Okra, ketmia jadalna - właściwości, zastosowanie, uprawa, przepisy
Okra, lub inaczej ketmia jadalna, to smaczne i zdrowe warzywo spożywane na całym świecie. W naszych warunkach klimatycznych okra uprawiana jest zazwyczaj pod osłonami, choć w sprzyjających warunkach uprawa ketmii jadalnej udaje się także w gruncie. Poznaj bliżej zastosowanie i właściwości odżywcze okry oraz przekonaj się jak ona smakuje. Przedstawiamy zasady uprawy oraz najlepsze przepisy na dania z okry.
Okra, ketmia jadalna
Fot. pixabay
Jak wygląda okra, ketmia jadalna
Ketmia jadalna, znana także pod nazwą piżmian jadalny (Abelmoschus esculentus), jest jednoroczną rośliną należącą do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Ojczyzną ketmii jest Afryka, skąd roślina rozpowszechniła się na cały świat. Okra dużą popularnością cieszy się zwłaszcza w Ameryce, Indiach i Azji.
Ze względu na dekoracyjne, kremowe kwiaty podobne do hibiskusa, ketmia jadalna może być uprawiana jako roślina ozdobna w gruncie oraz w pojemnikach. Niedojrzałe, zielone strąki piżmianu, występujące pod nazwa okra, są spożywane jako warzywo w wielu rejonach świata.
Okra, ketmia jadalna
Fot. pixabay
W naszych warunkach okra dorasta do 50-100 cm wysokości tworząc jeden pęd główny, od którego odchodzą liczne pędy boczne. Duże, dłoniaste, klapowane liście ketmii mogą być zielone lub czerwone, w zależności od odmiany.
Kremowe kwiaty ketmii jadalnej z bordowym środkiem delikatnie pachną i rozwijają się od lipca do września. Owocem okry jest wydłużony strąk - zielony lub czerwony, który w przekroju poprzecznym ma kształt gwiazdy. Jadalne są niedojrzałe strąki, liście, nasiona i kwiaty okry.
- Ketmia syryjska - odmiany, uprawa, cięcie, rozmnażanie, choroby
- Ketmia bagienna - odmiany, uprawa, rozmnażanie
- Róża chińska, Hibiskus domowy - pielęgnacja, uprawa, choroby
Okra, ketmia jadalna - jak smakuje
Niedojrzałe strąki okry mają konsystencję cukinii a smakiem przypominają szparagi lub fasolę szparagową. Po ugotowaniu okra staje się śluzowata.
Okra, ketmia jadalna - właściwości i zastosowanie
Okra jest cennym warzywem będącym doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, który wpływa korzystnie na trawienie, układ pokarmowy oraz obniża poziom glukozy we krwi. Właściwości zdrowotne okry wynikają także z bogactwa witamin: K, B1 i B6 oraz związków mineralnych, takich jak: magnez, mangan oraz potas. Okra jest polecana kobietom w ciąży ze względu na obecność witaminy C oraz folianów potrzebnych dziecku.
Okra, ketmia jadalna
Fot. pixabay
Warzywo to zawiera także fitosterole obniżające poziom cholesterolu oraz kwercytynę mająca dobroczynny wpływ na układ krwionośny i działającą przeciwalergiczne i przeciwnowotworowe. Olej z nasion okry jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe niezbędne w żywieniu człowieka.
Strąki okry mają zastosowanie jako dodatek do surówek oraz innych duszonych warzyw, zup i zapiekanek. Jako że podczas gotowania wydzielają śluz, służą także do zagęszczania potraw. Strąki okry można także marynować oraz kisić.
Nie tylko owoce, ale i kwiaty, liście oraz nasiona okry mają kulinarne zastosowanie. Liście okry można gotować lub podawać na świeżo w sałatce. Suszonych liści okry używa się jako zagęstników do zup, gulaszy i sosów. Jadalne są także kwiaty okry, które można spożywać na surowo lub po ugotowaniu.
Zastosowanie kulinarne mają także nasiona okry - zmielone służą do wypieku chleba lub placków, a prażone stanowią substytut kawy.
Okra, ketmia jadalna
Fot. pixabay
Okra, ketmia jadalna - uprawa
Ketmia jadalna jest rośliną ciepłolubną więc zaleca się uprawiać ją w słonecznych, ciepłych i zacisznym miejscach. W naszym klimacie jest często uprawiana pod osłonami - w szklarniach, bądź tunelach foliowych, gdzie najłatwiej zapewnić jej odpowiednią temperaturę 22-30°C. Uprawa okry najlepiej udaje się na glebach żyznych, wilgotnych, przepuszczalnych i szybko nagrzewających.
Okrę uprawia się z siewu nasion do gruntu lub z rozsady. Nasiona można wysiewać bezpośrednio do gruntu od połowy mają do początku czerwca w rozstawie 30x80 cm.
Żeby uzyskać rozsadę ketmii jadalnej nasiona wysiewa się w kwietniu do doniczek. Ustawia się je w słonecznym miejscu i osłania szkłem lub folią, żeby zapewnić temperaturę 22-25°C oraz wysoką wilgotność. Nasiona kiełkują po około 10 dniach, a gotową rozsadę sadzi się na rabacie od połowy maja.
W czasie wegetacji należy zadbać o regularne podlewanie okry, która lub stale wilgotną, ale nie przelaną glebę. Jeżeli okra jest uprawiana na żyznym podłożu, nie wymaga dodatkowego nawożenia. Na słabszych glebach dobrze reaguje na nawożenie dojrzałym kompostem lub gnojówką z żywokostu oraz co 2 tygodnie wieloskładnikowym nawozem mineralnym.
Okra - kiedy zbierać
Młode strąki okry, które są pozbawione włókien, zbieramy w fazie dojrzałości użytkowej, gdy osiągną 10-20 cm długości. Gdy owoce łatwo odchodzą od szypułki to znak, że są gotowe do spożycia. Zbiory okry przeprowadza się sukcesywnie od lipca aż do października.
Zebrane strąki okry możemy spożywać na bieżąco, przechowywać przez kilka dni w lodówce (po zblanszowaniu) lub też kisić i marynować.
Okra, ketmia jadalna
Fot. pixabay
Okra, ketmia jadalna - przepisy
Owoce okry mają zastosowanie do przyrządzania sałatek, zup, gulaszy i sosów. Jedną z cech charakterystycznych okry po ugotowaniu jest śluzowata konsystencja. Żeby ją częściowo zneutralizować, można przyrządzać okrę z kwaśnymi dodatkami, takimi jak pomidory czy cytryna.
Gulasz warzywny z okrą
Ten smaczny, wegański gulasz doskonale smakuje z chlebem, ryżem albo ciecierzycą.
Składniki:
- 0,5 kg okry
- 1 cebula
- 1 mała cukinia
- 1 papryka czerwona
- 1 puszka pomidorów lub 0,5 l passaty
- 4-6 ząbków czosnku
- olej roślinny
- sól, pieprz, tymianek do smaku
Przygotowanie: Strąki okry wymyj i osusz. Na patelnię wlej olej i podsmaż na nim cebulę na złoty kolor. Dodaj okrę oraz pokrojoną w duże kawałki cukinię, paprykę, posiekany czosnek, sól, pieprz, tymianek. Gotuj całość przez 15 min. Następnie dodaj pomidory lub passatę, wymieszaj i zmniejsz ogień. Gotuj przez kolejne 20-30 minut aż do miękkości.
Sałatka z okry na ciepło
Zdrową sałatkę z okry można podawać samodzielnie albo jako dodatek do dań mięsnych lub rybnych. Ten przepis z okry można zatem wykorzystać na wiele sposobów :-)
Składniki:
- 150 g surowych strąków okry
- 1 czerwona papryka
- 1 czerwona cebula
- 1 łyżka oleju roślinnego
- 1 łyżka sosu sojowego
- pieprz i sól do smaku
Przepis: Strąki okry przekrój wzdłuż na 2 części i ugotuj na parze przez 5 minut. Oddzielnie podsmaż na oleju drobno posiekaną paprykę i cebulę doprawione do smaku. Gotową okrę wyłóż na talerz i polej sosem sojowym. Udekoruj smażoną papryką i cebulą.
Kiszona okra
Świeżo zebraną okrę można marynować lub kisić tak jak ogórki. Ukiszona okra ma doskonały smak oraz jest pozbawiona charakterystycznego śluzu.
Składniki:
- 1 kg okry
- koper
- główka czosnku
- korzeń chrzanu
- liść laurowy
- ziarna pieprzu
- opcjonalnie papryczki chili
- 1,5 -2 łyżek soli na 1 l wody
Przygotowanie: Umyte strąki okry ułóż ściśle w słoikach. Do każdego dodaj po kilka ząbków czosnku, liść laurowy, koper, chrzan, 3-4 ziarenka pieprzu oraz opcjonalnie papryczkę chili. Całość zalej uprzednio zagotowaną i wystudzoną woda z solą po czym zakręć pojemniki. Słoiki trzymaj przez 4-5 dni w temperaturze pokojowej a następnie przenieś w chłodne miejsce.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Przeczytaj również:
- 7 egzotycznych warzyw, które warto mieć w ogrodzie!
- Kapusta chińska pak choi. Uprawa i najlepsze przepisy
- Jak uprawiać warzywa w tunelu foliowym?
Opracowano na podstawie:
1. R. Bieżanowska-Kopeć, A.M. Ambroszczyk, T. Leszczyńska, Porównanie wartości odżywczej oraz zawartości składników bioaktywnych różnych odmian ketmii jadalnej (Abelmoschus esculentus) w materiałach z konferencji naukowej Żywność a składniki bioaktywne, Polskie Towarzystwo Technologów Żywności, Kraków 2018, s. 37-46;
2. H.F. Gemede, N. Ratta, G. D. Haki, A.Z. Woldegiorgis A. Z, Nutritional Quality and Health Benefits of Okra (Abelmoschus Esculentus) w Global Journal of Medical Research 5/2014, s. 29-37;
3. J. Lisiecka, Ciekawostki pod osłony w Działkowiec 3/2018, s. 48-49;
4. T. Sabat, U. D. Wróbel, Warzywne osobliwości w Działkowiec 11/2010, s. 58-59.
