Burak liściowy, boćwina - właściwości, uprawa, odmiany

Burak liściowy, zwany inaczej boćwiną, jest warzywem liściowym, którym delektowali się już starożytni Babilończycy. Ma podobne zastosowanie do szpinaku i może być zbierany stopniowo przez cały sezon. Poznaj odżywcze i zdrowotne właściwości buraka liściowego oraz zasady jego uprawy. Przedstawiamy najlepsze odmiany buraków liściowych do uprawy w ogrodach i na działkach!

Burak liściowy, boćwina
Fot. depositphotos

Burak liściowy - właściwości

Burak liściowy (Beta vulgaris var. cicla) jest rośliną dwuletnią należącą do rodziny komosowatych (Chenopodiacae). W pierwszym roku wytwarza rozetę dużych liści. Są one wzniesione, podłużne, osadzone na mięsistych ogonkach liściowych.

W zależności od odmiany boćwiny ogonki liściowe występują w kolorach od żółtego przez zielony, pomarańczowy aż po purpurowy. Liście mogą być zielone, jasne lub ciemne, ale także czerwone, purpurowe, żółte lub białe. W drugim roku roślina wytwarza kwiaty i nasiona.

Częścią jadalną buraka liściowego mogą być same liście lub liście wraz z ogonkami. Niewielki, rozgałęziony korzeń jest niejadalny. To go różni od buraka ćwikłowego, którego częścią jadalną jest przede wszystkim korzeń spichrzowy o zaokrąglonym kształcie (choć spożywa się także młode listki, zwane botwiną).

Warto docenić nie tylko wyjątkowy smak ale i właściwości odżywcze i zdrowotne buraka liściowego. Boćwina jest niskokaloryczna, a dzięki zawartej w niej betainie, wspomaga oczyszczanie organizmu i funkcjonowanie wątroby. Jest źródłem witamin: A, B1, B2, B9, B12), C, E, K, a także wapnia, magnezu, żelaza i potasu. Burak liściowy zawiera również rutynę i kwercetynę, które biorą udział we wzmacnianiu i zwiększaniu elastyczności naczyń krwionośnych.

Burak liściowy - odmiany

Burak liściowy 'Lucullus' - ma duże, karbowane, żółtozielone liście. Grube, mięsiste ogonki liściowe mają barwę białozieloną. Częścią jadalną tej odmiany są zarówno liście jak i ogonki liściowe.

Burak liściowy 'Rhubarb Chard' - ma dekoracyjne, duże, karbowane liście przybierające barwę bordową. Mięsiste ogonki liściowe są czerwonofioletowe, w odcieniu wiśni. Częścią jadalną tej odmiany są zarówno liście jak i ogonki liściowe.

Burak liściowy 'Vulcan' - ma ciemnoczerwone, grube ogonki liściowe i ciemnozielone liście. Można go uprawiać przez cały sezon, aż do października. Liście można zbierać po ok. 60 dni od wysiewu nasion.

Burak liściowy 'Bright Lights' - to bardzo dekoracyjna odmiana - ogonki liściowe występują w różnych kolorach. Odmiana gruntowa.

Burak liściowy 'Bali' - charakteryzuje się owalnymi, mocno karbowanymi liśćmi, których unerwienie oraz ogonki mają piękny czerwony kolor. Częścią jadalną są liście i ogonki liściowe, Odmiana nadaje się na zbiór w fazie młodych liści tzw. baby leaves. Okres wegetacji jest krótki, ok. 45 dni od wysiewu nasion.

Po najwyższej jakości nasiona buraków dobrych i sprawdzonych odmian zapraszamy do sklepu naszego poradnika. Wyszukaliśmy dla naszych Czytelników odmiany buraka ćwikłowego i innych warzyw najlepsze do uprawy amatorskiej w ogródkach i na działkach.

Burak liściowy - uprawa

Burak liściowy nie ma dużych wymagań glebowych i klimatycznych. Uprawa buraka ćwikłowego najlepiej udaje się na stanowiskach słonecznych i glebach o dużej pojemności wodnej, dobrze zdrenowanych. Zalecany odczyn pH gleby wynosi 6,5-6,8.

Z uwagi na krótki okres wegetacji (8-10 tygodni) burak liściowy nadaje się zarówno na przedplon jak i poplon. Uprawia się go w pierwszym lub drugim roku po oborniku. Nie powinien być uprawiany po kapuście, szpinaku czy burakach ćwikłowych. Najlepszym przedplonem dla boćwiny jest ziemniak.

Burak liściowy uprawiany jest z rozsady lub z siewu wprost do gruntu. Aby przygotować rozsadę tego warzywa pod koniec lutego wysiewamy nasiona pod osłonami lub na parapecie, do pojedynczych doniczek. Rozsadę sadzimy do gruntu po 40-45 dniach w rozstawie 40-50x20-30 cm. Młode rośliny mogą przemarzać w temperaturze zbliżonej do 0°C, dlatego warto je osłonić np. białą agrowłókniną.

Nasiona buraka na zbiór letni i jesienny siejemy wprost do gruntu na głębokość 2-4 cm, w rzędy odległe co 40-50 cm. Po wzejściu przerywamy rośliny dwukrotnie, pozostawiając je w rzędach co 8 cm, a kolejny raz co 20-30 cm. Nasiona na zbiór letni wysiewamy w kwietniu i maju, a na zbiór jesienny i wiosenny - w drugiej połowie lata.

Pielęgnowanie boćwiny polega na usuwaniu chwastów i podlewaniu roślin. Burak dość dobrze znosi krótkotrwałą suszę, ale przy dłuższym braku opadów rośliny należy podlać. Przedwczesne kwitnienie w pierwszym roku może być spowodowane długotrwałym stresem, takim jak zimno lub susza. Starsze rośliny dość dobrze znoszą niskie temperatury nawet do -4°C, ale jeśli utrzymują się one dłużej, mogą powodować niepożądane kwitnienie. Jeśli przedwcześnie pojawi się pęd kwiatostanowy, należy go ściąć tuż nad ziemią, a roślina ponownie zacznie obficie rosnąć.

Burak liściowy, boćwina
Fot. depositphotos

Po upływie 8-10 tygodni od siewu możemy przystąpić do zbioru liści boćwiny. Od czerwca do października stopniowo zbieramy boćwinę, ucinając liście ok. 3 cm nad ziemią. Najsmaczniejsze są młode liście o długości około 25 cm. Burak liściowy nie nadaje się do przechowywania na świeżo ale można go mrozić.

Burak liściowy - jak jeść?

Z boćwiną można zrobić wiele rzeczy, takich jak: sałatki, zupy, zapiekanki, smoothie. Młode liście można spożywać na surowo jako dodatek do sałatek, starsze należy ugotować. Mięsiste łodygi mogą być gotowane jak szparagi (czas gotowania 10-15 min), a blaszki liściowe jak szpinak.

Poniżej przedstawiamy 2 przykładowe przepisy z boćwiną, które pozwolą przyrządzić smaczne potrawy na bazie liści buraka i urozmaicić nasze menu.

Placuszki z boćwiną

Aby przygotować placuszki z boćwiną potrzebne są następujące składniki:

• 1,5 szklanki mąki
• 1 jajko
• pół szklanki mleka
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia
• 1 łyżeczka soli
• 1 łyżeczka ziół prowansalskich
• 1 ząbek czosnku
• 10-15 liści boćwiny

Przygotowanie: wymieszaj suche składniki z przyprawami, a następnie dodaj jajko i mleko tak, aby ciasto miało konsystencję naleśnikową. Liście boćwiny bez ogonków posiekaj i połącz z ciastem. Smaż na patelni z dużą ilością oleju roślinnego aż do uzyskania złotego koloru.

Zielony koktajl

Burak liściowy doskonale nadaje się do przyrządzania zielonych koktajli i smoothie. Potrzebne są następujące składniki:

• 2 dojrzałe kiwi
• 2 jabłka
• 4-5 liści buraka
• 2 suszone daktyle (opcjonalnie)
• 1 banan
• 1 szklanka wody mineralnej.

Przygotowanie: obrane owoce oraz liście buraka (bez ogonków) wraz z wodą mieszamy w blenderze.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czerniak K., Kołota E., Ocena plonowania odmian buraka liściowego w uprawie jesiennej, Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu - CCCLXXXIII (2007) s. 445-449;
2. Orłowski M., Kołota E., Strychacz I., Uprawa warzyw w gruncie, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988, s. 177-178;
3. Czerni A., Warzywa liściowe, Wydawnictwo Watra, Warszawa 1986, s. 8, 126.

Przeczytaj również:

Roszponka - wartości odżywcze, zastosowanie, uprawa na działce
Roszponka jest warzywem liściowym o lekko orzechowym aromacie. Jej listki są świetnym źródłem witamin i minerałów. Warto docenić wartości odżywcze roszponki, tym bardziej, że jej uprawa na działce jest łatwa, a gotowe do spożycia warzywo otrzymujemy już po 8 tygodniach. Więcej...

Cykoria sałatowa - uprawa, pędzenie, potrawy z cykorii
Cykoria sałatowa, podobnie jak sałata, jest warzywem liściastym. Od bardziej popularnej sałaty, cykoria jest jednak znacznie bogatsza w substancje odżywcze, a jej korzenie nadają się do pędzenia zimą. Więcej...

Sałata masłowa - wartości odżywcze, uprawa, odmiany
Można ją spożywać na surowo, nie wymaga specjalnego przygotowania, a z uprawą sałaty masłowej poradzi sobie każdy ogrodnik amator. Poznaj wartości odżywcze sałaty masłowej i dowiedz się jakie jej odmiany warto uprawiać na działce. Więcej...