Szkodniki pomidorów gruntowych i szklarniowych
Szkodniki pomidorów są zazwyczaj mniejszym utrapieniem niż choroby grzybowe atakujące te warzywa. Jednak zarówno pomidory gruntowe, jak i szklarniowe, mogą być atakowane przez szkodliwe owady, roztocza i nicienie, które uszkadzają rośliny i obniżają jakość plonu. Czytając ten artykuł dowiesz się jak rozpoznać objawy żerowania szkodników pomidorów i poznasz ekologiczne sposoby na ich zwalczanie. Polecamy również najlepsze opryski na szkodniki pomidorów!
Szkodniki pomidorów gruntowych i szklarniowych
Fot. depositphotos
Szkodniki pomidorów - mszyce
Mszyce są szkodnikami wielu roślin uprawianych w gruncie i pod osłonami. Pomidory najczęściej atakuje mszyca brzoskwiniowa (Myzus persicae) oraz mszyca smugowa (Macrosiphum euphorbiae).
Mszyce żywią się sokami roślin. W wyniku ich żerowania pomidory słabiej rosną a owocowanie zostaje zahamowane. Liście są poskręcane i żółkną a kwiatostany nie są poprawnie wykształcone. Rosa miodowa wydalana przez mszyce zanieczyszcza rośliny, mogą się na niej rozwijać grzyby sadzakowe. Plon jest obniżony a jego jakość gorsza. Ponadto, mszyce są nosicielami chorób wirusowych roślin.
Mszyce
Fot. pixabay
Żywicielem pierwotnym mszycy brzoskwiniowej są drzewa z rodzaju Prunus, dlatego pomidory najlepiej uprawiać z dala od brzoskwiń i moreli. Na roślinach może rozwijać się kilka pokoleń mszyc. Szklarnie są miejscem ich zimowania.
W celu wykrycia mszyc na pomidorach, należy dokładnie przeglądać rośliny, także spodnią stronę liści i zwracać uwagę, czy pojawiają się zniekształcenia. Chwasty są roślinami żywicielskimi, dlatego należy je usuwać. Wśród krzewów pomidorów można powiesić żółte tablice lepowe do odławiania szkodników. Warto także sadzić obok pomidorów rośliny pułapkowe lub rośliny odstraszające mszyce zapachem, takie jak: czosnek, cebula, aksamitka, mięta, nasturcja czy nagietek.
Bazylia rosnąca wokół pomidorów odstrasza szkodniki
Fot. dopisitphotos.com
Do zwalczania mszyc na pomidorach możemy wykorzystać domowe sposoby na mszyce, jak np. oprysk z sody oczyszczonej, a także naturalne opryski samodzielnie wykonanymi naparami lub wyciągami z cebuli, czosnku, mniszka lekarskiego czy krwawnika. Gotowymi, ekologicznymi preparatami do oprysku przeciwko mszycom są: Emulpar 940 EC, Agrocover lub Spruzit Spray AL.
Szkodniki pomidorów - nicienie
Nicienie to niewidoczne gołym okiem pasożyty zasiedlające glebę. Korzenie pomidorów uprawianych zarówno w szklarniach jak i w gruncie najczęściej atakowane są przez mątwika ziemniaczanego (Globodera rostochiensis) oraz guzaka północnego (Meloidogyne hapla).
Pomidory zaatakowane przez nicienie słabiej rosną, pędy żółkną i brązowieją, są bardziej wrażliwe na suszę i nasłonecznienie. Zniekształcone i skrócone korzenie gorzej przewodzą wodę i substancje pokarmowe. Na powierzchni korzeni zasiedlonych przez guzaki pojawiają się kilkumilimetrowe zgrubienia.
Obecność larw nicieni określa się na podstawie badań gleby, które wykonuje się na przełomie kwietnia i maja lub na przełomie sierpnia i września.
W celu redukcji populacji nicieni zaleca się zmianowanie i wysiewanie na poplon po pomidorach owsa, gryki, koniczyny i żyta. Jako przedplon i poplon po pomidorach można siać rzodkiewkę, sałatę oraz szpinak. Należy również usuwać chwasty dwuliścienne, na których pasożyty bytują.
Przy pomidorach warto sadzić rośliny odstraszające nicienie. Należą do nich popularne aksamitki, których korzenie zawierają toksyczne dla nich substancje.
Aksamitki obok pomidorów pomagają zwalczać nicienie
Fot. dopisitphotos.com
Inną ekologiczną metodą zwalczania nicieni w uprawie pomidorów jest zastosowanie wyciągu z czosnku. W tym celu 200 g ząbków czosnku miażdżymy i zalewamy 10 litrami wody, po czym odstawiamy na 3 dni. Gotowym preparatem podlewamy rośliny i opryskujemy podłoże.
Do biologicznego zwalczania nicieni na pomidorach użyć można naturalnego środka P-Drakol, zawierającego bakterie antagonistyczne wobec nicieni.
Szkodniki pomidorów - stonka ziemniaczana
Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) preferuje uprawy ziemniaków ale może żerować także na pomidorach gruntowych. Dorosłe chrząszcze o owalnym ciele w kolorze żółto-pomarańczowym i pokrywami w czarne paski mają ok 1 cm długości. Zimują w glebie. Jaja składane na dolnej stronie liści pomidora mają żółtą barwę.
Na pomidorach żerują zarówno larwy jak i dorosłe osobniki stonki ziemniaczanej. Tkanka roślin jest zjadana pomiędzy nerwami. W wyniku żerowania rośliny zostają ogołocone z liści, często pozostaje samo unerwienie.
Stonka ziemniaczana jest szkodnikiem pomidorów gruntowych
Fot. pixabay
Gdy populacja stonki na pomidorach jest nieliczna, należy ją usuwać ręcznie oraz wykonywać opryski preparatami opartymi na naturalnych składnikach.
Do zwalczania tego szkodnika pomidorów gruntowych przydaje się fermentująca gnojówka z pokrzyw. Aby ją przygotować 1 kg świeżo pociętej pokrzywy zalewamy 10 litrami wody i pozostawiamy na 4-5 dni. Przed użyciem gnojówkę rozcieńczamy z wodą w stosunku 1:10, a następnie opryskujemy nią rośliny. Inną ekologiczną metodą zwalczania stonki na pomidorach jest oprysk wyciągiem z wrotyczu. Aby go przygotować 300g świeżego ziela wrotyczu zalewamy 10 litrami wody. Po 24 godzinach roztwór przecedzamy i rozcieńczamy go z wodą w proporcjach 1:2. Tak przygotowany nadaje się do oprysku na pomidory.
Gdy populacja stonki jest duża, konieczne może być użycie środków ochrony roślin Deltam lub Mospilan 20 SP.
Szkodniki pomidorów - rolnice
Rolnice (m.in. zbożówka, gwoździówka, czopówka, panewka) są wielożernymi gąsienicami motyli nocnych z rodziny sówkowatych (Noctuidae). Motyle rolnic mają brązowy tułów i beżowo-szare skrzydła o rozpiętości do 45 mm. Ich gąsienice zwijają się rogalikowato w czasie spoczynku, są szare lub brunatne o walcowatym kształcie i długości do 50 mm.
Gąsienice żerują w maju i czerwcu oraz w sierpniu i wrześniu. Te szkodniki pomidorów gruntowych uszkadzają liście, podcinają szyjkę korzeniową i korzenie, co doprowadza do zamierania i przewracania się roślin.
Uwaga!
Jedna gąsienica rolnicy może uszkodzić nawet do kilkunastu roślin!
Aby ograniczyć liczebność rolnic w uprawie pomidorów, powinno się zaorywać glebę przed i po zbiorach, co doprowadzi do zniszczenia mechanicznego części szkodników. Nektar chwastów jest pokarmem dla motyli rolnic, dlatego należy je systematycznie usuwać. Warto w pobliżu uprawy pomidorów zasiać aksamitki, które także mogą ograniczyć populację rolnic. Zastosowanie pułapek feromonowych może być pomocne w monitorowaniu populacji i likwidacji tych szkodników pomidora.
Do oprysku można zastosować insektycyd do biologicznego zwalczania gąsienic Lepinox Plus, po którym nie obowiązuje okres karencji. Silniejszym środkiem owadobójczym jest Proclaim.
Szkodniki pomidorów - przędziorek chmielowiec
Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) należy do roztoczy i spotykany jest na pomidorach uprawianych pod osłonami. Sprzyja mu sucha pogoda. Ten szkodnik pomidorów szklarniowych jest niewidoczny gołym okiem, dlatego w obserwacji roślin pomocna może być lupa. Żeruje na dolnej stronie liści, wysysając soki komórkowe, natomiast na górnej powierzchni w miejscach tych powstają żółte przebarwienia. Liście pomidorów żółkną i opadają. Przy niskiej wilgotności powietrza pojawia się na nich przędza.
Przędziorek chmielowiec na pomidorach
Fot. depositphotos
Efekty ataku przędziorków na pomidorach
Fot. depositphotos
W pobliżu pomidorów warto posadzić rumianek, cebulę, czosnek oraz nagietki, działające na przędziorki odstraszająco. Wyciągi z czosnku (rozcieńczony z wodą w proporcjach 1:1) lub z łusek cebuli (stosowany bez rozcieńczenia) mogą pomóc w walce z tym szkodnikiem. Po sezonie należy usuwać resztki roślinne oraz wyczyścić szklarnię.
Warto wiedzieć!
Aby ograniczyć populację przędziorka w uprawie pomidora należy zwiększyć wilgotność powietrza w szklarni.
Do zwalczania tych szkodników pomidorów szklarniowych można użyć naturalnego środka Emulpar 940 EC. Pomocne mogą być także opryski preparatami Spruzit Spray AL czy Agrocover. Skuteczny jest także środek Ortus 05 SC, który zwalcza wszystkie ruchome stadia rozwojowe przędziorków.
Szkodniki pomidorów - słonecznica orężówka
Słonecznica orężówka (Helicoverpa armigera) jest motylem nocnym, który okresowo przylatuje do Polski z południa Europy. Pojawia się w kwietniu i maju. W suche i upalne lata gąsienice tego szkodnika zagrażają uprawom pomidora w gruncie i pod osłonami. Żerują one na nadziemnych częściach roślin - w liściach i kwiatach wygryzają nieregularne dziury. Uszkadzają także pąki kwiatowe i pędy, wgryzają się w zawiązki i owoce. Przy dużej populacji mogą zniszczyć rośliny.
Słonecznica orężówka na pomidorze
Fot. depositphotos
Samice tego motyla mają barwę pomarańczowo-brązową, samce zaś są zielonkawo szare. Skrzydła mają rozpiętość do 40 mm, brązową przepaskę i kilka ciemnych kropek na brzegu. Obrzeża tylnych skrzydeł mają ciemny kolor. Wyrośnięte gąsienice mają ok 40 mm długości, czarny pas na grzbiecie, po bokach pasy jasne i krótkie, kolczaste wyrostki.
Aby ograniczyć liczebność słonecznicy można użyć pułapek feromonowych odławiających samce. Do zwalczania tego szkodnika pomidorów posłużyć może także oprysk biologicznym preparatem Lepinox Plus lub chemicznym środkiem owadobójczym Proclaim.
Szkodniki pomidorów - mączlik szklarniowy
Mączlik szklarniowy (Trialeurodes vaporariorum) jest niedużym owadem o długości ok 1,5 mm. Potocznie nazywany jest „białą muszką”. Przy poruszeniu rośliną, roje muszek wzbijają się w powietrze. Mączlik to często spotykany szkodnik pomidorów szklarniowych i innych warzyw uprawianych pod osłonami. Sprzyja mu suche i ciepłe lato. W temperaturze powyżej 30°C, mączlik opuszcza szklarnię i przenosi się na chwasty i rośliny znajdujące się poza nią. Do szklarni powraca pod koniec sierpnia.
Mączlik szklarniowy na liściach kalarepy
Mączliki oraz ich larwy żerują na spodniej stronie liści pomidora, wysysając z nich sok. Roślina słabiej rośnie, liście są zdeformowane, żółkną i usychają. Rosa miodowa wydalana przez szkodniki pokrywa liście pomidorów i zanieczyszcza owoce. Mogą się nie niej rozwijać grzyby sadzakowe.
Ekologicznym preparatem do zwalczania mączlika jest wywar z wrotyczu. Aby go przygotować 50 g ziela lub 7,5g suszu zalewamy 1 l wody i moczymy przez 24 godziny. Gotujemy przez 20 minut, po ostudzeniu i przecedzeniu, rozcieńczamy z wodą w stosunku 1:5, a następnie opryskujemy pomidory zaatakowane przez mączlika.
Gotowymi, naturalnymi środkami do zwalczania mączlika szklarniowego są Agrocover lub Emulpar 940. Skuteczne w wyłapywaniu mączlików będą także żółte tablice lepowe. Chemicznie mączliki na pomidorach można zwalczać wykonując oprysk środkiem Mospilan 20 SP.
Szkodniki pomidorów - skośnik pomidorowy
Skośnik pomidorowy (Tuta absoluta) jest motylem nocnym pochodzącym z Ameryki Południowej, który w Polsce po raz pierwszy został wykryty w 2013 roku. Jest to szkodnik pomidorów szklarniowych i innych uprawianych pod osłonami. Gąsienice skośnika wyjadają wnętrza liści (minują je). Przy dużej populacji uszkadzają łodygi i owoce, wgryzając się do ich wnętrza.
Efekty żerowania skośnika pomidorowego
Fot. Metin GULESCI, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons
Samice tego szkodnika pomidorów mają szarobrązowy kolor, ciemniejsze cętki, ok. 6 mm długości. Rozpiętość skrzydeł wynosi ok 1 cm. Samce są nieco mniejsze. Poczwarki są jasnobrązowe o długości ok. 6 mm. Wyrośnięte gąsienice są żółtozielone, na grzbiecie lekko różowe z ciemną tarczką i mają ok. 9 mm długości.
Do ustalania liczebności motyli skośnika i odławiania samców służą pułapki feromonowe. Pomocne w zwalczaniu tego szkodnika pomidorów mogą być: naturalny preparat owadobójczy i jajobójczy Spintor 240 SC a także Lepinox Plus i Proclaim.
Poznaj wszystkie sekrety uprawy pomidorów!
Jeśli czytasz ten artykuł, zapewne interesuje Cię uprawa pomidora lub szukasz rozwiązania problemów, które się w tej uprawie pojawiają.
Dla osób takich jak Ty przygotowaliśmy specjalnego e-booka poświęconego w całości uprawie pomidorów. Ten e-book to:
- Proste instrukcje co i jak robić krok po kroku;
- Wszystkie etapy uprawy od siewu nasion do zbioru soczystych owoców;
- Naturalne, sprytne domowe sposoby na zdrowe pomidory;
- Praktyczne rady i własne doświadczenia Autorki;
- Kilkadziesiąt pomocnych zdjęć i ilustracji
Czytając tego e-booka oszczędzisz czas potrzebny na poszukiwanie rozwiązań różnych problemów z uprawą oraz poznasz sprawdzone sposoby na zdrowe i smaczne pomidory z własnego ogrodu. Poznaj sekrety i podpowiedzi doświadczonego hodowcy pomidorów!
Monika Chwała
Przeczytaj również:
- Choroby pomidorów i ich zwalczanie
- Zwijanie się liści pomidora - przyczyny, zapobieganie, zwalczanie
- Pękanie pomidorów na krzaku. Dlaczego pomidory pękają i jak temu zapobiec?
- Plamy na liściach pomidorów - przyczyny, zapobieganie, zwalczanie
- Gnicie pomidorów. Dlaczego pomidory gniją na krzakach?
Opracowano na podstawie:
1. Opracowanie zbiorowe pod redakcją mgr inż. A. Czajka, Poradnik sygnalizatora ochrony pomidora w gruncie, Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice 2017;
2. Opracowanie zbiorowe pod redakcją prof. dr hab. Gabriela Łabanowskiego, Poradnik sygnalizatora ochrony pomidora uprawianego pod osłonami, Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice 2017.
