejszymi smugami, grubobrodawkowate, zbiór od lipca do września, nadają się do konserwowania i kiszenia,

Ogórek gruntowy 'Izyd' F1
opis: odmiana mieszańcowa o silnym wzroście i dużej zdolności regeneracji roślin, bardzo plenna, możliwe przedłużenie zbioru nawet do późnej jesieni,
owoce: kształtu cylindrycznego, zielone, bez tendencji do przerastania na grubość, nadają się do konserwowania,
odporność na choroby: wysoka odporność na mączniaka rzekomego, w uprawie amatorskiej można nie stosować ochrony chemicznej,

Ogórek gruntowy 'Lider' F1
opis: nowa odmiana wyhodowana w Polsce, wczesna, plonuje obficie nawet w niesprzyjających warunkach pogodowych,
owoce: owoce niezbyt długie, skórka zielona bez tendencji do żółknięcia, nadaje się jako ogórek konserwowy, przydatne również do kiszenia,
odporność na choroby: zupełnie odporny na parcha dyniowatych, wysoka odporność na mączniaka rzekomego i mączniaka prawdziwego ogórka.

Nasiona F1. Co oznacza symbol F1 na opakowaniach nasion?
W sklepach ogrodniczych możemy coraz częściej znaleźć opakowania z nasionami oznaczonymi symbolem F1. Dotyczy to głównie warzyw ale coraz częściej również nasion roślin ozdobnych. Są one znaczne droższe niż nasiona zwykłych odmian tego samego gatunku. Co zatem oznacza symbol F1 i czy warto za takie nasiona płacić więcej? Więcej...

Ogórek gruntowy "Citron"
Jeżeli chciałbyś wprowadzić nieco urozmaicenia do swoich upraw i móc pochwalić się sąsiadom z działek obok niezwykłymi okazami - polecamy ogórek gruntowy "Citron" - ogórek niczym cytryna! Jest to odmiana średnio wczesna, o ciekawym jasnożółtym kolorze i kształcie zbliżonym właśnie do cytryny. Odmiana ta nadaje się do uprawy w ogródkach działkowych jako ogórek sałatkowy i konserwowy. Wymaga gleby silnie nawożonej, zasobnej w wodę, przepuszczalnej i ciepłej. Siejemy bezpośrednio do gruntu od połowy maja do końca czerwca. Zbór od drugiej połowy lipca do końca września (zbiory można rozpoczać po około 65 dniach od siewu). Najlepiej spożywać go w stanie młodym - jest wówczas bardzo lekko strawny.

Ogórek szklarniowy "Atos" F1
Odmiana mieszańcowa, wczesna, bardzo plenna. Owoce średniej długości (około 28 cm), ciemnozielone o błyszczącej skórce, kształtne. Smaczne, pozbawione goryczy.

Ogórek szklarniowy "Skierniewicki"
Odmiana wczesna (pierwszy zbiór możliwy już po 25 do 35 dniach od wysadzenia), słabo rosnąca w pierwszym okresie i późno rozgałęziająca się. Owoce dość krótkie, maksymalnie osiągają długość do 17 cm. Konieczne jest usuwanie pierwszych kwiatów żeńskich do 10-go węzła liści.

Ogórek sałatkowy 'Iznik' F1
Odmiana wyhodowana specjalnie z przeznaczeniem do uprawy ogórków w doniczkach, np. na balkonach. Owoce o długości ok. 10-12 cm, z gładką skórką i wyśmienitym smakiem. Doskonały na sałatkę, mizerię i jako dodatek do kanapek. Idealna odmiana dla amatorskiej, domowej uprawy.

Po najwyższej jakości nasiona ogórków zapraszamy do sklepu naszego poradnika. Wyszukaliśmy dla naszych Czytelników odmiany najlepsze do uprawy amatorskiej w ogródkach i na działkach.

Przeczytaj również:

• Co sadzić po ogórkach? Warzywa na poplon i płodozmian
• Melon - właściwości, odmiany, uprawa w Polsce, jak jeść
• Dynia jadalna - odmiany, uprawa, zbiór i przechowywanie
• Arbuz, kawon - uprawa w Polsce i odmiany

Opracowano na podstawie: C. Brickell Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza SA, Warszawa 1994, s. 334 - 335; B. Kamińska-Frąszczak, Nowe odmiany dla amatorów, Dzialkowiec, nr 11/2003, s. 46, oraz - Dzialkowiec, nr 1/2004, s. 51, a także na podstawie materiałów informacyjnych producentów nasion.