Przetacznik - gatunki, odmiany, uprawa, rozmnażanie

Przetacznik (Veronica), dzięki wszechstronnemu zastosowaniu oraz bezproblemowej uprawie, należy do najpopularniejszych bylin ogrodowych. Kwitnie od wiosny aż do pierwszych przymrozków, upiększając ogród obfitymi kwiatostanami o barwie od białej, poprzez różową, aż po ciemnofioletową. Przedstawiamy najciekawsze gatunki i odmiany przetacznika polecane do ogrodów oraz podpowiadamy jak wygląda uprawa, przycinanie i rozmnażanie przetaczników w warunkach uprawy amatorskiej.

Przetacznik długolistny - Veronica longifolia
Fot. depositphotos

Przetacznik - zastosowanie

Rodzaj roślin przetacznik (Veronica) obejmuje ponad 200 gatunków o zróżnicowanych wymaganiach oraz wyglądzie i jest rozpowszechniony w wielu rejonach półkuli północnej. W zależności od gatunku przetaczniki mogą osiągać wysokości od kilkunastu do nawet 200 cm. Różnobarwne kwiaty mogą wyrastać pojedynczo w kątach liści lub tworzyć grona luźne bądź zbite.

Gatunki przetacznika różnią się między sobą również terminem kwitnienia. Te wysokie zakwitają później, w lipcu i utrzymują się do przymrozków, natomiast odmiany niskie kwitną od wiosny do późnego lata. Przetaczniki to cenne rośliny miododajne.

Przetaczniki świetnie sprawdzają się jako rośliny osłonowe, tworząc barwne, gęste kobierce. Również uprawa pojemnikowa tych wdzięcznych roślin nie przysparza problemów, dzięki czemu przetaczniki mogą ubarwiać tarasy i balkony. Przetacznik zastosowanie ma też na kwiat cięty, jako element kwiatowych dekoracji i bukietów.

Wysokie odmiany przetacznika świetnie komponują się z liliowcami, serduszką okazałą, ostróżkami, nachyłkiem, lawendą bądź szałwią omszoną. Natomiast odmiany niskie przetacznika to doskonałe rośliny na obwódki oraz skalniaki. Będą dobrze się prezentować w towarzystwie takich roślin, jak: smagliczka, macierzanka piaskowa, kostrzewa czy acena drobnolistna.

Przetacznik - gatunki i odmiany

Spośród wielu gatunków przetacznika uprawianych w Polskich ogrodach, kilka zasługuje na szczególną uwagę. Zarówno ze względu na łatwość w uprawie, jak i mnogość ciekawych odmian.

Przetacznik kłosowy - Veronica spicata
Fot. depositphotos

Przetacznik kłosowy (Veronica spicata) - ten gatunek przetacznika występuje w Polsce w stanie naturalnym na nizinach, suchych zboczach, pod lasami, rzadziej w górach. Osiąga wysokości kilkudziesięciu cm. Wyróżnia się jajowatymi, karbowanymi na brzegach liśćmi i pojawiającymi się latem świecowatymi kwiatostanami. Przetacznik kłosowy najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych o przepuszczalnej i piaszczystej glebie. Jest wysoce mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 3).

Przetacznik długolistny - Veronica longifolia
Fot. depositphotos

Przetacznik długolistny (Veronica longifolia) - dorasta do wysokości 1 metra i ma wyjątkowe okazałe, długie kwiatostany. Preferuje słoneczne stanowiska, o przepuszczalnym i żyznym podłożu, kwaśnym lub lekko kwaśnym. Ten przetacznik wymaga co 3 lata przesadzenia lub wymiany ziemi.

Przetacznik rozesłany - Veronica prostrata
Fot. depositphotos

Przetacznik rozesłany (Veronica prostrata) - jest gatunkiem płożącym z kładącymi się pędami osiągającymi do 30 cm długości. Najlepiej rośnie na glebach ciepłych, bardzo przepuszczalnych i utrzymujących wilgoć, o pH zbliżonym do obojętnego. Bylina ta doskonale nadaje się do obsadzania skarp, murków oraz ogrodów skalnych.

Przetacznik goryczkowy - Veronica gentianoides
Fot. depositphotos

Przetacznik goryczkowy (Veronica gentianoides) - w stanie naturalnym rośnie w Turcji i na Kaukazie. Dorasta maksymalnie do 30-60 cm. Wyróżnia się grubymi, ciemnozielonymi, błyszczącymi liśćmi zebranymi w rozety oraz dekoracyjnymi kwiatostanami w postaci luźnych gron. Roślina jest łatwa w uprawie - nadaje się na kamieniste rabaty lub do skalnych ogrodów. Wymaga stanowiska słonecznego oraz żyznych, próchnicznych, przepuszczalnych gleb o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego. Przetacznik goryczkowy szybko się rozprzestrzenia lecz równie szybko starzeje więc wymaga odmłodzenia co 3-5 lat.

Polecane do ogrodów odmiany przetaczników przedstawiamy w tabeli poniżej. Różnią się one wysokością, kolorem liści i kwiatów oraz terminem kwitnienia.

Pobierz tę tabelę w wersji do wydrukowania:

• Gatunki i odmiany przetacznika (PDF)

Przetacznik - uprawa i wymagania

Przetaczniki nie mają wysokich wymagań i dobrze rosną na stanowiskach zarówno słonecznych jak i półcienistych. Najlepsze podłoża dla gatunków wysokich to gleby żyzne, próchnicze i wilgotne, natomiast odmiany niskie preferują gleby suche, piaszczyste i dobrze przepuszczalne. Wszystkie omawiane gatunki przetaczników są w naszych warunkach wysoce mrozoodporne, jednak podczas znacznych spadków temperatury przetacznik powinien być zabezpieczony dodatkową warstwą ściółki lub agrowłókniną.

Rośliny można sadzić przez cały rok ale najlepszy termin sadzenia przetacznika to połowa maja. Zalecana rozstawa sadzenia przetaczników to 4-5 sztuk na 1m². Rośliny rozmieszczamy w odstępach 30-40 cm.

Przetacznik ma niewielkie wymagania nawozowe jednak, jak każda roślina kwitnąca, dobrze reaguje na nawożenie. Nawożenie przetacznika można rozpocząć po 3-4 latach, gdy zauważymy, że roślina słabiej rośnie lub kwitnie. Przez cale lato warto przetaczniki zasilać nawozami mineralnymi. Jesienią (w październiku) bądź wiosną (w marcu) możemy wokół rośliny rozłożyć 2,5 cm warstwę dojrzałego kompostu, która dodatkowo będzie stanowiła zabezpieczenie przez przymrozkami.

Przetacznik - przycinanie

Przekwitłe kwiatostany przetacznika usuwa się na bieżąco u wszystkich gatunków, niezależnie od ich wysokości, aby roślina dłużej kwitła. Przycięcie przetacznika latem o jedną trzecią długości pędów sprawi, że roślina zakwitnie ponownie. Jesienią należy całą roślinę ściąć nisko ok. 10 cm nad ziemią, aby uchronić ją przez chorobami.

Przetacznik kłosowy - Veronica spicata
Fot. depositphotos

Przetacznik - rozmnażanie

Rozmnażanie przetaczników możemy przeprowadzić na 3 sposoby:

1. Wysiew nasion przetacznika - nasiona możemy wysiewać w 2 terminach, tj. jesienią oraz na wiosnę. Można je wysiewać wprost do gruntu, ponieważ nie potrzebują szczególnie wysokich temperatur do kiełkowania. Zaczną wschodzić po około dwóch tygodniach. Nasion nie przykrywamy.
2. Sadzonki pędowe przetacznika - sadzonki gatunków niskich pobieramy w terminie sierpień-wrzesień, a gatunków wysokich w terminie kwiecień-maj. Sadzonki powinny być pobierane ze zdrowych roślin i mieć ok. 10 cm długości. Po usunięciu dolnych liści końcówkę sadzonki zanurzamy w ukorzeniaczu, a następnie sadzimy ją na rozsadniku. Sadzonki przetacznika powinny się ukorzenić w ciągu 20-30 dni. Po ukorzenienu, wysadzamy na miejsce stałe. Przed pierwszą zimą zalecane jest ich okrycie np. stroiszem lub włókniną polipropylenową.
3. Podział dojrzałych roślin - zabieg wykonujemy wczesną wiosną lub po okresie kwitnienia (IV-VI). Zwykle podział wykonuje się od razu po wykopaniu byliny. Roślinę dzielimy na części, tak aby każda z nich miała kilka wierzchołków wzrostu. Następnie skracamy liście i korzenie i sadzimy rośliny bezpośrednio na miejsce stałe, po czy obficie podlewamy.

Przetacznik - choroby

Wszystkie gatunki przetacznika są wyjątkowo odporne i rzadko bywają atakowane przez szkodniki albo choroby. W szczególnych wypadkach mogą pojawić się mszyce. Po zauważeniu tych szkodników wykonujemy opryski naturalnym preparatem olejowym Emulpar 940 EC lub środkami owadobójczymi, takimi jak: Karate Gold oraz Mospilan 20 SP.

Czasem zdarza się, że przetaczniki zaatakuje mączniak prawdziwy, którego możemy zwalczyć naturalnymi preparatami tj. Bioczos płynny (na bazie wyciągu z czosnku) oraz Biosept Active (z wyciągiem z grejpfruta), a także zrobionymi we własnym zakresie wyciągami lub wywarami z roślin takich jak: pokrzywa, skrzyp polny, krwawnik pospolity.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Marcinkowski J., Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 2002;
2. Puczel U., Piękna Veronica w Działkowiec 3/2013, s. 12;
3. Brickell C., Wielka encyklopedia roślin, Świat Książki, Warszawa 1996;
4. Grabowska B., Kubala T., Encyklopedia bylin, Zysk i S-ka, Poznań 2011.

Przeczytaj również:

Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią
Szukając roślin do ogrodu chcemy, by efekt dekoracyjny z ich zastosowaniem był jak najdłuższy, a rośliny nie wymagały wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Oto zestawienie 20 najciekawszych wieloletnich bylin kwitnących całe lato i jesienią! Więcej...

Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Wystarczy je posiać lub posadzić i gotowe! Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące sprawią, że rabata kwiatowa będzie wypełniona barwnymi kwiatostanami niemal przez cały sezon od wiosny do jesieni. Oto nasze zestawienie - 20 najlepszych wieloletnich kwiatów ogrodowych o długim terminie kwitnienia, które ozdobią rabaty w Twoim ogrodzie od maja do października! Więcej...