Szkodniki malin - objawy, opryski, zwalczanie

Szkodniki malin najbardziej dokuczliwe są wiosną i latem, kiedy na krzewach obserwuje się objawy ich żerowania. Najczęściej są to uszkodzone liście z wygryzionymi dziurami, uschnięte pąki kwiatowe albo uszkodzenia na owocach. Są jednak i takie szkodniki malin, które żerują wewnątrz pędu i uszkadzają korzenie krzewów. Zobacz jak rozpoznać objawy żerowania szkodników malin, jakie są sposoby na zwalczanie owadów niszczących maliny i poznaj listę polecanych oprysków.

Szkodniki malin

Kistnik malinowiec

Kistnik malinowiec (Byturus tomentosus) jest jednym z najgroźniejszych szkodników maliny. Ten żółtobrązowy chrząszcz ma długość ok. 4 mm i jest delikatnie owłosiony. Jasnoszare larwy kistnika rozpoznamy po brązowych włoskach grzbietowych oraz po dwóch liniach ciemnych tarczek na każdym segmencie ciała.

Wiosną samice kistnika przyklejają złożone jaja do pręcików i słupków kwiatowych. Wylęgające się z jaj larwy żerują w owocach, a po zakończeniu rozwoju opuszczają je i zimują w glebie. Najbardziej narażone na uszkodzenia są owoce odmian malin najwcześniejszych, ponieważ dojrzewanie larw kistnika malinowca zbiega się z początkowym okresem czerwienienia owoców.

Wczesną wiosną dorosłe chrząszcze pożywiają się młodymi liśćmi malin wygryzając w nich tunele, a gdy pojawią się pąki kwiatowe wyjadą ich wnętrze. Uszkodzone pąki zasychają i opadają.

Kistnik malinowiec - larwy na owocu i dorosły chrząszcz
Fot. Francisco Welter-Schultes, CC0, Wikimedia Commons

Zwalczanie tego szkodnika malin najczęściej ogranicza się do mechanicznego usuwania - strząsania chrząszczy na gazetę lub płachtę materiału. Czynność tę wykonujemy w okresie poprzedzającym kwitnienie malin. Strząśnięte chrząszcze należy zniszczyć, np. rozgnieść lub zdeptać.

Zapamiętaj!
Tuż przed kwitnieniem malin strząsaj chrząszcze na gazetę lub płachtę materiału ułożoną pod krzewami.

W walce z kistnikiem malinowcem można także zastosować preparat owadobójczy Mospilan 20 SP, wykonując oprysk w fazie rozwijania się pąków kwiatowych. Mospilan 20 SP jest środkiem do zwalczania szkodników o działaniu kontaktowym i żołądkowym, który na roślinie działa powierzchniowo, wgłębnie i systemicznie.

Poza kistnikiem Mospilan 20 SP skutecznie zwalcza także inne szkodniki malin: mszyce, zwójki oraz inne młode gąsienice zjadające liście, krzywika maliniaczka, kwieciaka malinowca, pryszczarka łodygowego i przeziernika malinowca. Należy pamiętać, że środek ten ma 14 dniowy okres karencji (jest to minimalny czas jaki musi upłynąć od oprysku do dnia zbioru owoców).

Kwieciak malinowiec

Kwieciak malinowiec (Anthonomus rubi) jest groźnym szkodnikiem nie tylko malin, ale także truskawek, poziomek i jeżyn. Ten niewielki chrząszcz jest czarny, pokryty delikatnym, jasnym owłosieniem, a w przedniej części głowy ma długi, cienki ryjek.

W maju samice kwieciaka składają jaja w pąkach kwiatowych maliny. Następnie odcinają pąk od rośliny, a dalszych rozwój chrząszcza przebiega już w zasychającym pąku. Dorosłe osobniki pojawiają się w czerwcu i żerują na liściach malin.

Kwieciak malinowiec - dorosły chrząszcz i uszkodzony, zaschnięty pąk truskawki
Fot. Janet Graham, CC BY 2.0, Wikimedia Commons

Żeby w naturalny sposób poradzić sobie z tym szkodnikiem przede wszystkim usuwamy uszkodzone pąki oraz regularnie strząsamy chrząszcze. W celu odstraszenia kwieciaka warto w sąsiedztwie malin posiać niezapominajki, a ziemię pod krzewami ściółkować liśćmi paproci, wrotyczem pospolitym i żywokostem lekarskim.

W ostateczności przed kwitnieniem maliny można wykonać oprysk środkiem owadobójczym Mospilan 20 SP.

Mszyca malinianka, mszyca malinowa

Mszyce występujące na malinie to najczęściej mszyca malinianka (duża, biaława i błyszcząca) oraz mszyca malinowa (mała i zielona). Mszyce nie tylko wysysają soki osłabiając i deformując roślinę, ale przenoszą też wiele chorób. Żerują w koloniach najczęściej na najmłodszych liściach, pędach oraz na kwiatach. Objawy ataku mszyc to między innymi zwijanie liści malin oraz osłabienie wzrostu i deformacje pędów.

Mszyce mogą atakować także maliny
Fot. pixabay

Zwalczanie mszyc na malinach najlepiej rozpocząć od stosowania naturalnych preparatów roślinnych, które możemy sporządzić samodzielnie z pokrzywy, wrotyczu pospolitego, czosnku lub cebuli. Skuteczny okaże się także oprysk gotowym środkiem Czosnek & Chilli ProBio Ogród z czosnku, papryki chili, imbiru i kurkumy z udziałem bakterii lactobacillus i bacillus. Ten doskonały zamiennik chemicznych środków owadobójczych zwalcza także mączlika szklarniowego, gąsienice i wiele innych szkodników roślin warzywnych i owocowych.

Przeciwko mszycom na malinach możemy stosować też naturalne preparaty olejowe, które po opryskaniu rośliny utrudniają mszycom poruszanie się i powodują ich uduszenie. Pierwszy oprysk wykonuje się zapobiegawczo już w okresie nabrzmiewania pąków maliny, a potem w czasie sezonu wegetacyjnego po zauważeniu obecności mszyc. Polecane preparaty, wyprodukowane na bazie naturalnego oleju rydzowego, to: Agrocover i Emulpar 940 EC.

Muszka plamoskrzydła

Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii) to inwazyjny szkodnik wielu gatunków roślin, w tym malin, po raz pierwszy zaobserwowany w Polsce w 2014 roku. Charakterystyczne dla tych żółtobrązowych muchówek są duże, czerwone oczy. Samice o długości 3,5 mm są nieco większe od samców. Mają ciemne pasy na odwłoku i silnie ząbkowane pokładełko. U samca widoczne są ciemne plamki w dolnej części skrzydeł. Posiada też grzebienie na łączeniach segmentów przednich odnóży.

Muszka plamoskrzydła na owocu maliny
Fot. depositphotos

Samica tego szkodnika malin nacina skórkę owocu i składa w nim białe jaja. Na zewnątrz w tym miejscu wystają dwie białe rurki oddechowe. Larwy żywią się miąższem malin, przez co owoce nie nadają się do konsumpcji. Skórka malin zapada się, staje się miękka a w miejscu, w którym samica nacięła skórkę, wycieka sok. Owoce fermentują, gniją i są wtórnie porażane przez grzyby, bakterie oraz inne owady.

Najbardziej narażone na uszkodzenia są owoce odmian malin jesiennych. Uprawiając odmiany wczesne, zdążymy je zebrać zanim uszkodzi je muchówka. Owoce najlepiej zbierać od razu po osiągnięciu dojrzałości zbiorczej. Zwalczanie muszki plamoskrzydłej na malinach rozpoczynamy od monitorowania jej obecności za pomocą pułapek feromonowych Drosinal lub Suzukii Trap. Ponadto, spod roślin należy usuwać opadłe owoce na których szkodnik także może składać jaja.

W walce z muszką plamoskrzydłą na malinach do oprysku można zastosować preparat naturalnego pochodzenia SpinTor 240 SC.

Przędziorek malinowiec, przędziorek chmielowiec

Przędziorki to drobne roztocza, które wysysają soki komórkowe co prowadzi do osłabienia wzrostu i owocowania krzewów oraz do deformacji liści i owoców. Maliny najczęściej zasiedlają przędziorek malinowiec i przędziorek chmielowiec.

Przędziorki żerują na dolnej stronie liści w wyniku czego na górnej powierzchni liścia pojawiają się drobne, jasne plamki, zlewające się z czasem. Porażone liście malin żółkną, brązowieją i zasychają. Szkodniki powodują największe szkody na malinie owocującej na pędach jednorocznych. Niewielkie, drobne pajęczynki są kolejnym objawem potwierdzającym obecność przędziorków.

Objawy występowania przędziorków. Widoczne drobne owady oraz delikatne pajęczynki
Fot. Lucis, Domena Publiczna, Wikimedia Commons

Podobnie jak mszyce, przędziorki możemy zwalczać naturalnymi preparatami olejowymi Agrocover oraz Emulpar 940 EC. Profilaktycznie wykonuje się opryski na przedwiośniu celem zniszczenia jaj zimowych szkodników, a następnie w okresie wegetacji, po stwierdzeniu obecności przędziorków na malinie.

Do zwalczania przędziorków na malinach warto użyć także naturalny środek owadobójczy Limocide, który oparty jest na naturalnym olejku pomarańczowym. Środek rozpuszcza się w ilości 10 ml środka na 1 litr wody i tym opryskuje maliny w okresie przed kwitnieniem i po kwitnieniu malin, aż do momentu opadania owoców.

Jeżeli w/w opryski naturalne okażą się nieskuteczne, a maliny uszkodzone bardzo mocno, warto sięgnąć po wysoce skuteczny środek przędziorkobójczy Ortus 05 SC. Zwalcza on wszystkie ruchome stadia rozwojowe przędziorków.

Zamiast wykonywania oprysków owadobójczych, do zwalczania przędziorków na malinach warto wykorzystać ich naturalnego wroga, jakim jest dobroczynek gruszowy. Jest to drobny pajęczak, którego pokarmem są m.in. przędziorki, szpeciele i wciornastki. Dzięki temu znacząco obniża on populację tych szkodników. Dobroczynka możemy wprowadzić na krzewy wieszając w okresie od lutego do marca opaski filcowe z zimującymi formami dobroczynka.

Krzywik maliniaczek

Krzywik maliniaczek (Incurvaria rubiella) to motyl, którego gąsienice żerują na nabrzmiałych pąkach w skutek czego nie rozwijają się z nich ani liście, ani owoce. W czasie dojrzewania owoców gąsienice przemieszczają się do podstawy pędu, gdzie zimują. Motyle krzywika mają skrzydła ciemnobrązowe z żółtymi plamkami, a gąsienice odznaczają się intensywnie czerwoną barwą.

Do zwalczania tego szkodnika malin stosujemy oprysk preparatem Mospilan 20 SP. Aby był skuteczny, wykonujemy go w okresie pękania pąków (marzec/kwiecień).

Pryszczarek namalinek łodygowy

Pryszczarek namalinek łodygowy (Resseliella theobaldi) to muchówka, która w sezonie wegetacyjnym tworzy aż 2-4 pokolenia. Samice składają jaja w spękaniach lub zranieniach jednorocznych pędów. Wylęgające się z nich pomarańczowe larwy żerują pod skórką pędów maliny. W efekcie, osłabione pędy wyłamują się, a kora łuszczy się i odpada. Przez uszkodzenia wnikają do środka zarodniki grzybów. Larwy pryszczarka zimują w glebie.

Zwalczanie pryszczarka namalinka rozpoczynamy od usuwania zainfekowanych pędów. Oprysk preparatem Mospilan 20 SP wykonujemy dwukrotnie, w odstępach 7-10 dni, w okresie lotu muchówek. Celem zabiegu jest zwalczanie muchówek, zanim te złożą jaja. Zabieg nie niszczy larw żerujących w pędach maliny.

Przeziernik malinowiec

Przeziernik malinowiec (Bembecia hylaeiformis) to motyl, którego białe larwy żerują wewnątrz pędów oraz karp korzeniowych. Skrzydła motyla są przeźroczyste z czarnymi paskami, a tułów i odwłok ciemne z 7 żółtymi przepaskami. Gąsienice zimują wewnątrz karp korzeniowych.

W dolnych częściach porażonych przez przeziernika pędów oraz w karpach korzeniowych malin można dostrzec wygryzione tunele. W skutek uszkodzenia naskórka na powierzchni karp pojawiają się zgrubienia przypominające zrakowacenia na drzewach owocowych. Porażone pędy stają się osłabione, łatwo się wyłamują.

Szkodnik ten występuje głównie na starych krzewach, niewłaściwie pielęgnowanych i nie przycinanych. Dlatego zwalczanie rozpoczynamy od systematycznego przycinania malin oraz usuwania zasychających pędów.

Możemy także zastosować oprysk preparatem Mospilan 20 SP wykonując zabieg dwukrotnie w odstępach co najmniej 14 dni. Środek stosujemy po zbiorze owoców.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. H. Suter, C. Graber, Biologiczna ochrona roślin, Oficyna Wydawnicza Multico, Warszawa 1995, s. 70-72;
2. K. Wiech, Ochrona roślin na działkach, Polski Związek Działkowców, Warszawa 1999, s. 120-130;
3. H. Masternak, K. Wiech, Jaki to szkodnik, jaka choroba, Polski Związek Działkowców, Warszawa 1994, s. 69-71.

Przeczytaj również:

Opryski malin. Kiedy i czym pryskać maliny?
Opryski malin przeprowadzone w odpowiednim terminie za pomocą sprawdzonych preparatów sprawią, że owoce będą dobrej jakości, a krzewy nie będą zamierać. Wyjaśniamy zatem kiedy i czym pryskać maliny. Więcej...

Choroby malin i ich zwalczanie
Choroby malin przyczyniają się do strat w plonie, obniżenia jakości owoców, osłabienia wzrostu, a w skrajnych sytuacjach, także zamierania całych krzewów. Zlekceważenie niepokojących objawów i brak działań prowadzi do rozprzestrzeniania się patogenów w kolejnych latach. Więcej...

Pielęgnacja malin jesienią - sadzenie, nawożenie, cięcie, opryski
Jak powinna wyglądać pielęgnacja malin jesienią aby rośliny za rok obficie owocowały? Wyjaśniamy w jaki sposób prawidłowo przeprowadzić sadzenie, nawożenie oraz cięcie malin. Więcej...