Pelargonie - odmiany, uprawa, zimowanie

Pelargonie (Pellargonium) są jednymi z najczęściej uprawianych roślin ozdobnych. Możemy je spotkać w wielu ogrodach, na balkonach i tarasach, a także zwisające z parapetów okiennych, gdzie pięknie kwitną od maja aż do jesieni. Na taką popularność tych roślin zapewne wpłynęły niewielkie wymagania uprawowe pelargonii, długi okres kwitnienia, a także różnorodne odmiany pelargonii, o różnej barwie kwiatów i liści. Poznaj sekrety uprawy pelargonii i zobacz co robić aby pelargonie kwitły długo i obficie!

Pelargonie to jedne z najpopularniejszych roślin kwitnących. Na fot. pelargonia rabatowa

Odmiany pelargonii. Które wybrać?

Pelargonie są wrażliwymi na mróz, trwałymi roślinami pochodzącymi z płd. Afryki. Szczególnie pięknie prezentują się pelargonie wielkokwiatowe (Pelargonium grandiflorum) oraz blisko spokrewnione z nimi pelargonie angielskie. Pelargonie wielkokwiatowe tworzą z reguły jedną, nie rozgałęzioną łodygę z dużymi, ząbkowanymi liśćmi i różnobarwnymi, dużymi kwiatami zebranymi w baldachy. Kwiaty mogą osiągać średnicę nawet 5 cm. Niestety pelargonie wielkokwiatowe ze względu na wymagania cieplne muszą być uprawiane w pomieszczeniach. Jedynie latem można je wystawiać na balkony i tarasy.

Do uprawy w ogrodzie są natomiast przeznaczone pelargonie rabatowe (Pelargonium hortorum), o wzniesionym, krzaczastym pokroju i różnobarwnych kwiatach, zebranych w kopulaste baldachy. Jak ich nazwa wskazuje, są idealne na rabaty, ale dobrze rosną również w skrzynkach na balkonach i tarasach.

Kwiaty nie są jedyną ozdobą pelargonii. Hodowcy uzyskali również szereg ciekawych odmian pelargonii o kolorowych liściach. Są wśród nich zarówno pelargonie rabatowe (min. z grupy Pelgardinia) jak i pelargonie bluszczolistne (głównie z grup Exotica i Stellar).

Jakby tego było mało, do wyboru mamy także pelargonie o pachnących liściach. Rośliny z grupy określanej pelargonia pachnąca mają drobne, delikatne kwiaty o 5-ciu płatkach i pachnące liście, które jednak nie dorównują urodą innym pelargoniom. W tej grupie występują takie gatunki jak Pelargonium capitatum (liśćie o różanym zapachu), Pelargonium crispum (liście o cytrynowym zapachu i fioletowych kwiatach), czy Pelargonium x fragrans (liście pachnące gałką muszkatołową oraz białe kwiaty z czerwonymi żyłkami).

Pelargonia pachnąca

Do bardzo cennych pelargonii z tej grupy należy również zaliczyć wyhodowane w Holandii mosquito fighters. Ich silny zapach sprawia, że to świetne rośliny odstraszające komary, meszki i inne owady. Pelargonie o pachnących liściach poleca się przede wszystkim do kompozycji roślinnych w połączeniu z ziołami, oraz do sadzenia w zdobionych, drewnianych skrzynkach balkonowych lub w kamiennych misach, które wystawiane są na tarasy i do ogrodów typu patio.

Niestety te bardziej wyszukane odmiany pelargonii są w polskich sklepach ogrodniczych praktycznie nie osiągalne, dlatego też w niniejszym opracowaniu skupię się na uprawie tych najpopularniejszych - "zwykłych" pelargonii rabatowych i bluszczolistnych.

Pelargonie bluszczolistne

Warunki uprawy pelargonii

Sadzenie
Sadzonki pelargonii można kupić już pod koniec kwietnia. Radzę jednak wstrzymać się do około połowy maja, gdy będzie już pewne, iż roślinom nie zagrożą przymrozki. Pelargonie doskonale rosną w miejscach słonecznych ale radzą sobie również w miejscach nieco ocienionych. Pędy pelargonii bluszczolistnych są natomiast bardziej kruche, dlatego też lepiej nie uprawiać ich na balkonach na wyższych piętrach budynków, gdzie hulają silne wiatry. Pelargonie sadzimy do żyznej ziemi ogrodowej. Skrzynki balkonowe warto wypełnić specjalną ziemią dla roślin kwitnących lub specjalnym podłożem dla pelargonii. Na dnie skrzynek koniecznie umieśćmy warstwę drenażową z keramzytu, pokruszonych kawałków starych doniczek lub żwiru.

Sadzenie roślin balkonowych
Gdy nadejdzie ciepła wiosenna pogoda i minie ryzyko przymrozków, możemy zabrać się za sadzenie roślin balkonowych. Rozpoczynamy od wyboru właściwych roślin, które ładnie zaprezentują się na naszym balkonie, zakupu ziemi i przygotowania skrzynek do sadzenia roślin. Więcej...

Podlewanie
Rośliny te wymagają regularnego podlewania. Na lekkie przesuszenie odporne są pelargonie bluszczolistne. Pelargonie rabatowe natomiast od razu zareagują podwiędnięciem i zasychaniem brzegów liści. Dlatego przed posadzeniem pelargonii, dodaj do gleby hydrożel. Jest to tzw. doglebowy absorbent wody, czyli substancja magazynująca wodę. Dodanie do gleby hydrożelu pozwoli Ci zmniejszyć częstotliwość podlewania i zapobiegnie usychaniu roślin na balkonie.

Nawożenie
Od końca maja rozpoczynamy nawożenie pelargonii. Podlewamy nawozem płynnym w odstępach od jednego do dwóch tygodni. Nawóz powinien być bogaty w potas, co umożliwi pelargoniom bujne kwitnienie. Należy natomiast unikać nadmiaru azotu, gdyż powoduje on szybszy rozwój ulistnienia kosztem kwiatów. Przenawożenie azotem przy niedoborze potasu powoduje, że pelargonie nie mają kwiatów lub ich kwitnienie jest bardzo słabe. Z wyborem odpowiedniego nawozu nie powinno być jednak problemu, gdyż w handlu dostępne są specjalne nawozy przeznaczone dla pelargonii.

Nawóz do pelargonii. Jak i czym nawozić pelargonie?
Pelargonie są roślinami o dość dużych wymaganiach pokarmowych, a sposób nawożenia pelargonii ma ogromny wpływ na prawidłowy wzrost i kwitnienie tych roślin. Zobacz jaki nawóz do pelargonii wybrać oraz jak nawozić pelargonie aby zdrowo rosły oraz obficie i długo kwitły! Więcej...

Zimowanie pelargonii

Zimowanie pelargonii w warunkach domowych jest możliwe, choć niewiele osób się na to decyduje. Najczęściej po prostu nie wiemy jak przezimować pelargonie lub wydaje nam się to zbyt trudne. Często doskwiera też brak pomieszczenia, w którym roślinom możemy zapewnić odpowiednie warunki w czasie zimy.

Jesienią pelargonie mogą pozostawać na balkonach i tarasach dopóki temperatura nie spada poniżej 0°C. Warto je jednak zdjąć z balustrad i ustawić pod najcieplejszą ścianą. Bezwzględnie należy je przenieść do pomieszczeń przed 1 listopada. Pojemniki z roślinami przenosimy do pomieszczenia widnego o temp. około 6 do 8°C. Najlepsze są chłodne werandy i jasne klatki schodowe. Od biedy może być parapet przyokienny pod którym nie ma kaloryfera. Rośliny krótko przycinamy (na wysokości 5 do 5 cm). Takie cięcie wraz z ograniczeniem podlewania (uważajmy jednak aby roślin nie przesuszyć!) hamuje wzrost roślin i zmusza je do spoczynku, nawet jeżeli temp. otoczenia jest nieco wyższa od zalecanej.

Pelargonie w doniczkach ustawione na schodach. Na zimę zabieramy je do pomieszczenia

Pelargonie, które rosły na rabatach, lub których z innych powodów nie możemy przenieść z pojemnikami w których rosły, należy wykopać, otrząsnąć z ziemi i także krótko przyciąć. Następnie przesadzamy rośliny te do głębszych skrzynek (koniecznie z otworami odpływowymi na dnie), wypełnionych podłożem do wysiewu lab sadzonkowania. Podłoże takie musi być ubogie w składniki pokarmowe, aby nie pobudzało przechowywanych roślin do rozwoju. Rośliny muszą być umieszczone na tyle rzadko, aby się ze sobą nie stykały.

Uwaga! Przechowywane rośliny muszą być podlewane oszczędnie i zawsze "od dołu" (na podstawki pod doniczkami lub skrzynkami). Podlewanie "od góry" (bezpośrednio do gleby) może powodować gnicie roślin i sprzyja atakowaniu ich przez choroby grzybowe.

Po pewnym czasie pelargonie ponownie zaczną wypuszczać nowe pędy. Dlatego też w lutym lub marcu dokonujemy kolejnego przycięcia roślin. Odcięte kawałki pędów możemy wykorzystać jako sadzonki. Sadzonki pelargonii umieszczamy w doniczkach z wilgotną ziemią do wysiewu lub ukorzeniania (najlepsza jest mieszanka, której składniki to: ziemia liściowa, torf ogrodniczy i piasek) i umieszczamy w miejscu ciepłym i widnym. Same sadzonki warto również bezpośrednio przed posadzeniem zanurzyć w ukorzeniaczu. Doniczki możemy przykryć przezroczystą folią, stwarzając sadzonkom namiastkę warunków szklarniowych.

Po tygodniu rozpoczynamy regularne podlewanie roślin (raz na tydzień i oczywiście koniecznie "od dołu"). Gdy pelargonie się ukorzenią możemy przesadzić je do większych doniczek lub skrzynek w których będą uprawiane. Jeżeli rośliny wytworzą więcej niż po 5 pędów na jednej roślinie, nadmiar pędów odłamujemy (odłamane pędy możemy przeznaczyć na następne sadzonki).

Sadzonki pelargonii można pobierać od wczesnej wiosny aż do lata. Niektórzy twierdzą nawet, że późne lato jest wręcz najlepszym okresem na pobranie sadzonek pelargonii.

Sadzonki pelargonii - jak zrobić
Pelargonie to jedne z najpopularniejszych roślin uprawianych w skrzynkach na balkonach i tarasach. Obsypane kwiatami, stanowią ozdobę przez całe lato, aż do pierwszych jesiennych przymrozków. Aby pięknie kwitły i zdrowo rosły, warto co roku sadzić do skrzynek świeże sadzonki pelargonii. Zobacz jak zrobić sadzonki pelargonii, kiedy jest najlepszy termin na sadzonkowanie pelargonii oraz co jest do tego potrzebne. Więcej...

Pelargonii nie przechowujemy dłużej niż przez dwa sezony. Starsze rośliny należy wyrzucić, gdyż tracą one swoje walory ozdobne. Najlepiej kwitną rośliny w pierwszym roku po ukorzenieniu.

Choroby i szkodniki pelargonii

Rzadko pelargonie mogą być atakowane przez chorobę o podłożu bakteryjnym - zarazę bakteryjną (porażone rośliny powoli gniją i zamierają, na liściach widoczne są brązowe plamy - niestety wyleczenie jest w zasadzie niemożliwe i takie rośliny trzeba wyrzucić, a pozostałe potraktować fungicydem, takim jak np. Miedzian 50 WP). Zmorą miłośników pelargonii mogą natomiast stać się choroby grzybowe. Bardzo często może występować szara pleśń. Na liściach porażonych roślin pojawiają się wodniste plamy a z czasem również szarawy, mączysty nalot. Zapobiegać można unikając zbyt gęstego sadzenia roślin i zwilżania ich części nadziemnych. Porażone rośliny opryskujemy biopreparatem Biosept 33 SL lub ewentualnie silniejszymi preparatami - Bravo 500 SC lub Kaptan 50 WP.

Kolejną przypadłością, jaką należy wymienić jest rdza pelargonii. W wyniku ataku tej choroby na liściach tworzą się żółte okrągłe plamy, a na ich spodzie brązowe brodawki. Liście żółkną, brązowieją i opadają. Po zauważeniu objawów chorobowych rośliny opryskujemy preparatem Dithane NeoTec 75 WG lub Polyram 70 WG.

Do innych chorób, na jakie może być narażona uprawa pelargonii zalicza się jeszcze alternariozę, werticiliozę, oraz zgorzel zgnilakową.

Spośród szkodników atakujących pelargonie, najważniejsze to mszyce, mączliki i przędziorki.

Przeczytaj również:

Choroby pelargonii. Dlaczego pelargonie żółkną i usychają?
W wyniku ataku patogenów pelargonie żółkną i usychają, tracą kwiaty lub liście. Objawy te mogą świadczyć o ataku choroby grzybowej lub bakteryjnej ale czasem też po prostu są wynikiem błędów w pielęgnacji rośliny. Zobacz dlaczego pelargonie żółkną i usychają i jakie są najlepsze sposoby na zwalczanie chorób pelargonii! Więcej...

Kwiaty balkonowe zwisające
Kwiaty balkonowe zwisające, kwitnące przez całe lato, dodają naszym balkonom i tarasom szczególnego uroku. Mogą zwisać z balustrad oraz doniczek wiszących, z których ich pędy swobodnie opadają. Rośliny te zazwyczaj szybko się rozrastają i obficie kwitną, o ile zapewnimy im odpowiednie warunki uprawy. Zobacz jak dbać o kwiaty balkonowe zwisające oraz poznaj najpopularniejsze gatunki z tej grupy roślin. Więcej...

Fuksja - uprawa, pielęgnacja, zimowanie
Fuksja ogrodowa to piękna roślina ozdobna, ceniona za wspaniałe kwiaty. Można ją uprawiać w gruncie, jak i w pojemnikach na tarasach lub balkonach. Jak prawidłowo uprawiać fuksję, aby co roku kwitła? Na czym polega rozmnażanie fuksji i jak prawidłowo przezimować fuksję do następnej wiosny? Oto sekrety uprawy fuksji i najlepsze odmiany fuksji do uprawy na balkonie i w ogrodzie. Więcej...

Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza SA, Warszawa 1994, s. 170 - 171; M. Schubert, R. Herwig, Mieszkamy wśród kwiatów, PWRiL, Warszawa 1986, s. 292 - 294; Pelargonie - dzieci słońca, Kwiaty, Nr 3/1992, s. 14 - 15; Mój Piękny Ogród - wydanie specjalne nr 1/2005 - Ochrona Roślin, s. 30 - 31; J. Przymęska, Pelargonie o ozdobnych i o pachnących liściach, Hasło Ogrodnicze, Nr 5/2003.