Nasturcja karłowa, mniejsza - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Nasturcja karłowa (Tropaeolum minus), określana też jako nasturcja mniejsza, to kwitnąca latem roślina jednoroczna mająca zastosowanie dekoracyjne, kulinarne i lecznicze. Jaskrawe, aksamitne kwiaty i intensywnie zielone liście nasturcji mniejszej pięknie prezentują się na klombie i balkonie. Poznaj najciekawsze odmiany nasturcji karłowej, zasady jej uprawy, a także sprawdzone sposoby na rozmnażanie nasturcji mniejszej.

Nasturcja karłowa, mniejsza - Tropaeolum minus
Fot. depositphotos

Jak wygląda nasturcja karłowa, mniejsza?

Nasturcja karłowa należy do rodziny nasturcjowatych (Tropaeolaceae). W stanie naturalnym występuje w Ameryce Południowej i Środkowej. W połowie XVI wieku była już szeroko rozpowszechniona w europejskich ogrodach jako roślina ozdobna, lecznicza i jadalna. Do czasu upowszechniania się nasturcji większej (Tropaeolum majus) (w XVII w.) była jedynym gatunkiem z tej rodziny znanym w Europie.

Nasturcja mniejsza jest byliną w naszym warunkach uprawianą jako roślina jednoroczna. Przypomina nasturcję większą, jest jednak mniej okazała. Tworzy zwarte kępy o wysokości 35-40 cm. Liście są długoogonkowe, okrągłe, jasnozielone. Od lipca do września wytwarza jaskrawe kwiaty o średnicy 3-4 cm i szerokich płatkach. Wnętrze kwiatów pokrywają kontrastujące, zaokrąglone plamki w ciemniejszym odcieniu.

Warto wiedzieć!
W swojej pracy Hortus Cliffortianus Linneusz opisał dwa gatunki nasturcji - większą i mniejszą. Nazwę rodzajową Tropaeolum wyjaśnił w następujący sposób: "trofea zwycięzców, gdzie liście są małymi tarczami, a kwiaty złotymi hełmami splamionymi krwią". Nazwa pochodzi więc od rzymskiego słupa tropaeum, na którym wieszano zbroję i broń pokonanego wroga.

Nasturcja karłowa, a nasturcja większa - różnice

Przede wszystkim nasturcja większa jest bardziej okazała i tworzy długie, płożące pędy, podczas, gdy nasturcja mniejsza jest kępiasta. Liście nasturcji mniejszej mogą mieć średnicę 4-5 cm, a nasturcji większej 5-7 cm. Kwiaty nasturcji mniejszej mają ciemniejsze plamki w środku i osiągają 3-4 cm średnicy, natomiast nasturcji większej są pozbawione plamek i mogą osiągać 5-7 cm średnicy.

Nasturcja mniejsza (karłowa) i nasturcja większa (pnąca)
Fot. depositphotos/pixabay

Nasturcja karłowa, mniejsza - zastosowanie

Nasturcja karłowa to bardzo uniwersalny gatunek. Jako roślina ozdobna może być wykorzystywana do dekoracji rabat, obwódek i kwietników. Jest polecana do obsadzania skrzynek balkonowych i mis. Nasturcja jest także dobrym sąsiedztwem dla wielu roślin, które chroni przed szkodliwymi owadami. Jednocześnie nasturcja poprawia jakość roślin towarzyszących, takich jak rzodkiewka, kapusta i drzewa owocowe.

Jadalne kwiaty nasturcji wykorzystywane są do dekorowania potraw, liście zaś stanowią dodatek do past i sałatek, a kiszone lub marynowane niedojrzałe nasiona nasturcji smakują podobnie jak kapary. Wysuszone nasiona można zmielić i używać zamiast pieprzu.

Napar z liści nasturcji ma właściwości antybakteryjne, wykrztuśne i poprawiające trawienie, a sok z liści przyspiesza gojenie się ran i powstrzymuje infekcje.

Nasturcja karłowa - odmiany

Nasturcja karłowa 'Baby Rose' - wyróżnia się zwartym pokrojem, ciemnoróżowymi kwiatami oraz niedużymi, ciemnozielonymi liśćmi. Polecana do uprawy w pojemnikach oraz na klomby. Liście i kwiaty mogą być wykorzystane kulinarnie.

Nasturcja karłowa 'Baby Deep Rose' - to zwarta, krzaczasta odmiana o szkarłatnych kwiatach. Jest miniaturowa, tworzy kępy o wysokości 20 cm i takiej samej szerokości.

Nasturcja karłowa 'Black Velvet' - to odmiana o zwartym pokroju i aksamitnych ciemnoczerwonych kwiatach. Dorasta do 45 cm wysokości.

Nasturcja mniejsza 'King Theodore'
Fot. Agnieszka Kwiecień, Nova, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Nasturcja karłowa 'Bloody Mary' - ma pasiaste kwiaty w odcieniach głębokiej czerwieni, żółci i kremowego. Dorasta do 30 cm wysokości i 60 cm szerokości.

Nasturcja karłowa 'Ladybird Rode' - ma ładne kremowożółte kwiaty z ciemnoczerwonymi plamkami. Tworzy kępy o wysokości 30 cm i szerokości 70 cm. Kwitnie długo, od lipca do października.

Nasturcja karłowa 'Phoenix' - ma kwiaty o niezwykłych rozdwojonych płatkach, w odcieniach czerwieni, pomarańczy i żółci. Krzaczasta odmiana osiąga zaledwie 30 cm wysokości.

Nasturcja karłowa, mniejsza - uprawa

Ciepłolubna nasturcja powinna być sadzona w zacisznym miejscu osłoniętym od wiatru. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, ale poradzi sobie także na stanowisku lekko ocienionym. W przypadku braku światła nasturcja więdnie i przestaje kwitnąć.

Nasturcja karłowa dobrze rośnie nawet na ubogich glebach. Uprawiana w żyznej ziemi tworzy obfitą masę zieloną co odbija się na kwitnieniu. Preferuje dobrze zdrenowane, lekko wilgotne podłoże i jest tolerancyjna wobec odczynu pH gleby.

Nasturcja mniejsza, karłowa
Fot. Kurt Stüber, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Nasturcja karłowa toleruje krótkotrwałą suszę, ale brak wody powoduje słabsze kwitnienie. Konieczne jest podlewanie nasturcji w okresie intensywnego wzrostu i w czasie formowania się pąków kwiatowych - w tym czasie podłoże nie powinno wysychać. Nasturcje uprawiane w pojemnikach należy podlewać częściej niż te sadzone w gruncie, najlepiej miękką wodą odstałą w temperaturze otoczenia. Zwłaszcza w czasie upałów warto regularnie podlewać rośliny, w innym wypadku słabiej kwitną i stają się podatne na atak szkodników.

W okresie wegetacji wskazane jest nawożenie nasturcji mniejszej co 3-4 tygodnie nawozem o zwiększonej zawartości fosforu i potasu. Nie należy zaś przesadzać z nawozami azotowymi, ponieważ roślina nadmiernie się wyciągnie, będzie słabiej kwitła, a jej kwiaty będą mniejsze.

Przycinanie pędów nasturcji w okresie wegetacji zachęca to rośliny do wytwarzania nowych liści.

Nasturcja karłowa, mniejsza
Fot. Aleksandrs Balodis, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Nasturcja karłowa - rozmnażanie

Nasturcję mniejszą rozmnaża się przez nasiona. W marcu wysiewamy je do pojedynczych doniczek wypełnionych ziemią do siewu nasion lub do krążków torfowych. Nasturcja nie lubi przesadzania, dlatego pojedyncze doniczki do produkcji rozsady będą w tym przypadku najlepsze.

Pamiętajmy, że nasiona nasturcji kiełkują w ciemności, więc koniecznie przysypmy je delikatnie piaskiem lub ziemią. Pojemniki ustawmy w jasnym i ciepłym miejscu. Kiełkowanie nasion trwa 2 tygodnie. Rozsadę nasturcji sadzimy na zewnątrz po 15 maja, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Kwitnienie rozpoczyna się 40-50 dni po wschodach i trwa przez cały sezon, aż do pierwszych jesiennych przymrozków.

Nasiona nasturcji mniejszej można też z powodzeniem wysiewać od połowy maja bezpośrednio do gruntu co 20-30 cm.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. A. Kupska, W ogrodzie i na talerzu w Działkowiec 9/2015, s. 14-15;
2. Ch. Recht, Zioła przyprawowe na oknie, balkonie i w ogrodzie, Oficyna Wydawnicza Delta W-Z, Warszawa 1994, s. 45;
3. M. Christenhusz, Tropaeolum minus w Curtis's Botanical Magazine, 2012, s. 324-330.

Przeczytaj również:

• Nasturcja kanaryjska - uprawa na balkonie i w ogrodzie
• Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
• Kwiaty ogrodowe wieloletnie niskie
• Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią