Pomiar pH gleby. Jak zmierzyć odczyn pH gleby w ogrodzie?

Odczyn pH gleby silnie wpływa na wzrost i rozwój roślin, dostępność składników pokarmowych oraz aktywność mikroorganizmów glebowych. W zależności od odczynu pH, może istnieć konieczność zakwaszenia gleby (czyli obniżenia jej pH) lub odkwaszenia gleby (czyli podniesienia pH) aby spełniała ona wymogi posadzonych roślin. Aby się o tym przekonać musimy najpierw wykonać pomiar pH gleby w ogrodzie. Na szczęście są na to proste sposoby i każdy może zmierzyć pH gleby samodzielnie.

Pomiar pH gleby
Fot. depositphotos

O czym mówi wskaźnik pH gleby?

Odczyn pH określa stosunek stężenia jonów wodorowych (H+) do jonów wodorotlenkowych (OH-) w podłożu. Poziom pH gleby ustala się na podstawie skali punktowej od 1 do 14. Zgodnie z ustaloną skalą gleby kwaśne to takie, których poziom pH nie przekracza 7, a zasadowe to te, których poziom pH jest wyższy niż 7. Natomiast gleby, których pH waha się około 7 określa się jako obojętne.

Dokładny podział gleb wg pH dla Polski przedstawia tabela poniżej. Tabelę uzupełniliśmy o przykłady drzew i krzewów, które preferują dany zakres pH gleby.

Jak pobrać próbki ziemi do pomiaru pH?

Aby badanie pH gleby było miarodajne, konieczne jest prawidłowe pobranie próbek gleby. Przede wszystkim powinny być one pobrane z kilku miejsc w ogrodzie. Średnio na każde 100 m² działki należy pobrać minimum 3-4 próbki gleby, z głębokości około 20 cm. Próbek gleby nie należy pobierać bezpośrednio po zastosowaniu nawozów, ponieważ zabieg ten może zafałszować wynik badania.

Badanie pH gleby warto przeprowadzić za każdym razem, gdy planujemy wykonywać jakieś działania w ogrodzie, przed siewem i sadzeniem roślin, a także w trakcie pielęgnacji ogrodu, ponieważ pod wpływem różnych czynników, odczyn gleby może ulec zmianie.

Pobieranie próbek gleby do pomiaru pH
Fot. depositphotos

Pomiar pH gleby papierkiem lakmusowym

Najprostszą i najszybszą metodą badania poziomu pH gleby, jest użycie uniwersalnego papierka lakmusowego. Papierki lakmusowe można kupić w aptece lub sklepie chemicznym. W celu wykonania pomiaru, pobraną z ogrodu próbę ziemi umieszcza się w czystym, szklanym naczyniu, a następnie zalewa wodą destylowaną i miesza. W takim roztworze zamacza się papierek lakmusowy i przykleja go do ścianki naczynia. Po około 30 sekundach papierek powinien zmienić kolor. Porównując kolor papierka z załączoną w zestawie skalą, możemy określić czy gleba w naszym ogrodzie jest kwaśna, zasadowa czy obojętna.

Kwasomierz glebowy BIOPON
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

W przypadku pomiarów papierkiem lakmusowym istnieje jednak duże ryzyko, że otrzymaną barwę na papierku źle ocenimy. Problem ten rozwiązano w dostępnym od niedawna w sklepach ogrodniczych zestawie do pomiaru pH gleby BIOPON. W zestawie znajdują się papierki z aż 4 polami wskaźnikowymi o różnych barwach. Po wykonaniu testu porównuje się ze skalą porównawczą zestaw 4 wskaźników. Dzięki temu praktycznie wyeliminowane jest ryzyko pomyłki (pomiar jest wiarygodny gdy zgadzają się wszystkie 4 kolory na papierku wskaźnikowym i na skali porównawczej). Pomiar wykonuje się dokładnością do pełnej jednostki pH.

Dzięki temu rozwiązaniu kwasomierz glebowy Biopon jest jedynym tak wiarygodnym zestawem do pomiaru pH gleby dostępnym w niskiej cenie (kilkanaście złotych).

Pomiar pH gleby kwasomierzem z płynem Helliga

Bardziej precyzyjną metodą pomiaru pH gleby jest kwasomierz glebowy. Prosty kwasomierz glebowy, przeznaczony do pomiarów amatorskich, można kupić w większości sklepów ogrodniczych, a jego cena mieści się w przedziale 20-30 zł. Jest on wielorazowego użytku i bardzo prosty w obsłudze. Składa się z ceramicznej płytki z rynienką i namalowaną skalą. Do zestawu dołączony jest płyn Helliga. Pomiar pH gleby przy użyciu kwasomierza wykonuje się poprzez umieszczenie niewielkiej ilości gleby w rynience, którą zalewa się płynem Helliga. Po upływie kilku minut płyn zmienia kolor i wówczas należy porównać go ze skalą barw, aby określić odczyn podłoża.

Metoda ta pozwala ocenić poziom pH gleby z dokładnością do około 0,5 jednostki pH. Jednak czasem można mieć problem z dokładnym dopasowanie otrzymanego koloru do skali porównawczej. Z tego względu bardziej niezawodny wydaje się jednak wcześniej opisany kwasomierz Biopon z 4-barwnymi paskami wskaźnikowymi, który jest także znacznie tańszy.

Pomiar pH gleby miernikiem

Najprostszym i najłatwiej dostępnym jest miernikiem jest kwasomierz ze wskaźnikiem analogowym, który nie wymaga zasilania na baterię. Tego typu miernik pH gleby składa się z sondy i skali, która wskazuje wartość liczbową. Aby wykonać pomiar takim urządzeniem, wystarczy umieścić jego sondę pionowo w wilgotnej glebie i po upływie minuty odczytać wynik pH ze skali.

pH-metr analogowy, nie wymaga zasilania na baterię
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Niestety z moich doświadczeń wynika, że tego typu mierniki nie są zbyt dokładne. Bardzo często nie wskazują poprawnie odczynu pH gleby. Pokazany na zdjęciu powyżej pH-metr pokazuje wynik około 6,7. Pomiary tej samej próbki ziemi innymi pH-metrami wykazały pH równe 6,0.

Najbardziej precyzyjne pomiary pH gleby uzyskamy wykorzystując mierniki elektroniczne zasilane na baterię. Takie urządzenia mogą kosztować ponad 100 złotych ale będą służyły wiele lat.

Miernik glebowy elektroniczny
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Podstawową zaletą mierników elektronicznych jest też fakt, że nie musimy pobierać próbek gleby do zbadania. Wystarczy po prostu sondę miernika wsunąć do ziemi w wybranym miejscu w ogrodzie, bez rozkopywania grządek. To jest bardzo przydatne, gdy chcemy sprawdzić kwasowość ziemi pod trawnikiem. Nie musimy rozkopywać trawy i niszczyć darni. Wystarczy wetknąć w ziemię sondę miernika. Dodatkowo odczyt będzie ułatwiony, dzięki dużym cyfrom pojawiającym się na ekranie urządzenia.

Miernik elektroniczny wskaże też temperaturę i wilgotność gleby oraz nasłonecznienie
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Warto też dodać, że pokazany na zdjęciu miernik elektroniczny pozwala mierzyć aż 4 różne parametry. Poza pH gleby, może pokazać też wilgotność i temperaturę podłoża oraz nasłonecznienie. To sprawia, że urządzenie jest bardzo uniwersalne i często przydaje się w ogrodzie. Warto je polecić do pomiaru temperatury podłoża w kiełkowniku czy sprawdzania wilgotności ziemi w doniczkach z sadzonkami.

Pomiar pH gleby domowym sposobem

Istnieje także szybki, domowy sposób na określenie odczynu gleby. Potrzebny do tego będzie ocet i soda oczyszczona. Nie będzie to pomiar precyzyjny, ale pozwoli orientacyjnie określić, czy gleba jest bardziej kwaśna, zasadowa, czy obojętna.

Wykonanie takiego pomiaru polega na pobraniu próbek gleby do dwóch słoiczków i zalaniu ich wodą (najlepiej destylowaną). Całość należy dokładnie wymieszać, aby powstał błotnisty roztwór. Następnie do jednego słoiczka wsypujemy sodę oczyszczoną, a do drugiego wlewany trochę octu. Jeżeli po dodaniu sody roztwór zacznie się pienić, oznacza to, ze gleba ma odczyn kwaśny. Natomiast jeśli po dodaniu octu usłyszymy syczenie i pojawią się bąbelki, oznacza to, ze gleba jest zasadowa. Jeżeli zarówno po dodaniu octu jak i sody oczyszczonej nie było nastąpi żadna reakcja, będzie to wskazywało na to, że gleba ma odczyn obojętny.



mgr inż. Agnieszka Lach

Przeczytaj również:

Właściwości gleby - jak zbadać glebę w ogrodzie
Właściwości gleby w naszych ogrodach są jednym z najważniejszych czynników decydujących o możliwości powodzenia uprawy. Zobacz jak zbadać glebę w ogrodzie aby ocenić jej właściwości i przydatność do uprawy roślin, a nastęnie dobrać odpowiednie metody uprawy i nawożenia. Więcej...

Jakie pH gleby pod warzywa?
Odpowiednie pH gleby pod warzywa jest tak samo ważne jak struktura i zasobność podłoża. Tylko na glebie o odpowiednim pH warzywa będą zdrowo rosły i obficie plonowały. A wymagania poszczególnych warzyw co do pH nieco się różnią. Zobacz jakie pH gleby będzie najlepsze dla Twoich warzyw i pobierz praktyczną tabelkę w wersji do wydrukowania! Więcej...

Odkwaszanie gleby. Kiedy i czym odkwasić glebę?
Większość roślin lubi gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego (odczyn pH 6,5 - 7,2). Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, rośliny te nie mogą pobierać z niej potrzebnych składników odżywczych, słabo rosną i chorują. Zobacz czym odkwasić glebę oraz kiedy przeprowadzić zabieg odkwaszania aby przyniosło to jak największe korzyści w ogrodzie. Więcej...