Pelargonie - odmiany, uprawa, zimowanie
Pelargonie (Pellargonium) są jednymi z najczęściej uprawianych roślin ozdobnych. Możemy je spotkać w wielu ogrodach, na balkonach i tarasach, a także zwisające z parapetów okiennych, gdzie pięknie kwitną od maja aż do jesieni. Na taką popularność tych roślin zapewne wpłynęły niewielkie wymagania uprawowe pelargonii, długi okres kwitnienia, a także różnorodne odmiany pelargonii, o różnej barwie kwiatów i liści. Poznaj sekrety uprawy pelargonii i zobacz co robić aby pelargonie kwitły długo i obficie!
Pelargonie to jedne z najpopularniejszych roślin kwitnących. Na fot. pelargonia rabatowa
Odmiany pelargonii. Które wybrać?
Pelargonie są wrażliwymi na mróz, trwałymi roślinami pochodzącymi z płd. Afryki. W uprawie spotykanych jest wiele gatunków i odmian pelargonii nadających się do uprawy ogrodowej, balkonowej oraz doniczkowej w domach. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze i najcześciej spotykane gatunki pelargonii.
Pelargonie wielkokwiatowe i pelargonie angielskie
Szczególnie pięknie prezentują się pelargonie wielkokwiatowe (Pelargonium grandiflorum) oraz blisko spokrewnione z nimi pelargonie angielskie. Pelargonie wielkokwiatowe tworzą z reguły jedną, nie rozgałęzioną łodygę z dużymi, ząbkowanymi liśćmi i różnobarwnymi, dużymi kwiatami zebranymi w baldachy. Kwiaty mogą osiągać średnicę nawet 5 cm. Niestety pelargonie wielkokwiatowe ze względu na wymagania cieplne muszą być uprawiane w pomieszczeniach. Jedynie latem można je wystawiać na balkony i tarasy.
Pelargonia angielska
Fot. pixabay
Pelargonie rabatowe
Do uprawy w ogrodzie są natomiast przeznaczone pelargonie rabatowe (Pelargonium hortorum), o wzniesionym, krzaczastym pokroju i różnobarwnych kwiatach, zebranych w kopulaste baldachy. Jak ich nazwa wskazuje, są idealne na rabaty, ale dobrze rosną również w skrzynkach na balkonach i tarasach.
Pelargonie bluszczolistne
Kwiaty nie są jedyną ozdobą pelargonii. Hodowcy uzyskali również szereg ciekawych odmian pelargonii o kolorowych liściach. Są wśród nich zarówno pelargonie rabatowe (min. z grupy Pelgardinia) jak i pelargonie bluszczolistne (głównie z grup Exotica i Stellar).
Pelargonia bluszczolistna - Pelargonium peltatum
Fot. pixabay
Pelargonie Calliope
Ze skrzyżowania pelargonii rabatowych z pelargoniami bluszczolistnymi powstały pelargonie Calliope charakteryzujące się efektownymi, dużymi, intensywnie wybarwionymi kwiatami w szerokiej gamie kolorystycznej. Warto na nie zwrócić szczególną uwagę ze względu na atrakcyjny wygląd, wytrzymałość na trudne warunki atmosferyczne i łatwiejszą uprawę w porównaniu do innych gatunków pelargonii.
Pelargonie Calliope
Fot. ©Syngenta Flowers
Pelargonie pachnÄ…ce
Jakby tego było mało, do wyboru mamy także pelargonie o pachnących liściach. Rośliny z grupy określanej pelargonia pachnąca mają drobne, delikatne kwiaty o 5-ciu płatkach i pachnące liście, które jednak nie dorównują urodą innym pelargoniom. W tej grupie występują takie gatunki jak Pelargonium capitatum (liśćie o różanym zapachu), Pelargonium crispum (liście o cytrynowym zapachu i fioletowych kwiatach), czy Pelargonium x fragrans (liście pachnące gałką muszkatołową oraz białe kwiaty z czerwonymi żyłkami).
Pelargonia pachnÄ…ca
Do bardzo cennych pelargonii z tej grupy należy również zaliczyć wyhodowane w Holandii mosquito fighters. Ich silny zapach sprawia, że to świetne rośliny odstraszające komary, meszki i inne owady. Pelargonie o pachnących liściach poleca się przede wszystkim do kompozycji roślinnych w połączeniu z ziołami, oraz do sadzenia w zdobionych, drewnianych skrzynkach balkonowych lub w kamiennych misach, które wystawiane są na tarasy i do ogrodów typu patio.
Niestety te bardziej wyszukane odmiany pelargonii są w polskich sklepach ogrodniczych praktycznie nie osiągalne, dlatego też w niniejszym opracowaniu skupię się na uprawie tych najpopularniejszych - "zwykłych" pelargonii rabatowych i bluszczolistnych.
Pelargonia bluszczolistna - Pelargonium peltatum
Pelargonie - uprawa i wymagania
Wymagania i sposób uprawy różnych gatunków pelargonii mogą się od siebie znacząco różnić. Dlatego w tym artykule skupimy się głównie na najpopularniejszych pelargoniach rabatowych i bluszczolistnych, które są najczęściej spotykane w polskich ogrodach i na balkonach.
Kiedy sadzić pelargonie?
Do ogrodów i na balkony pelargonie najlepiej sadzić w drugiej połowie maja. Sadzonki pelargonii można kupić wprawdzie już pod koniec kwietnia, ale radzę wstrzymać się do drugiej połowy maja, gdy będzie już pewne, iż roślinom nie zagrożą przymrozki.
Jak sadzić pelargonie?
Pelargonie doskonale rosną w miejscach słonecznych ale radzą sobie również w miejscach nieco ocienionych. Pędy pelargonii bluszczolistnych są natomiast bardziej kruche, dlatego też lepiej nie uprawiać ich na balkonach na wyższych piętrach budynków, gdzie hulają silne wiatry.
Pelargonie sadzimy do żyznej ziemi ogrodowej. Skrzynki balkonowe warto wypełnić ziemią dla kwiatów balkonowych lub specjalną ziemią do pelargonii. Na dnie skrzynek koniecznie umieśćmy warstwę drenażową z keramzytu, pokruszonych kawałków starych doniczek lub żwiru.
Jak podlewać pelargonie?
Pelargonie wymagają regularnego podlewania. Na lekkie przesuszenie odporne są pelargonie bluszczolistne i znane ze swojej wytrzymałośći pelargonie Calliope. Pelargonie rabatowe natomiast od razu zareagują podwiędnięciem i zasychaniem brzegów liści. Dlatego przed posadzeniem pelargonii, dodaj do gleby hydrożel. Jest to tzw. doglebowy absorbent wody, czyli substancja magazynująca wodę. Dodanie do gleby hydrożelu pozwoli Ci zmniejszyć częstotliwość podlewania i zapobiegnie usychaniu roślin na balkonie.
Jak nawozić pelargonie?
Od końca maja rozpoczynamy nawożenie pelargonii. Podlewamy nawozem płynnym w odstępach od jednego do dwóch tygodni. Nawóz powinien być bogaty w potas, co umożliwi pelargoniom bujne kwitnienie. Należy natomiast unikać nadmiaru azotu, gdyż powoduje on szybszy rozwój ulistnienia kosztem kwiatów. Przenawożenie azotem przy niedoborze potasu powoduje, że pelargonie nie mają kwiatów lub ich kwitnienie jest bardzo słabe. Z wyborem odpowiedniego nawozu nie powinno być jednak problemu, gdyż w handlu dostępne są specjalne nawozy przeznaczone dla pelargonii.
Pelargonie - zimowanie i rozmnażanie
Zimowanie pelargonii w warunkach domowych jest możliwe, choć niewiele osób się na to decyduje. Najczęściej po prostu nie wiemy jak przezimować pelargonie lub wydaje nam się to zbyt trudne. Często doskwiera też brak pomieszczenia, w którym roślinom możemy zapewnić odpowiednie warunki w czasie zimy.
Jesienią pelargonie mogą pozostawać na balkonach i tarasach dopóki temperatura nie spada poniżej 0°C. Warto je jednak zdjąć z balustrad i ustawić pod najcieplejszą ścianą. Bezwzględnie należy je przenieść do pomieszczeń przed 1 listopada.
Pojemniki z pelargoniami przenosimy do pomieszczenia widnego o temp. około 6 do 8°C. Najlepsze są chłodne werandy i jasne klatki schodowe. Od biedy może być parapet przyokienny pod którym nie ma kaloryfera. Rośliny krótko przycinamy (na wysokości 5 do 5 cm). Takie cięcie wraz z ograniczeniem podlewania (uważajmy jednak aby roślin nie przesuszyć!) hamuje wzrost roślin i zmusza je do spoczynku, nawet jeżeli temp. otoczenia jest nieco wyższa od zalecanej.
Pelargonie w doniczkach ustawione na schodach. Na zimÄ™ zabieramy je do pomieszczenia
Pelargonie, które rosły na rabatach, lub których z innych powodów nie możemy przenieść z pojemnikami w których rosły, należy wykopać, otrząsnąć z ziemi i także krótko przyciąć. Następnie przesadzamy rośliny te do głębszych skrzynek (koniecznie z otworami odpływowymi na dnie), wypełnionych podłożem do wysiewu lab sadzonkowania. Podłoże takie musi być ubogie w składniki pokarmowe, aby nie pobudzało przechowywanych roślin do rozwoju. Rośliny muszą być umieszczone na tyle rzadko, aby się ze sobą nie stykały.
Uwaga!
Przechowywane rośliny muszą być podlewane oszczędnie i zawsze "od dołu" (na podstawki pod doniczkami lub skrzynkami). Podlewanie "od góry" (bezpośrednio do gleby) może powodować gnicie roślin i sprzyja atakowaniu ich przez choroby grzybowe.
Po pewnym czasie pelargonie ponownie zaczną wypuszczać nowe pędy. Dlatego też w lutym lub marcu dokonujemy kolejnego przycięcia roślin. Odcięte kawałki pędów możemy wykorzystać jako sadzonki. Sadzonki pelargonii umieszczamy w doniczkach z wilgotną ziemią do wysiewu lub ukorzeniania (najlepsza jest mieszanka, której składniki to: ziemia liściowa, torf ogrodniczy i piasek) i umieszczamy w miejscu ciepłym i widnym. Same sadzonki warto również bezpośrednio przed posadzeniem zanurzyć w ukorzeniaczu. Doniczki możemy przykryć przezroczystą folią, stwarzając sadzonkom namiastkę warunków szklarniowych.
Po tygodniu rozpoczynamy regularne podlewanie roślin (raz na tydzień i oczywiście koniecznie "od dołu"). Gdy pelargonie się ukorzenią możemy przesadzić je do większych doniczek lub skrzynek w których będą uprawiane. Jeżeli rośliny wytworzą więcej niż po 5 pędów na jednej roślinie, nadmiar pędów odłamujemy (odłamane pędy możemy przeznaczyć na następne sadzonki).
Sadzonki pelargonii można pobierać od wczesnej wiosny aż do lata. Niektórzy twierdzą nawet, że późne lato jest wręcz najlepszym okresem na pobranie sadzonek pelargonii.
Pelargonii nie przechowujemy dłużej niż przez dwa sezony. Starsze rośliny należy wyrzucić, gdyż tracą one swoje walory ozdobne. Najlepiej kwitną rośliny w pierwszym roku po ukorzenieniu.
Choroby i szkodniki pelargonii
Rzadko pelargonie mogą być atakowane przez chorobę o podłożu bakteryjnym - zarazę bakteryjną (porażone rośliny powoli gniją i zamierają, na liściach widoczne są brązowe plamy - niestety wyleczenie jest w zasadzie niemożliwe i takie rośliny trzeba wyrzucić, a pozostałe potraktować fungicydem, takim jak np. Miedzian 50 WP). Zmorą miłośników pelargonii mogą natomiast stać się choroby grzybowe. Bardzo często może występować szara pleśń. Na liściach porażonych roślin pojawiają się wodniste plamy a z czasem również szarawy, mączysty nalot. Zapobiegać można unikając zbyt gęstego sadzenia roślin i zwilżania ich części nadziemnych. Porażone rośliny opryskujemy biopreparatem Biosept 33 SL lub ewentualnie silniejszymi preparatami - Bravo 500 SC lub Kaptan 50 WP.
Kolejną przypadłością, jaką należy wymienić jest rdza pelargonii. W wyniku ataku tej choroby na liściach tworzą się żółte okrągłe plamy, a na ich spodzie brązowe brodawki. Liście żółkną, brązowieją i opadają. Po zauważeniu objawów chorobowych rośliny opryskujemy preparatem Dithane NeoTec 75 WG lub Polyram 70 WG.
Do innych chorób, na jakie może być narażona uprawa pelargonii zalicza się jeszcze alternariozę, werticiliozę, oraz zgorzel zgnilakową.
Spośród szkodników atakujących pelargonie, najważniejsze to mszyce, mączliki i przędziorki.
Przeczytaj również:
- Choroby pelargonii. Dlaczego pelargonie żółkną i usychają?
- Kwiaty balkonowe zwisajÄ…ce
- Fuksja - uprawa, pielęgnacja, zimowanie
Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza SA, Warszawa 1994, s. 170 - 171; M. Schubert, R. Herwig, Mieszkamy wśród kwiatów, PWRiL, Warszawa 1986, s. 292 - 294; Pelargonie - dzieci słońca, Kwiaty, Nr 3/1992, s. 14 - 15; Mój Piękny Ogród - wydanie specjalne nr 1/2005 - Ochrona Roślin, s. 30 - 31; J. Przymęska, Pelargonie o ozdobnych i o pachnących liściach, Hasło Ogrodnicze, Nr 5/2003.
