Ziemia okrzemkowa, diatomit - zastosowanie w ogrodzie. Idealny nawóz i oprysk!

Ziemia okrzemkowa, inaczej diatomit, jest skałą organiczną powstałą z pancerzyków okrzemek. Jako produkt naturalny i bogaty w krzemionkę znalazła zastosowanie w ogrodzie. Diatomit odstrasza i zwalcza szkodniki roślin w sposób mechaniczny oraz poprawia strukturę gleby ale to nie wszystkie możliwe zastosowania. Dowiedz się co to jest ziemia okrzemkowa i jakie ma właściwości. Wyjaśniamy jak zrobić oprysk z ziemi okrzemkowej oraz jak stosować ziemię okrzemkową jako nawóz.

Ziemia okrzemkowa, diatomit
Fot. depositphotos

Ziemia okrzemkowa - co to jest?

Ziemia okrzemkowa (diatomit) to miękka i porowata skała o jasnym kolorze utworzona ze skamieniałych pancerzyków okrzemek. Te jednokomórkowe glony żyły w czasach prehistorycznych a ich wysycone krzemionką pancerzyki opadając na dna jezior i mórz utworzyły złoża kopalne, w których zaszły procesy biomineralizacji krzemionki.

Ziemia okrzemkowa składa się przede wszystkim z krzemionki, może też zawierać domieszki innych minerałów i szczątki innych organizmów. Różny jest jej stopień rozdrobnienia - od frakcji pylistych, do mniejszych lub większych fragmentów skał. W zależności od sposobu obróbki ziemia okrzemkowa może mieć odczyn obojętny lub zasadowy. W Polsce diatomit występuje tylko w kilku miejscach.

Ziemia okrzemkowa, diatomit
Fot. depositphotos

Diatomit posiada dwie odmiany:

diatomit przemysłowy jest stosowany w ogrodnictwie oraz do innych celów, np. jako środek filtrujący, izolacyjny, odwadniający czy zwalczający pasożyty (np. u kur i domowego ptactwa);
diatomit spożywczy, czyli ziemia okrzemkowa przeznaczona do spożycia, jest oczyszczona i wykorzystywana w przemyśle spożywczym. Dostępna jest w sklepach ze zdrową żywnością i w aptekach.

Warto wiedzieć!
Diatomit spożywczy ma liczne właściwości prozdrowotne (m.in. oczyszcza organizm z toksyn) i inny skład chemiczny od diatomitu przemysłowego, dlatego nie można ich używać zamiennie.

Ziemia okrzemkowa - zastosowanie w ogrodzie

Ziemia okrzemkowa w ogrodnictwie znalazła liczne sposoby zastosowania. Ze względu na swoje właściwości może być ekologicznym środkiem do odstraszania i zwalczania szkodników, doskonałym naturalnym nawozem oraz produktem poprawiającym strukturę i właściwości gleby.

Ziemia okrzemkowa w formie sypkiej i wymieszana z wodą
Fot. depositphotos

Ziemia okrzemkowa posiada właściwości filtrujące ale też magazynuje wodę i uwalnia ją w okresach suszy. Wymieszana z ziemią w pewnym stopniu zabezpiecza ją przed nadmiernym przesychaniem. Regularnie stosowana ziemia okrzemkowa poprawia strukturę podłoża. Na glebach lekkich, piaszczystych poprawia ich retencję, natomiast większe frakcje diatomitu rozluźniają glebę zbitą.

Ziemia okrzemkowa idealnie nadaje się do ogrodu
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Ziemia okrzemkowa jako nawóz

Ziemia okrzemkowa w ogrodzie sprawdzi się jako nawóz mineralny naturalnego pochodzenia. Dzięki wysokiej zawartości krzemu wzmacniającego i uszczelniającego ściany komórkowe, rośliny stają się mocniejsze i bardziej sztywne. Krzem zwiększa tolerancję roślin na czynniki stresowe, takie jak: susza, zasolenie gleby czy wysokie temperatury oraz niektóre choroby i szkodniki. Ponadto, krzem zawarty w ziemi okrzemkowej stymuluje proces fotosyntezy, usprawnia mechanizmy antyoksydacyjne a także ogranicza pobieranie metali ciężkich przez roślinę.

Ziemia okrzemkowa sypana jako nawóz
Fot. depositphotos

Ziemia okrzemkowa może być stosowana jako nawóz w formie posypowej, wymieszana z wierzchnią warstwą ziemi, oraz jako oprysk - po wymieszaniu z wodą. Nie istnieje ryzyko przenawożenia, ponieważ minerały z diatomitu uwalniane są bardzo powoli.

Stosowana jako nawóz ziemia okrzemkowa na pomidory, ogórki, truskawki oraz wiele innych warzyw i owoców przyniesie wymierne korzyści w postaci zdrowszych roślin i lepszej jakości plonów. Diatomit posiada odczyn pH obojętny lub zasadowy dlatego nie nadaje się do nawożenia roślin kwasolubnych.

Ziemia okrzemkowa do opylania i nawożenia roślin
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Opylanie roślin ziemią okrzemkową

Ziemia okrzemkowa w ogrodzie może być wykorzystywana jako naturalny środek zabezpieczający rośliny przed szkodnikami. W tym celu stosuje się diatomit w formie pylistej, najbardziej rozdrobniony. W łatwy sposób z pomocą gazy, gęstej firanki lub sitka, do których nasypujemy diatomit, można nim opylić rośliny. Najlepiej przeprowadzać to rano, gdy rośliny są mokre od rosy, wtedy pył lepiej do nich przylega.

Twarde drobinki diatomitu o ostrych krawędziach pokrywają całą roślinę, docierając do najmniejszych zakamarków. Tworzą naturalną, mechaniczną barierę chroniącą roślinę przed szkodnikami. Uszkadzają także miękkie ciała szkodników roślin (np. gąsienic), co prowadzi do ich wyginięcia.

Opylanie roślin ziemią okrzemkową
Fot. depositphotos

Ziemia okrzemkowa na mszyce, mączliki, przędziorki, ćmę bukszpanową, kleszcze, ślimaki, mrówki oraz inne szkodniki o ciałach pozbawionych twardego pancerza ma jeszcze inne działanie. Diatomit pokrywający jaja czy larwy szkodników, dzięki właściwościom chłonnym, osusza ich ciała, dzięki czemu populacja szkodników się zmniejsza.

Warto także wysypać diatomit na ziemię wokół marchwi i kapusty. Diatomit stworzy trudną do pokonania przeszkodę oraz utrudni składanie jaj w ziemi takim szkodnikom, jak: połyśnica marchwianka i śmietka kapuściana.

Ziemia okrzemkowa do ogrodu
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jak zrobić oprysk z ziemi okrzemkowej?

Oprócz opylania roślin, ziemię okrzemkową można także stosować w formie oprysku. W tym celu około 1/3 szklanki diatomitu wsypujemy do 1 L wody. Przed użyciem dokładnie mieszamy.

Ziemia okrzemkowa do kwiatów doniczkowych

Ziemia okrzemkowa dodana do podłoża podczas sadzenia roślin doniczkowych pomoże utrzymać odpowiedni poziom wilgoci w glebie, dzięki czemu zmniejszy się konieczność jej nawadniania. Dodatkowo napowietrza podłoże w strefie korzeniowej w wyniku czego korzenie mają lepsze warunki do rozwoju. Można jej używać także jako nawozu bogatego w krzemionkę, wzmacniającego rośliny.

Ziemia okrzemkowa na ziemiórki, które są częstymi szkodnikami roślin doniczkowych, będzie również pomocna. Diatomit wymieszany z ziemią uszkodzi i osuszy jaja oraz larwy owadów. Z kolei podłoże przysypane cienką warstwą diatomitu uniemożliwi składanie jaj w ziemi przez dorosłe ziemiórki. W ten sposób kolejne pokolenia szkodnika nie będą się rozwijać.

Czy ziemia okrzemkowa jest bezpieczna?

Stosowanie ziemi okrzemkowej w ogrodzie jest bezpieczne. Można jej używać przez cały okres wegetacyjny. Nie ma tu okresu karencji a opylone diatomitem warzywa czy owoce wystarczy tylko umyć pod wodą. Trzeba jednak pamiętać o tym, że ta drobna skała może być wywiewana przez wiatr lub zmywana przez wodę, dlatego w razie potrzeby należy ją ponownie aplikować na rośliny.

Uwaga!
Podczas stosowania ziemi okrzemkowej unikamy opylania kwiatów, ponieważ mogłoby to zaszkodzić pożytecznym owadom zapylającym.

Ziemia okrzemkowa w formie pylistej może podrażniać drogi oddechowe. Podczas aplikacji należy więc założyć maseczkę, by nie wdychać pyłu oraz okulary i odzież ochronną. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby chore na astmę.

W przypadku stosowania diatomitu spożywczego także mogą pojawić się przeciwskazania, nie stosuje się go np. u dzieci czy kobiet w ciąży. Nie należy jednak mylić diatomitu spożywczego z diatomitem przemysłowym, używanym m.in. w ogrodzie - ten drugi nie nadaje się do spożycia.

Ziemia okrzemkowa a mączka bazaltowa

Zarówno ziemia okrzemkowa jak i mączka bazaltowa są produktami pochodzenia naturalnego. Oba produkty znalazły szerokie i często podobne zastosowanie w ogrodnictwie. Zarówno ziemia okrzemkowa, jak i mączka bazaltowa używane są jako nawóz oraz do zwalczania szkodników. Są jednak między nimi pewne różnice:

Mączka bazaltowa powstaje poprzez zmielenie bazaltu czyli skały wulkanicznej, natomiast ziemia okrzemkowa jest skałą organiczną powstałą z pancerzyków okrzemek.
Mączka bazaltowa jest stosowana jako nawóz typowo mikroelementowy, zawierający w swoim składzie liczne makro- i mikro elementy m.in. wapń, magnez, potas, krzem, mangan, cynk, miedź, żelazo, bor, kobalt, molibden, chrom.
Ziemia okrzemkowa składa się przede wszystkim z krzemionki. Zawiera nawet do 95% krzemu oraz tlenki glinu i żelaza. Nie ma zatem tak bogatego składu mineralnego jak mączka bazaltowa ale za to ma znacznie wyższą zawartość krzemu.
Ziemia okrzemkowa zazwyczaj jest bardzo jasna - biała, jasnoszara lub w kolorze piasku. Mączka bazaltowa jest ciemnoszara.
Ceny worków z ziemią okrzemkową są niestety znacznie wyższe niż ceny mączki bazaltowej. Ze względu na fakt, iż w większości ogrodowych zastosowań zamiast ziemi okrzemkowej, można użyć mączkę bazaltową, to właśnie mączka bazaltowa wydaje się rozsądniejszym rozwiązaniem.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

Opracowano na podstawie:
1. E. Ferens, Nawozy naturalne polecane na działki, Działkowiec nr 10/2023, s. 58-59;
2. S. Żuber, Nawozy z kopalin, Działkowiec 2/2022, s. 65.