Liliowce - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby

Liliowce to częściowo lub całkowicie zimozielone kępiaste byliny zielne o wspaniałych, barwnych, egzotycznych kwiatach, które możemy podziwiać przez całe lato - od czerwca do sierpnia. Są wyjątkowo długowiecznymi i raczej niewybrednymi bylinami o wielostronnym zastosowaniu. Liliowce mogą być sadzone na rabatach, na trawnikach, często stosowane są jako kwiaty cięte. Mogą wspaniale zdobić nasze ogrody przydomowe i działkowe. Ostatnio pojawiło się wiele nowych odmian liliowców, o wielkich kwiatach i atrakcyjnych barwach, dzięki czemu uprawa liliowców staje się coraz bardziej popularna.

Liliowiec 'Sunday Sandals' to jedna z najpiękniejszych odmian o zimozielonym ulistnieniu, nadająca się do uprawy ogrodowej

Kwiat liliowca składa się z 3 płatków korony i 3 działek kielicha. Gatunki i stare odmiany mają kwiaty zwężające się, podobnie jak u lilii lub szeroko otwarte gwiazdkowate. Natomiast nowe mieszańcowe odmiany mają na ogół kwiaty półpełne, okrągłe, o fryzowanych płatkach lub pojedyncze, pająkowate. Ciekawostką jest fakt, iż każdy kwiat kwitnie zaledwie jeden dzień. Kwiaty niektórych gatunków otwierają się wcześnie rano, innych - późnym popołudniem, pozostają otwarte przez całą noc i opadają następnego dnia. Nie jest to jednak problemem gdyż właściwie pielęgnowane rośliny codziennie wytwarzają wiele nowych kwiatów.

Odmiany liliowców

Do wyboru mamy szeroką gamę różnych odmian. W uprawie jest obecnie ponad 30 tysięcy mieszańcowych odmian liliowców. Odmiany wysokie dobrze komponują się z trawami. Odmiany średniej wysokości o małych kwiatach będą doskonałe na obwódki. Zwarte, barwne liliowce karłowe, z których wiele powtarza kwitnienie, są doskonałe do małych ogrodów i do uprawy w pojemnikach. Odmiany kwitnące w ciągu dnia tolerują silne wiatry, dlatego też mogą być uprawiane w ogrodach nadmorskich. Pięknie będą się prezentować posadzone wzdłuż brzegu strumienia lub rzeczki.

Uprawiając liliowce w naszym klimacie przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na ich mrozoodporność. Niestety większość najładniejszych liliowców jest zimozielona i źle znosi nasze zimy (należy je zabezpieczać przed mrozami poprzez przykrycie warstwą liści i gałęziami). Liliowce zimozielone wzięły początek od jedynego gatunku zimozielonego Hemerocallis aurantiaca. Jeżeli nieco bardziej zależy nam na powodzeniu uprawy niż na najpiękniejszych kwiatach, warto wybrać liliowce, których liście zasychają na zimę. Rośliny te są w pełni mrozoodporne i doskonale radzą sobie w naszym klimacie. Do wyboru mamy też szereg odmian z grupy pośredniej - półzimozielonej.

Lilie, a liliowce. Jaka jest różnica między lilią, a liliowcem?
Twoje ogrodnicze życie będzie łatwiejsze, jeśli nauczysz się odróżniać rośliny o podobnych nazwach, ale o różnych cechach. Tym razem będzie o lilii i liliowcu, które należą do najpopularniejszych bylin, pochodzą z tej samej rodziny, mają podobne kwiaty, ale różnią się wymaganiami, sposobem rozmnażania, wyglądem liści i części podziemnej, wytrzymałością na niesprzyjające warunki. Więcej...

Liliowce - uprawa i pielęgnacja

Jaka ziemia, słońce, podlewanie?
Liliowce nie są zbyt wymagające co do podłoża, choć najlepiej rosną i kwitną na glebach lekko kwaśnych, żyznych, próchniczych i wilgotnych. W zasadzie przy podlewaniu wody nigdy nie jest dla nich za dużo. Utarło się nawet powiedzenie, że "liliowce najlepiej rosną pod rynną". Liliowce najlepiej jest uprawiać na stanowiskach słonecznych lub lekko ocienionych. Gdy gleba będzie zbyt sucha lub stanowisko zacienione, rośliny będą słabo kwitły.

Uwaga! Odmiany liliowców o czerwonych lub purpurowych kwiatach mogą nie tolerować silnych opadów i zbyt silnego nasłonecznienia. Dlatego w ich przypadku umiarkowanie jest wskazane.

Sadzenie liliowców
Liliowce najlepiej sadzić wiosną, szczególnie odmiany wrażliwe na mróz aby zdążyły się dobrze przyjąć do jesieni. Sadzimy je w rozstawie co 50 do 100 cm. Jeżeli kupiłeś w sklepie sadzonki, mogą być one nieco przesuszone i mieć obcięte końcówki liści (zabieg ten pozwala wzmocnić korzenie). Niektóre liście mogą być trochę zżółknięte. Nie martw się tym - to normalne i nie jest szkodliwe dla rośliny. Jeżeli nie możesz posadzić zakupionej sadzonki natychmiast to do czasu sadzenia przechowaj ją (nie dłużej niż kilka dni) w chłodnym miejscu. Przed wysadzeniem namocz korzenie rośliny w wodzie przez godzinę lub dwie. Wykop dół o głębokości takiej, by zmieściły się w nim korzenie i stożek wzrostu (część pomiędzy korzeniami a liśćmi). Na dnie dołu usyp stożek z ziemi i rozłóż na nim korzenie. Przysyp je luźną ziemią, ugnieć, ale nie ubijaj. Dosyp z wierzchu ziemi do 3 centymetrów powyżej stożka wzrostu. Po posadzeniu dokładnie podlej.

Nawożenie liliowców
Do nawożenia liliowców najlepiej stosować nawozy bezchlorkowe o zrównoważonych proporcjach NPK (1:1:1). Większe dawki azotu nie są wskazane. Nie powinieneś też stosować świeżego obornika, gdyż przenawożone azotem liliowce mogą zagniwać latem i przemarzać w okresie zimowym.

Liliowiec 'Forbiden Desires' to jedna z ciekawszych odmian o kwiatach w kolorze ciemnej purpury. Dobrze zimuje w naszym klimacie

Rozmnażanie liliowców

Rozmnażanie przez podział
Co 3 lub 4 lata wskazane jest odmłodzenie kęp poprzez ich podział, co stwarza doskonałą okazję do powiększenia liczby posiadanych roślin. Rośliny dzielimy późnym latem lub wczesną wiosną i jest to bardzo łatwy sposób rozmnażania liliowców.

Rozmnażanie z nasion
O wiele bardziej skomplikowane jest rozmnażanie z nasion - raczej nie do zastosowania w warunkach amatorskiej uprawy. Choć czasem warto spróbować - być może uda się uzyskać jakąś ciekawą krzyżówkę. Cały zabieg zaczynamy od zapylenia, nanosząc pyłek na znamię słupka. Niestety tylko nieliczne zapylania skończą się zawiązaniem torebki nasiennej, a na dodatek w zawiązanych już torebkach, nie zawsze dojrzewają nasiona zdolne do kiełkowania. Jeżeli uda się uzyskać nasiona, wysiej je do gruntu późną jesienią. Przed wysianiem koniecznie podsusz je w cieple. Nasiona wzejdą wiosną.

Nasiona można również przechłodzić na mokro w lodówce przez 4 do 6 tygodni, a następnie wysiać je w okresie od stycznia do marca. Siewki kwitną od drugiego lub trzeciego roku uprawy.

Choroby i szkodniki liliowców

Liliowce dość rzadko zapadają na choroby jak również niezbyt często ulegają atakom szkodników. Tym niemniej, na wszelki wypadek, warto zapoznać się z ewentualnymi przypadłościami tych roślin.

Choroby liliowców mogą mieć podłoże bakteryjne lub grzybowe. Do tej pierwszej grupy zaliczana jest mokra zgnilizna liliowca. W przypadku wystąpienia tej choroby liliowców wzrost roślin jest zachamowany, a na nasadach liści pojawiają się wodnisto-brązowe plamy. Chorobę wywołuje bakteria Erwinia carotovora. Występowaniu choroby zapobiega się poprzez unikanie sadzenia liliowców na stanowiskach, gdzie rosły poprzednio irysy (również bywają atakowane przez tą samą bakterię) oraz unikanie przenawożenia azotem. Gdy choroba już wystąpi należy wyskrobać mokrą zgniliznę (śmierdząca papka) do żywej białej tkanki (jeżeli cała tkanka jest już wodniście brunatna, nic nie jesteśmy w stanie zrobić - roślina do usunięcia). Miejsca ran (po wyskrobaniu) wystawić na słońce i nie przysypywać ziemią przez długi czas (nawet, gdy są to części podziemne). Narzędzia zdezynfekować lub wyparzyć wrzątkiem. Ranę po wyskrobaniu zgnilizny można przemyć roztworem denaturatu (1 łyżka stołowa denaturatu na szklankę wody). Przy podlewaniu należy uważać by woda nie chlapała na ranę. Skuteczność takiej kuracji bywa różna i zależy od tego, jaki był stopień zaawansowania choroby gdy rozpoczęliśmy zabiegi.

Rdzawa plamistość liści i łodyg liliowca to choroba o podłożu grzybowym, spowodowana porażeniem przez grzyba Cladosporium gracile. Po jej wystąpnieniu obserwuje się rdzawe plamy na liściach i łodygach liliowców. Choroba na ogół nie zagraża naszym roślinom, większość nowych odmian jest na nią odporna, jednak odporność ta może po kilku latach uprawy osłabnąć. Po zaobserwowaniu objawóch tej choroby liliowców, można stosować fungicydy kontaktowe o szerokim spektrum działania.

Czasem w uprawie liliowców obserwowana jest także opuchlizna pąków liliowca. Opuchnięte pąki związane są z obecnością larw muchówek, żerujących wpąkach. Jeżeli objawy występowały w roku ubiegłym, zaraz po pokazaniu się łodyg można zastosować insektycydy, np. Decis 2,5 EC. Oprysk należy powtórzyć dwukrotnie, w odstępach około 10 dni, latem kiedy pąki są już zaatakowane, oprysk na wiele się nie zdaje, w takim przypadku należy zrywać i niszczyć spuchnięte pąki (najlepiej palić).

Liliowce bywają także atakowane przez szkodniki występujące na wielu innych roślinach ogrodowych. Do takich bez wątpienia zaliczyć można przędziorki - drobne roztocza o ośmiu odnóżach, żerujące od maja do sierpnia na dolnej stronie liści. W przypadku ataku przędziorków, liście liliowców wyglądają od spodu matowo i pokryte są jasną pajenczynką. Te szkodniki liliowców na szczęście nie wyrządzają większej szkody. Po ich stwierdzeniu liście można przemywać wacikiem namoczonym w roztworze: 1 łyżka stołowa denaturatu na szklankę wody. Przy dużej liczebności szkodnika można stosować opryski preparatami przędziorkobójczymi, np. Magus 200 SC.

Liliowcom mogą zagrażać także rolnice. Są to szarobrunatne gąsienice motyli osiągające do 4,5 cm długości. Dotknięte zwijają się w kłębek. Żerują w glebie, uszkadzając korzenie roślin, nocą wychodzą na powierzchnię, gdzie uszkadzają nadziemne części roślin. Największe szkody wyrządzają w czerwcu i od połowy września. W przypadku uszkodzeń przez rolnice, nasady pędów, korzenie i liście liliowców są ogryzione, rośliny rosną wolniej i więdną. Aby uniknąć takich zniszczeń, w sezonie wegetacyjnym w międzyrzędziach należy niszczyć chwasty, których części podziemne stanowią pożywienie dla rolnic (na przykład gorczyca jasna i komosa biała wabią samice rolnic, które składają wówczas jaja w pobliżu tych roślin). Wskazana jest orka zimowa, dzięki której rolnice, które znalazły się blisko powierzchni ziemi, giną pod wpływem działania mrozu. Przed zimą należy także zaorywać nieużytki i ugory, będące wylęgarnią tych szkodników. Glebę przeznaczoną do szklarni lub tuneli przed rozpoczęciem uprawy dobrze jest przesiewać, względnie - jeżeli stwierdzi się obecność gąsienic lub innych szkodników glebowych - przeprowadzić zabieg odkażający (jest to szczególnie ważne w przypadku ziemi kompostowej). Problemy w uprawie liliowców mogą też sprawiać wszędobylskie ślimaki.

Przeczytaj również:

Zwalczanie ślimaków w ogrodzie
Ślimaki pełnią ważną pożyteczną rolę w przyrodzie, a niektóre z nich objęte są ochroną. Mogą jednak również wyrządzać poważne szkody na działkach i w ogrodach poprzez objadanie różnych części roślin, a zwłaszcza młodych liści, pędów, korzeni i kwiatostanów. Dlatego warto poznać najbardziej skuteczne sposoby na zwalczanie ślimaków w ogrodzie. Więcej...

Lilie ogrodowe - odmiany, uprawa, jak i kiedy sadzić
Lilie przywędrowały do Europy z Japonii i Chin, gdzie już od dawna zdobiły liczne ogrody. Uprawa lilii staje się coraz popularniejsza w miarę jak hodowcy uzyskują nowe, coraz ciekawsze odmiany lilii. Dzięki temu powszechnie dostępne są przepiękne lilie ogrodowe, doskonałe do uprawy w naszym klimacie. Zobacz jak i kiedy sadzić lilie ogrodowe, które odmiany lilii wybrać oraz jak przebiega uprawa lilii w ogrodzie. Więcej...

Kwiaty cebulowe sadzone wiosną
Kwiaty cebulowe sadzone wiosną stanowią doskonałą ozdobę ogrodu przez całe lato, aż do jesieni. Większość z tych roślin posiada niezwykle bajeczne, przepiękne, wielobarwne kwiatostany, świadczące o ich tropikalnym rodowodzie. To dzięki nim w naszym ogrodzie zapanuje nastrój ciepłego lata, dopełnionego nutką egzotyki. Zobacz jakie kwiaty cebulowe sadzić wiosną i jak przeprowadzić sadzenie, aby rośliny te zachwycały nas aż do jesieni. Więcej...

Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 304 - 307 oraz A. Jasiński, Liliowce - Nowe Trendy, Kwiaty, Nr 4/2003, s. 2 -4.