Tawuła - odmiany, uprawa i pielęgnacja, rozmnażanie
Tawuła to niezbyt duży, mrozoodporny krzew, zrzucający liście na zimę. W czasie kwitnienia licznie obsypany drobnymi gwiazdkowatymi kwiatami, co czyni tawułę niezwykle uroczą. W Polsce najbardziej popularna jest tawuła japońska oraz tawuła Van Houtte'a. Warto jednak zwrócić uwagę inne ciekawe gatunki i odmiany tawuły. Zobacz, które z nich sprawdzą się w Twoim ogrodzie, jak wygląda uprawa i pielęgnacja tawuły oraz czy trudne jest samodzielne rozmnażanie tawuły rosnącej w ogrodzie. Oto sekrety obfitego kwitnienia i właściwego cięcia tawuły.
Tawuła szara - Spiraea cinerea
Tawuła - odmiany
Tawuła (Spiraea) jest sadzona w ogrodach i parkach w celach ozdobnych. Poza jej uroczymi i bardzo licznymi kwiatami, ceniony jest też pokrój tych krzewów oraz ładnie wybarwione u niektórych odmian liście. W zależności od odmiany tawuły, kwiaty mogą być białe, różowe lub czerwone. Zaletą tych roślin są niewygórowane wymagania glebowe, możliwość uprawy zarówno w słońcu jak i półcieniu (z wyjątkiem odmian wymagających pełnego słońca), a także mrozoodporność (w przypadku niektórych tawuł nawet bardzo wysoka). W ogromnej większości odmiany tawuły tolerują warunki miejskie.
Odmiany tawuły dzieli się na wcześnie kwitnące, których kwiaty można podziwiać od wczesnej wiosny do początku lata, oraz późno kwitnące, których kwiaty pojawiają się od połowy do końca lata. Poza porą kwitnienia, nieznacznie różnią się one także co do sposobu uprawy i pielęgnacji.
Odmiany tawuły wcześnie kwitnące
Tawuła wczesna (Spiraea arguta) - u tego gatunku tawuły drobne białe kwiaty, zebrane w baldachogrona, pojawiają się od połowy do późnej wiosny (kwiecień - maj), pokrywając 20 - 30 cm odcinki pędów. Liście są spiczaste, żywo zielone. Roślina osiąga 1,5 do 2 m wysokości, zaś pokrój jest rozłożysty z przewieszającymi się pędami. Popularność uprawy tego gatunku tawuły jest ograniczona ze względu na niewielką mrozoodporność. W bardzo mroźne zimy tawuła wczesna może niestety przemarzać.
Tawuła wczesna - Spirea arguta
Fot. Jonathan Billinger, CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons
Tawuła brzozolistna (Spiraea betulifolia) - jest to wysoce mrozoodporny, zwarty, karłowy krzew o wysokości i szerokości nie przekraczającej 1 m. Liście są powcinane, podobne do liści brzozy (stąd też nazwa tego gatunku tawuły) zaś kwiaty białe, zebrane w płaskich kwiatostanach, pojawiają się w czerwcu. Może rosnąć zarówno w pełnym słońcu jak i półcieniu oraz na rozmaitych rodzajach gleb. Warto zwrócić uwagę na odmianę tawuły brzozolistnej 'Tor' (nieco niższą, bo osiągającą zaledwie 70 cm wysokości, polecaną na rabaty i niskie żywopłoty) oraz 'Tor Gold' (posiada złote ulistnienie i jest wyjątkowo odporna na niekorzystne warunki).
Tawuła szara 'Grefsheim' (Spiraea cinerea) - krzew ten dorasta do 2 m wysokości, a jego pędy malowniczo się przewieszają. Liście szarozielone, jesienią przebarwiają się na żółto, kwiaty zaś śnieżnobiałe, pojawiają się już w kwietniu, jeszcze zanim ukażą się liście. Polecam ze względu na dużą tolerancję wobec różnych gleb i zanieczyszczenia powietrza w mieście, mrozoodporność i możliwość uprawy zarówno w słońcu jak i półcieniu.
Tawuła nippońska 'Snowmound' (Spiraea nipponica) - rozłożysty krzew osiągający do 2 m szerokości i 1,5 m wysokości. Kwitnie obficie, a białe kwiaty niemal całkowicie pokrywają pędy tej odmiany tawuły w okresie od maja do czerwca. Najlepiej rośnie na glebach żyznych i wilgotnych, jest za to odporna na warunki miejskie i dobrze zimuje. Może rosnąć zarówno w pełnym słońcu jak i półcieniu.
Tawuła śliwolistna (Spiraea prunifolia) - ta tawuła doskonale do ogrodu w stylu japońskim. Jej cechą charakterystyczną są cienkie, łukowato wygięte pędy, które wyglądają bardzo atrakcyjnie. Zielone liście jesienią ładnie się przebarwiają na pomarańczowo i czerwono, zaś białe kwiaty pojawiają się wiosną dość wcześnie, bo od kwietnia do maja. Wymaga jednak pełnego słońca i ciepłego, osłoniętego stanowiska. Młode egzemplarze na zimę warto okryć, gdyż mogą przemarzać. U starszych roślin ryzyko przemarznięcia jest znacznie mniejsze.
Tawuła Van Houtte'a - Spiraea vanhouttei
Tawuła Van Houtte'a (Spiraea vanhouttei) jest jednym z najczęściej uprawianych gatunków tawuły wcześnie kwitnącej. Jest to rozłożysty krzew, dorastający do 2,5 wysokości. Kwitnie na biało od maja do czerwca. Kwiaty zebrane są w półkuliste baldachogrona. Tawuła Van Houtte'a dobrze znosi warunki miejskie, może rosnąć zarówno w słońcu jak i półcieniu i jest wysoce mrozoodporna. Szczególnie ceniona jest odmiana 'Gold Fountain' o nieco ograniczonym wzroście i silnie żółtych, błyszczących liściach. Dla dobrego wybarwienia liści musi jednak rosnąć w pełnym słońcu.
Odmiany tawuły późno kwitnące
Tawuła Billarda (Spiraea billardii) - ciekawy gatunek tawuły rozmnażający się łatwo przez odrosty, a przez to polecany na nieformowane szpalery, sadzenia w dużych grupach, do zadrzewień rekultywacyjnych. Wysoce mrozoodporny, znosi suszę i duże zanieczyszczenie powietrza, a także ma małe wymagania glebowe. Purpuroworóżowe kwiaty można podziwiać od połowy do końca lata. Pokrój wzniesiony, wysokość do 2 m.
Tawuła japońska (Spiraea japonica) - gatunek tawuły, który doczekał się zdecydowanie największej liczby odmian, z czego popularność u nas zdobyło sobie ponad 10 z nich. Zdecydowana większość odmian tawuły japońskiej jest w pełni mrozoodporna, dobrze znosi warunki miejskie i może rosnąć zarówno w pełnym słońcu jak i półcieniu. Niskie odmiany tawuły japońskiej takie jak 'Albiflora', 'Crispa', 'Japanese Dwarf', 'Little Princess' czy 'Walbuma', są doskonałymi roślinami okrywowymi.
Tawuła japońska - Spiraea japonica
Fot. pixabay
Bardzo ciekawą niską odmianą tawuły japońskiej jest 'Golden Princess', która posiada intensywnie żółte liście przez cały sezon, zaś jej różowe kwiaty można podziwiać od czerwca do lipca. Toleruje różne rodzaje gleb, wymaga jednak pełnego nasłonecznienia.
Godna uwagi jest odmiana tawuły japońskiej 'Goldflame', osiągająca do 80 cm wysokości i 1 m szerokości. Jest to mały, gęsty krzew o półkolistym kształcie. Ciekawie prezentują się jego liście - młode są miedzianopomarańczowe, potem stają się zielonożółte. Kwiaty różowolila pojawiają się dość późno, bo od sierpnia do września. Jest to zatem jedna z najpóźniej kwitnących tawuł.
Tawuła japońska 'Goldflame'
Fot. Wouter Hagens, Public domain, Wikimedia Commons
Z wyższych odmian tawuły japońskiej warto zwrócić uwagę na tawułę japońską 'Macrophylla', dorastającą do 1,5 m wysokości. Młode przyrosty, jak i wierzchołkowe liście, mają barwę czerwoną, starsze zaś liście są zielone, a jesienią szkarłatne. Kwiaty różowe, zebrane w małych baldachach można podziwiać od czerwca do lipca. Krzew ten ma niewielkie wymagania glebowe, dobrze znosi cięcie i zanieczyszczenie powietrza w miastach ale dla ładnego wybarwienia liści i obfitego kwitnienia musi rosnąć w pełnym słońcu.
Tawuła - uprawa i pielęgnacja
Sadzenie i wymagania glebowe
Tawułę najlepiej sadzić wiosną lub jesienią, choć krzewy sprzedawane w pojemnikach nadają się do sadzenia w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Uprawa tawuły najlepiej udaje się na żyznej i przepuszczalnej glebie ale niezbyt szybko przesychającej. W przypadku lekkich gleb wybierzmy odmiany tawuły, radzące sobie dobrze i w takich warunkach. Dołek, do którego sadzimy krzewy warto zaprawić kompostem.
Stanowisko uprawy tawuły
Większość tawuł znosi niewielki cień, rośliny te jednak najlepiej rosną w pełnym słońcu. Na nasłonecznionym stanowisku możemy liczyć na obfitsze kwitnienie, a w przypadku odmian tawuły o kolorowych liściach, również na lepsze wybarwienie liści.
Cięcie tawuły
Bardzo ważnym zabiegiem w pielęgnacji tawuły jest odpowiednie cięcie tego krzewu. Należy tu zwrócić uwagę, iż termin cięcia tawuły różni się w zależności od terminu kwitnienia. Wszystkie nowo sadzone tawuły warto przyciąć na wysokości 20 cm nad ziemią aby dobrze się rozkrzewiły. Następnie tawuły kwitnące wcześnie, czyli wiosną, tniemy po kwitnieniu, wycinając pędy pokładające, uszkodzone lub nadłamane, nadmiernie zagęszczające krzew. Skracanie wszystkich pędów o 1/3 ich długości pobudza roślinę do kwitnienia.
Cięcie tawuł kwitnących późno, czyli latem, wykonuje się natomiast wczesną wiosną, skracając pędy tak aby usunąć cały zeszłoroczny przyrost.
Choroby tawuły. Tawuła nie kwitnie, brązowieje i usycha
Tawuły to popularne krzewy liściaste, zazwyczaj pięknie i obficie kwitnące. Czasem jednak efekt dekoracyjny tych krzewów mogą zniweczyć choroby tawuły lub szkodniki atakujące te krzewy. Co robić gdy tawuła nie kwitnie, brązowieje lub usycha? Więcej...
Tawuła - rozmnażanie
Rozmnażanie tawuły wykonuje się na dwa sposoby - poprzez sadzonki półzdrewniałe pobierane latem oraz odrosty korzeniowe oddzielane jesienią bądź wczesną wiosną.
Sadzonki półzdrewniałe wymagają jednak zapewnienia im idealnych warunków ukorzeniania - ciepłego miejsca w półcieniu, wysokiej wilgotności podłoża i powietrza, a także systematycznego wietrzenia, w przypadku przetrzymywania pod osłonami. Z tego względu rozmnażanie tawuły z sadzonek półzdrewniałych nie zawsze się udaje.
Nieco łatwiejsze jest rozmnażanie tawuły z odrostów korzeniowych, musimy jednak pamiętać, że jest to możliwe wyłącznie w przypadku gatunków tworzących takie odrosty. Doskonale tą metodą rozmnaża się tawuła Billarda.
Niektórzy próbują też rozmnażać tawuły, np. tawułę japońską, poprzez podział brył korzeniowych wczesną wiosną.
Tawuła - z czym łączyć
Tawuły są bardzo wdzięcznymi roślinami, mają niewysokie wymagania i dobrze komponują się z bylinami, trawami i innymi krzewami, zarówno liściastymi jak i iglastymi. W ogrodzie tawuły mogą odgrywać główną rolę, gdy posadzone są w grupie (np. kilka odmian o różnej kolorystyce) lub stanowić na rabacie wypełnienie albo tło, dając pierwszeństwo innym roślinom. Wykorzystywane są także jako niewysokie żywopłoty, obwódki lub rośliny okrywowe.
Tawuły japońskie posadzone przy wyższych krzewach takich jak lilaki, pęcherznice, ligustry, krzewuszki czy żywotniki będą stanowić piętro pośrednie, zasłaniając ich dolne, czasem ogołocone pędy. Tawuły można łączyć z różnymi odmianami płożących jałowców i berberysów, ale też z pięciornikiem, forsycją oraz migdałkiem. Wyższe i posiadające białe kwiaty tawuły Van Houtte'a, tawuła szara czy śliwolistna dobrze łączą się razem z żylistkiem, śnieguliczką oraz dereniami o barwnych pędach.
Tawuła japońska 'Gould Moud' w połączeniu z jałowcem
Fot. depositphotos
W ogrodowych aranżacjach tawuły można łączyć z bylinami rosnącymi na słonecznych i półcienistych stanowiskach, do których należą m.in.: rozchodniki, jeżówki, bodziszki, kosaćce, liliowce, szałwie, bylice czy juka ogrodowa.
Tawuły ładnie prezentują się przy trawach ozdobnych, takich jak: miskanty, proso rózgowate, rozplenica japońska oraz trzcinnik. Wśród tawuł warto sadzić cebule tulipanów, narcyzów, hiacyntów i innych roślin cebulowych, które, gdy stracą atrakcyjność, zostaną zakryte przez liście i kwiaty tawuł. Wyrazista kolorystyka niektórych tawuł będzie najlepiej widoczna na tle roślin o zielonej, jednolitej barwie. Do tej grupy zaliczyć można wiele odmian żywotników, kosodrzewiny, cisów albo bukszpanów.
Przeczytaj również:
Lilak pospolity - odmiany, pielęgnacja, rozmnażanie
Obfite kwitnienie i piękny zapach roznoszący się w ogrodzie sprawiają, że lilak pospolity jest lubianym i chętnie uprawianym krzewem. Poza gatunkiem rodzimym dostępne są ciekawe ogrodowe odmiany lilaka pospolitego, których pachnące kwiaty zachwycają kolorem i kształtem. Zobacz jak wygląda pielęgnacja lilaka pospolitego oraz czy możliwe jest rozmnażanie lilaka w warunkach ogrodowych. Więcej...
Hortensja ogrodowa - uprawa, pielęgnacja, dlaczego nie kwitnie
Hortensja ogrodowa to krzew ceniony za swoje duże, przepiękne kwiatostany, które możemy podziwiać przez całe lato. Może być sadzona jako soliter lub w kompozycji z innymi roślinami. Zobacz jak wygląda uprawa hortensji w ogrodzie i jak powinna przebiegać pielęgnacja hortensji aby długo kwitła. Wyjaśniamy dlaczego czasem hortensja nie kwitnie i jak zmienić kolor kwiatów hortensji. Więcej...
Różaneczniki - sadzenie, pielęgnacja, rozmnażanie
Różanecznik, często zwany również rododendronem, to bogaty w gatunki rodzaj krzewów należący do rodziny wrzosowatych. W naturalnym środowisku rośliny z rodzaju różanecznik występują głównie w górskich lasach Azji oraz Ameryki Północnej i Środkowej. Zasiedlają stanowiska zacienione, o dużej wilgotności powietrza. Jak zapewnić im właściwe warunki uprawy w naszych ogrodach? Więcej...
Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 628-629; Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Agenscja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa 2006, s. 101-103; Lucyna Grabowska, Białe tawuły, Twój Ogrodnik, nr 3/2009, s. 8-10.
