Pchełki ziemne - objawy, zwalczanie naturalne, opryski

Małe, nieregularne dziurki wygryzione na liściach rzodkiewki, kapusty, rukoli i innych warzyw to objawy działalności pchełek ziemnych. Chrząszcze te skaczą po ziemi niczym pchły, stąd ich nazwa. Potrafią bardzo zaszkodzić roślinom a nawet doprowadzić do zniszczenia wszystkich wschodzących siewek. Przedstawiamy sposoby naturalnego zwalczania pchełek ziemnych w ekologicznej uprawie warzyw oraz polecamy skuteczne opryski na pchełki ziemne.

Pchełki ziemne i dziury wygryzione w liściu
Fot. depositphotos

Jak wyglądają pchełki ziemne?

Pchełki ziemne (Alticini) to nieduże, skaczące chrząszcze, osiągające 2-4 mm długości. Spotykane są na roślinach uprawnych. Posiadają smukłe ciało o opływowym kształcie oraz czułki. Ubarwienie jest zazwyczaj czarne, z metalicznymi pokrywami. U pchełki smużkowanej i falistosmugiej na pokrywach widoczne są żółte paski. Pchełki atakują rośliny z rodziny kapustowatych, m.in.: rzodkiewkę, rukolę, różne rodzaje kapusty, jarmuż, rzodkiew, brokuły czy rzepak.

Choć gatunków pchełek jest sporo, w ogrodach najczęściej spotykane są: pchełka smużkowana (Phyllotreta nemorum), pchełka falistosmuga (Phyllotreta undulata) oraz pchełka czarna (Phyllotreta atra).

Dorosłe osobniki pchełek zimują w glebie, w ściółce lub pod liśćmi. Wiosną budzą się i zaczynają żerowanie na nadziemnych częściach roślin. Rozmnażają się i składają jaja - niektóre gatunki do gleby wokół roślin, a inne pod liśćmi. Wylęgające się larwy pchełek żywią się tkankami korzeni lub liści. Na początku lata przepoczwarzają się, a nowe pokolenie pchełek pojawia się w lipcu.

Pchełki ziemne - objawy

Pchełkom sprzyja sucha i słoneczna pogoda - są wtedy bardziej aktywne. Okres żerowania pchełek ziemnych zaczyna się wiosną i trwa do końca lata. Łatwo je zauważyć, ponieważ spłoszone skaczą. Dorosłe owady wygryzają nieduże otworki w liściach, liścieniach, zjadają także skórkę i miękisz. Uszkodzenia te mogą doprowadzić do żółknięcia, zasychania i obumierania roślin. Gdy pchełki zeskrobują skórkę liścia, pojawiają się na nim odbarwienia.

Pchełki ziemne i objawy ich żerowania
Fot. depositphotos

Uszkodzenia na liściach ułatwiają wnikanie patogenów wywołujących różne choroby. Żerowanie pchełek opóźnia wzrost zaatakowanych roślin wiosną. Najgroźniejsze są dla małych siewek, starsze rośliny lepiej znoszą ich atak.

Uwaga!
Pchełki ziemne w ciągu kilku dni potrafią zniszczyć wszystkie wschodzące rośliny.

Larwy pchełek żerujące na korzeniach roślin nie powodują dużych strat, ale drobne uszkodzenia mogą być powodem pojawienia się chorób odglebowych. Larwy pchełki smużkowanej żerują wewnątrz liści, tworząc nieregularne korytarze tzw. miny.

Pchełki ziemne - zwalczanie naturalne

W przydomowych warzywnikach, gdzie dla własnego zdrowia wolelibyśmy używać jak najmniej chemicznych środków ochrony roślin, pchełki ziemne można zwalczać metodami naturalnymi, które są przyjazne dla środowiska i nie szkodzą owadom pożytecznym. Oto polecane sposoby:

1. Żółte tablice lepowe ograniczają populację pchełek i innych szkodników. Wieszamy je nisko, np. na patyczkach umieszczonych wśród warzyw.
2. Pchełki najbardziej szkodzą roślinom podczas gorącej i suchej pogody. Podlewanie ziemi w pewnym stopniu ograniczy ich żywotność.
3. Uklepywanie ziemi wokół roślin. Choć nie jest to najskuteczniejszy sposób, można udeptywać ziemię wokół warzyw. Pozwoli to trochę ograniczyć liczebność pchełek.
4. Zmianowanie na grządkach - nie należy uprawiać po sobie roślin atakowanych przez pchełki i należących do tej samej rodziny.
5. Zwalczanie chwastów, na których lubią żerować pchełki: kapustowatych, komosowatych oraz szarłatowatych.
6. Wczesny siew roślin kapustowatych, co pozwoli na uzyskanie wschodów zanim uprawę zaatakują pchełki.
7. Oprószanie roślin i ziemi wokół nich mączką bazaltową lub ziemią okrzemkową. Zabieg należy powtórzyć, jeśli wystąpiły opady deszczu.

Rośliny odstraszające pchełki

Wśród warzyw atakowanych przez pchełki ziemne warto sadzić rośliny, których pchełki unikają lub których zapach dezorientuje szkodliwe chrząszcze i utrudnia im odnalezienie rośliny żywicielskiej. Są to takie rośliny jak: sałata, pomidor, szpinak, seler, mięta pieprzowa, kocimiętka właściwa i kocimiętka cytrynowa, pelargonia, kolendra, rozmaryn, szałwia lekarska, wrotycz pospolity.

Ciekawym rozwiązaniem jest też rozkładanie w pobliżu warzyw zagrożonych atakiem pchełek kwitnących gałązek janowca.

Pchełki ziemne - opryski

W pierwszej kolejności przeciwko pchełkom ziemnym warto wykorzystać samodzielnie przygotowane naturalne wywary:

• wywar z wrotyczu - 500 g ziela wrotyczu zalewamy 10 litrami wody, odstawiamy na 24 godziny, po czym gotujemy przez 20 minut. Po ostudzeniu rozcieńcza się z wodą w stosunku 1:5. Opryskuje się rośliny i ziemię wokół nich. Sposób ten jest szczególnie polecany w ochronie rozsady kapusty przed pchełkami
• wywar z liści pomidora - 1 kg świeżych liści i pędów pomidora zalewamy 10 litrami wody i dotujemy przez 30 minut. Następnie pozostawia się na 2 godziny do ostygnięcia. Przed opryskiem trzeba przecedzić i rozcieńczyć z wodą w stosunku 1:4.

Uwaga!
Wywaru z wrotyczu oraz liści pomidorów, ze względu na trujące właściwości, nie należy stosować do warzyw o krótkim okresie wegetacji np. rzodkiewki i rukoli. Wywary te stosujmy głównie na początkowym etapie uprawy - do ochrony rozsady i zaraz po wysadzeniu rozsady na grządki.

W ostateczności można sięgnąć po dostępne w sklepach ogrodniczych środki owadobójcze. Do chemicznego zwalczania pchełek ziemnych można użyć środka Mospilan 20 SP. Środek ten stosuje się po stwierdzeniu obecności szkodnika lub zauważeniu pierwszych uszkodzeń na liściach. W uprawie kapusty, kalafiora i brokułów środek można stosować od fazy 3 liści do fazy osiągnięcia 80% docelowej masy główki. Zalecane dawkowanie to 2 g środka na 5 litrów wody, co wystarczy do oprysku 100m² grządek z kapustą. Można wykonać 2 opryski w odstępach 7-10 dni.

Monika Chwała

Opracowano na podstawie:
1. Prof. dr G. Stelzer, Choroby i szkodniki roślin ozdobnych w ogrodzie, Oficyna Wydawnicza Multico, Warszawa 1993, s. 106;
2. Z. Przybylak, 300 ekosposobów na szkodniki i choroby, Gaj Eko Media, Bydgoszcz 2019, s. 97, 101-106;
3. A. Pahler, Ogród marzeń. Praktyczny poradnik, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2005, s. 144, 153;
4. K. Wiech, Jak przewidywać i zwalczać szkodniki, Działkowiec, nr 03/2018, s. 68-71;
5. K. Woszczyk, Na liściu, główce i róży, Działkowiec, nr 08/2019, s. 56-57.

Przeczytaj również:

Dziury na liściach kapusty
Powstawanie dziur na kapuście może być efektem ataku szkodników, jak również choroby grzybowej. Tylko prawidłowa identyfikacja przyczyny pozwoli nam wybrać odpowiednie sposoby ochrony warzyw. Więcej...

Domowe sposoby na szkodniki kapusty
Domowe sposoby na szkodniki kapusty to świetny sposób aby uniknąć stosowania środków ochrony roślin i wyhodować na działce zdrowe, nieskażone chemią kapuściane główki. Więcej...

Szkodniki kapusty i ich zwalczanie
Bielinek kapustnik, śmietka kapuściana, pchełki ziemne i inne szkodniki kapusty. Zobacz jak rozpoznać poszczególne szkodniki kapusty i poznaj najlepsze sposoby na ich zwalczanie. Więcej...