Żywotnik, tuja. Gatunki i odmiany polecane do ogrodów
Żywotnik, powszechnie określany jako tuja, to jedna z najpopularniejszych roślin iglastych sadzonych w naszych ogrodach. Zazwyczaj żywotniki nie są zbyt wymagające a niektóre z nich szybko rosną. Wiele kolumnowych odmian żywotnika w kilka lat potrafi stworzyć gęsty, zielony żywopłot. Znajdziemy także odmiany o pokroju stożkowym czy kulistym, pozwalające tworzyć ciekawe aranżacje ogrodowe. Poznaj najpopularniejsze gatunki i odmiany żywotników polecane do sadzenia w ogrodach.
Żywotnik - Thuja
Fot. pixabay
Żywotnik zachodni
Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) należy do rodziny cyprysowatych (Cupressaceae) i występuje w bardzo wielu odmianach. Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, północnych rejonów USA i południowej Kanady. Żywotnik zachodni uprawiany jest głównie jako drzewo ozdobne, w Polsce dorastające do ok. 15 m wysokości. Dostępnych jest wiele karłowych odmian żywotnika zachodniego, które doskonale nadają się do mniejszych ogrodów, a nawet do uprawy w donicach.
Żywotnik zachodni 'Aurescens’ - polska odmiana kórnicka mająca wąski, stożkowy pokrój. Rośnie dosyć szybko, osiągając kilka metrów wysokości. Gałązki mają złocistożółtą barwę, najbardziej intensywną na młodych przyrostach. Preferuje gleby dosyć żyzne i wilgotne oraz słoneczne stanowiska. Dobrze znosi cięcie i niskie temperatury. Jest to odmiana żywotnika polecana na żywopłot oraz do sadzenia jako soliter.
Żywotnik zachodni 'Aurescens'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl
Żywotnik zachodni 'Brabant’ - bardzo popularna, szybko rosnąca odmiana o kolumnowym pokroju, powszechnie określana po prostu jako tuja Brabant. Dorasta do 4 m wysokości, roczne przyrosty mogą osiągać nawet 40 cm. Krzewy sadzone w odległości ok. 70 cm i regularnie przycinane, stworzą zwarty i gęsty żywopłot. Ulistnienie jasnozielone, zimą brązowiejące. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych. Roślina preferuje gleby dosyć żyzne i wilgotne. Świetnie znosi przycinanie i jest odporna na niskie temperatury.
Żywotnik zachodni 'Brabant'
Fot. Athantor, CC-BY-SA-3.0, źródło: Wikimedia Commons.
Żywotnik zachodni 'Golden Brabant’ - posiada luźny, kolumnowy pokrój. Rośnie dosyć szybko i po 10 latach dorasta do ok 3-5 m wysokości. Pędy przybierają żółtozieloną barwę. Są zatem znacznie jaśniejsze niż u typowej odmiany żywotnika 'Brabant'.
Żywotnik zachodni 'Columna’ - odmiana posiadająca zwarty, wąski, stożkowy pokrój. Rośnie dosyć silnie i dorasta do kilku metrów wysokości. Ciemnozielone rozgałęzienia są lekko skręcone. Dobrze rośnie na stanowiskach od słonecznego do półcienistego. Preferuje dosyć żyzne i wilgotne podłoże. Roślina jest wystarczająco wytrzymała na mróz. Można z niej tworzyć nieformowane żywopłoty.
Żywotnik zachodni 'Danica’ - posiada regularny, kulisty pokrój. Rośnie wolno, osiągając wysokość ok. 50-70 cm i podobną szerokość. Jasnozielone pędy zimą lekko brązowieją. Wymagania glebowe są przeciętne, ale podłoże powinno być dosyć wilgotne. Roślina odporna na niskie temperatury, dobrze reaguje na formowanie. Polecana do sadzenia zarówno pojedynczo, jak i w kompozycjach, nadaje się także do uprawy w donicach.
Żywotnik zachodni 'Danica'
Fot. depositphotos
Żywotnik zachodni 'Filiformis’ - odmiana o stożkowatym, luźnym pokroju ze zwisającymi, nitkowatymi pędami. Rośnie wolno, po 10 latach osiąga ok. 1,5 m wysokości i ok. 0,8 m szerokości. W sprzyjających warunkach urośnie wyższa. Ulistnienie zielone. Wymaga dosyć żyznego i wilgotnego podłoża oraz stanowiska słonecznego do półcienistego. Dobrze znosi przycinanie i niskie temperatury. Polecana do małych ogrodów, donic oraz ogrodów skalnych i japońskich.
Żywotnik zachodni 'Filiformis'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl
Żywotnik zachodni 'Golden Globe’ - odmiana o kulistym pokroju. Rośnie wolno, osiągając po 10 latach ok. 1 m szerokości i wysokości. Ulistnienie ma kolor złocistożółty. Preferuje gleby dosyć żyzne i wilgotne. Dobrze rośnie na stanowiskach od słonecznego do lekko cienistego, w miejscach zbyt ciemnych zielenieje. Krzew dobrze znosi formowanie i jest odporny na niskie temperatury. Nadaje się zarówno do sadzenia w ogrodach jak i w donicach.
Żywotnik zachodni 'Golden Globe'
Fot. depositphotos
Żywotnik zachodni 'Globosa’ - odmiana o kulistym, mocno zagęszczonym pokroju. Po 10 latach może dorosnąć do wysokości ok. 1,5 m. Jasnozielone ulistnienie zimą lekko brązowieje. Lubi dosyć żyzne i wilgotne gleby oraz stanowisko słoneczne do półcienistego. Jest odporna na mróz i dobrze znosi cięcie. W ogrodach może być sadzona pojedynczo lub w grupach jako roślina pokrojowa.
Żywotnik zachodni 'Spiralis’ - szybko rosnąca odmiana o zwartym, stożkowatym pokroju. W wieku 10 lat dorasta do ok. 3-4 m wysokości. Ciemnozielone rozgałęzienia są spiralnie skręcone. Preferuje podłoże wilgotne i dosyć żyzne oraz miejsca słoneczne i półcieniste. Może być sadzona pojedynczo oraz w szpalerach. Roślina wystarczająco wytrzymała na mróz.Żywotnik zachodni 'Smaragd’ - jedna z najpopularniejszych odmian żywotników o stożkowym pokroju, popularnie określana jako tuja Szmaragd. Tempo wzrostu jest umiarkowane, po 10 latach osiąga ok. 3 m wysokości. Korony z delikatnymi pędami są zagęszczone. Mają barwę szamaragdowozieloną i nie brązowieją zimą. Roślina preferuje raczej wilgotne podłoże i gleby dosyć żyzne na stanowisku słonecznym do lekko zacienionego. Sadzi się ją co 50-80 cm. Dobrze znosi przycinanie i niskie temperatury. Nadaje się na żywopłoty nieformowane i cięte oraz do sadzenia jako soliter.
Żywotnik zachodni 'Smaragd'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl
Żywotnik zachodni 'Smaragd Light’ - ta odmiana popularnej tui rośnie wolniej od żywotnika 'Smaragd' i po 10 latach osiąga ok. 2 m wysokości. Jej gałązki są jasnozielone a na końcach letnich przyrostów pojawiają się żółtawe plamki.
Żywotnik zachodni 'Smaragd Witbont’ – kolejna wersja popularnej tui 'Smaragd', ta odmiana ma wolne tempo wzrostu, po 10 latach osiąga ok. 2 m wysokości. Przyrosty wiosenne przybierają kolor kremowy, który później zanika, choć końce ażurowych pędów nadal pozostają jaśniejsze.
Żywotnik zachodni 'Teddy’ - dosyć nowa, karłowa odmiana o kulistym pokroju. W wieku 10 lat dorasta zaledwie do ok. 30 cm szerokości, dlatego dobrze sprawdza się na w małych ogrodach, na rabatach i w ogródkach skalnych. Jej zielone pędy u młodszych egzemplarzy pokryte są igiełkami. Lubi dosyć żyzne i wilgotne gleby na słonecznych i lekko zacienionych stanowiskach.
Żywotnik zachodni 'Teddy'
Fot. depositphotos
Żywotnik zachodni 'Yellow’ Ribbon’ - efektowna odmiana o stożkowym pokroju. Tempo wzrostu jest średnie, podczas trzech pierwszych lat rośnie powoli, osiągając ok. 2 m wysokości w wieku 10 lat. Złocistożółte gałązki utrzymują barwę przez cały rok. Lubi stanowiska słoneczne z dostatecznie wilgotną glebą. Jest odporna na niskie temperatury i dobrze znosi cięcie. Sadzi się ją co 60-80 cm. Stanowi ciekawy akcent barwny w ogrodzie. Nadaje się do uprawy w donicach.
Żywotnik wschodni
Żywotnik wschodni (Platycladus orientali), inaczej określany jako biota wschodnia lub platykladus wschodni, pochodzi z Chin, Korei i Japonii. Należy do rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Jest bardziej wrażliwy na niskie temperatury niż żywotnik zachodni i żywotnik olbrzymi. Z tego względu żywotnik wschodni jest znacznie mniej popularny w Polsce i mamy znacznie mniejszy wybór odmian tego gatunku.
Żywotnik wschodni 'Aurea Nana’ - wolno rosnąca, karłowa odmiana dorastająca w wieku 10 lat do 70 cm wysokości. Ten jajowato-kulisty krzew ma gęste pędy, ułożone wachlarzowato i pionowo. Wiosenne przyrosty są żółtozielone, na zimę lekko brązowieją. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, osłoniętym od wiatru. Jest wytrzymała na suszę, ale mało odporna na mróz. Polecana do ogrodów skalnych.
Żywotnik wschodni 'Aurea Nana'
Fot. depositphotos
Żywotnik wschodni 'Elegantissima’ - krzew o pokroju szerokokolumnowym z wachlarzykowato ułożonymi, wzniesionymi pędami. Rośnie wolno, osiągając docelową wysokość w granicach 3-4 m. Ulistnienie żółtawe do jasnozielonego, zimą przyjmuje odcień czerwono-brązowy. Ma niewielkie wymagania glebowe, jest odporny na suszę ale mało odporny na mróz. Preferuje gleby ciepłe, przepuszczalne na słonecznych, osłoniętych stanowiskach.
Żywotnik wschodni 'Elegantissima'
Żywotnik wschodni 'Justynka’ - polska odmiana o kolumnowym pokroju. Tempo wzrostu nieduże, w wieku 10 lat dorasta do wysokości ok. 1 m. Ciemnozielone pędy są płaskie i ułożone pionowo. Ma małe wymagania glebowe. Jest odporna na mróz. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych do półcienistego, osłoniętych od wiatru.
Żywotnik olbrzymi
Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) to drzewo należące do rodziny cyprysowatych. Pochodzi z zachodnich rejonów Ameryki Północnej. W naturze tuja olbrzymia osiąga ponad 50 m wysokości, zaś w warunkach polskich (w uprawie i w lasach) dorasta do ok. 35 m. Do nasadzeń ogrodowych są dostęne karłowe odmiany żywotnika olbrzymiego, które osiągają znacznie mniejsze rozmiary.
Żywotnik olbrzymi 'Atrovirens’ - odmiana o pokroju stożkowym z dosyć grubymi pędami, które rozgałęziają się od samej ziemi. Docelowo dorasta do ok. 15 m wysokości. Ulistnienie jest błyszczące i ciemnozielone. Lubi gleby żyzne i dosyć wilgotne. Preferuje stanowiska słoneczne do lekko zacienionych. Nie lubi przycinania. Polecana do sadzenia w formie szpalerów lub jako soliter.
Żywotnik olbrzymi 'Kórnik’ - polska odmiana z Kórnika o pokroju jajowatym, przechodzącym później w szerokostożkowy. Dorasta do kilku metrów wysokości. Młode przyrosty mają złocistożółtą barwę, zmieniającą się z czasem na zieloną. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych z dosyć żyzną i wilgotną glebą. Nie lubi formowania.
Żywotnik olbrzymi 'Whipcord' (Thuja plicata) to oryginalna, karłowa odmiana o płaczących pędach. Wolno rośnie, po 10 latach dorasta zaledwie do 0,3 m wysokości i 0,6 m szerokości. W sprzedaży dostępna jest także odmiana tego żywotnika szczepiona na pniu, dorastająca do około 1 m wysokości. Delikatne, słabo rozgałęzione, sznurkowate pędy zwisają tworząc niewielką kopułę lub parasolkę, co w przypadku egzemplarza szczepionego na pniu daje efekt bardzo egzotycznie wyglądającego drzewka. Roślina nie ma wysokich wymagań i jest wystarczająco mrozoodporna.
Żywotnik olbrzymi 'Whipcord'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl
Żywotnik olbrzymi 'Zebrina'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl
Monika Chwała
Opracowano na podstawie:
1. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 92-99;
2. Katalog ozdobnych roślin ogrodowych, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2018, s. 62-68.
Przeczytaj również:
Czym nawozić tuje, żeby szybko rosły i nie brązowiały?
Najczęściej spotykanym objawem niewłaściwego nawożenia tuj jest ich żółknięcie i brązowienie. Żeby temu zapobiec niezbędne jest regularne dostarczanie im optymalnej dawki składników pokarmowych. Zobacz czym nawozić tuje aby szybko rosły, nie brązowiały oraz zachowały zdrowie i piękny wygląd przez długie lata! Więcej...
Jak i kiedy przycinać tuje
Niektóre tuje rosną wolno i zachowują swój pokrój, nie wymagając przycinania, inne zaś wymagają regularnego cięcia. Zobacz które tuje wymagają cięcia i kiedy przycinać tuje aby wybrać moment najlepiej wpływający na ich wzrost. Więcej...
Mikoryza do tui. Jaka szczepionka mikoryzowa pod tuje?
Mikoryza do tui może przynieść znaczącą poprawę wzrostu i zdrowotności roślin, co przekłada się na lepszy wygląd i wybarwienie gałązek tui. Sekret jednak tkwi w wyborze odpowiedniej szczepionki mikoryzowej i właściwym jej zastosowaniu. Zobacz jaką mikoryzę pod tuje wybrać i jak ją stosować. Więcej...
