Jakie drzewa owocowe posadzić na działce?

Wczesna wiosna przed rozpoczęciem wegetacji i późna jesień to doskonałe momenty aby posadzić na działce nowe drzewa owocowe. Gatunki odporne na mróz, tj. jabłonie i wiśnie, bez obaw możemy sadzić jesienią. W przypadku gatunków najmniej mrozoodpornych, tj. brzoskwiń, czereśni czy moreli, korzystniejsze może okazać się poczekanie do wiosny.

Drzewa owocowe najczęściej sadzone w polskich ogrodach to jabłonie. Nie tylko dają pyszne owoce ale też wiosną przepięknie kwitną.

Ogólne zasady, czym się kierować przy doborze roślin do sadu, przedstawiliśmy już w tekście zakładanie sadu na działce. Dziś skoncentruję się na poszczególnych gatunkach i podpowiem, którymi odmianami warto się zainteresować podczas wizyty w sklepie ogrodniczym.

Zapamiętaj! Do nasadzeń na działkach i w ogrodach przydomowych najlepiej wybierać odmiany drzew owocowych mało podatne na choroby, wcześnie wchodzące w okres owocowania (okres od posadzenia do pierwszego plonu) i tworzące małe korony, przy których łatwo wykonamy wszelkie prace pielęgnacyjne i zbiory owoców.

Tempo wzrostu jest przeważnie regulowane przez zastosowanie odpowiedniej podkładki dla drzew owocowych. Najmniej miejsca zajmują i najłatwiejsze w pielęgnacji są drzewa owocowe szczepione na podkładkach karłowych, słabo rosnących. Musimy jednak pamiętać, że drzewa na takich podkładkach mają zwiększone wymagania glebowe i ze względu na słabszy system korzeniowy, powinny być prowadzone przy palikach.

Warto też zwrócić uwagę, że po okresie zachwytu nowymi odmianami, obecnie do łask coraz częściej powracają stare odmiany drzew owocowych, znane nam zazwyczaj z ogrodów naszych dziadków. Te klasyki polskiego sadownictwa cechują się dużą żywotnością, odpornością na choroby i niskie temperatury, a także pozwalają przypomnieć sobie smaki znane z dzieciństwa.

Jabłonie

Jabłonie są najczęściej spotykanymi drzewami owocowymi na działkach i w przydomowych sadach. Ich owoce, w zależności od odmiany, można zbierać od trzeciej dekady lipca do połowy października. Wyróżniają się też największą wytrzymałością na mróz i wyhodowano dla nich najwięcej podkładek. Najpopularniejsze są podkładki półkarłowe (np. M26) i karłowe (np. M9).

Przy wyborze odmiany jabłoni na naszą działkę, poza obfitością owocowania i smakiem owoców, powinniśmy też zwrócić uwagę na podatność na choroby jabłoni oraz wytrzymałość drzew na mróz.

Jabłonie letnie
Biorąc pod uwagę w/w czynniki, jedną z doskonale nadających się do uprawy amatorskiej odmian jest 'Oliwka Żółta', zwana też 'Papierówką'. Jest to odmiana wczesna (owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca lub początku sierpnia), wytrzymała na mróz. Rzadko atakuje ją parch jabłoni lub mączniak. Owoce są średniej wielkości, białawożółte. Miąższ bardzo delikatny, aromatyczny, smaczny. Owoce mniej dojrzałe nadają się na przetwory, a zebrane w pełnej dojrzałości - do bezpośredniego spożycia.

Drzewa owocowe jabłoni charakteryzują się największą mrozoodpornością spośród wszystkich gatunków drzew owocowych uprawianych w naszym klimacie

Jabłonie jesienne
Kolejną polecaną odmianą jest 'Antonówka Zwykła'. To odmiana również bardzo wytrzymała na mróz, mało podatna na parcha i średnio wrażliwa na mączniaka. Ze względu na kwaśny i soczysty miąższ, owoce tej odmiany są doskonałe na przetwory, surówki, sałatki i na szarlotkę. Dojrzewają na początku września. Antonówkę warto mieć na działce, gdyż uważana jest za bardzo dobry zapylacz dla innych odmian.

Nieco później, w drugiej dekadzie września, będziemy mogli cieszyć się zbiorami drzew owocowych jabłoni odmiany 'Kosztela'. Owoce tej odmiany są zielone lub słomkowozielone z dużymi białawymi przetchlinkami i krótkimi szypułkami. Są smaczne, soczyste i słodkie - typowo deserowe. Ze zbiorem trzeba się pospieszyć, gdyż szybko opadają z drzew. Natomiast zebrane odpowiednio szybko nadają się do przechowywania. Trzeba się jednak liczyć z tym, że drzewa tej odmiany obfite plony dają tylko co drugi rok, a na zbyt lekkich glebach nie uzyskuje się owoców tak smacznych. O przydatności 'Koszteli' do uprawy na działkach decyduje jednak duża wytrzymałość na mrozy i mała wrażliwość na choroby. Odmiana ta jest też rzadko atakowana przez szkodniki roślin sadowniczych.

Kolejną jesienną odmianą wartą uwagi ogrodników amatorów jest jabłoń 'Malinowa Oberlandzka'. To drzewo owocowe dające jabłka typowo deserowe o kruchym, smacznym, aromatycznym miąższu z lekkim posmakiem malinowym. Owoce dojrzałość zbiorczą osiągają w drugiej połowie września, a w odpowiednich warunkach dają się przechowywać nawet do stycznia. Drzewo to obficie plonuje wprawdzie co drugi rok, ale za to wcześnie wchodzi w owocowanie, jest mało wrażliwe na choroby i dostatecznie mrozoodporne.

Drzewa owocowe kolumnowe - odmiany, uprawa, kto prowadzi sprzedaż
Drzewa owocowe kolumnowe to ciekawa propozycja dla posiadaczy małych ogrodów, balkonów i tarasów. Rośliny te mają bardzo wąski, kolumnowy pokrój, co pozwala sadzić je w rozstawie zaledwie 1 m, a także uprawiać w donicach. Mogą wspaniale owocować i cieszyć nas ich niezwykłym wyglądem, o ile będziemy przestrzegać kilku prostych zasad dotyczących ich pielęgnacji. Więcej...

Jabłonie zimowe
Najpóźniejszymi odmianami drzew owocowych jabłoni, jakie chcę dziś polecić są: 'Złota Reneta' i 'Szara Reneta'. To niezawodne klasyki wśród zimowych jabłoni, znane działkowcom od dawna. Owoce obu odmian możemy zbierać pod koniec września i nadają się do przechowywania.

'Złota Reneta', zwana też Królową Renet, daje owoce średniej wielkości, w smaku lekko winnokwaskowate. Można je spożywać na świeżo lub wykorzystać na przetwory. Odporność tej odmiany na mróz nie jest zbyt duża ale za to nie jest wrażliwa na choroby. 'Złotą Renetę' warto posadzić, jeżeli mamy na działce dobrą, żyzną glebę.

'Szara Reneta' daje owoce soczyste, kwaskowate, polecane głównie do suszenia, na szarlotkę, do placków, surówek i sałatek. Udaje się je przechowywać nawet do lutego. Drzewo niezbyt wcześnie wchodzi w owocowanie i obficie plonuje zwykle co drugi rok. Jest jednak wytrzymałe na mróz i mało podatne na choroby drzew owocowych.

Oczywiście to tylko przykłady odmian jabłoni nadających się do uprawy amatorskiej na działkach i w ogrodach przydomowych. Starałem się tu zwrócić uwagę głównie na odmiany niezawodne, łatwe w pielęgnacji, którym nie straszny mróz i choroby. Wybór odmian jabłoni dostępnych na rynku jest bardzo duży i wśród tych drzew owocowych każdy posiadacz działki znajdzie coś dla siebie.

Drzewa owocowe - wiśnia

Wiśnie

Podobnie dużą mrozoodpornością charakteryzują się też wiśnie. Te drzewa owocowe dają owoce doskonałe na przetwory - kompoty, konfitury, powidła, soki.

Ważne! Najczęściej można kupić wiśnie szczepione na siewkach antypki lub na siewkach czereśni ptasiej. W obu przypadkach siła wzrostu jest podobna. Jednak wiśnie na antypce można sadzić na glebach lżejszych, a na czereśni ptasiej - nadają się na gleby zwięźlejsze.

Spośród odmian drzew owocowych wiśni polecanych do uprawy na działkach warto wymienić 'North Star' i 'Pandy 103'. 'North Star' to odmiana o średnich owocach, żywoczerwonych, z kwaśnym miąższem. Owoce nadają się do bezpośredniego spożycia. Dojrzewają na początku lipca. Pożądane w uprawie amatorskiej cechy tej odmiany to wczesne rozpoczęcie owocowania, plonowanie obfite i coroczne, a także mała wrażliwość na drobną plamistość liści drzew pestkowych. Nieco później, około połowy lipca, owocuje 'Pandy 103'. Owoce są duże (6 do 7g), mogą być stosowane jako deserowe. Odmiana ta plonuje średnio obficie. Jest jednak odporna na mróz, mało wrażliwa na moniliozę i raka bakteryjnego. Trzeba się jednak liczyć z możliwością wystąpienia drobnej plamistości.

Drzewa owocowe - grusza

Grusze

Grusze to drzewa owocowe nieco mniej odporne na mrozy niż jabłonie i wiśnie. Za to rzadziej od jabłoni porażają je choroby. Grusze są też cenione ze względu na walory smakowe ich owoców, które nadają się zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Najczęściej szczepione są na siewkach gruszy kaukaskiej lub na podkładkowych typach pigwy. Siewki gruszy kaukaskiej mają silniejszy wzrost, dlatego powinno się na nich szczepić odmiany o wolniejszym wzroście i wcześnie wchodzące w owocowanie. Z kolei podkładki z pigwy są doskonałe dla odmian silniej rosnących i później wchodzących w owocowanie.

Najbardziej lubianą odmianą jest z pewnością 'Konferencja'. Ma średniej wielkości owoce, soczyste, uchodzące za bardzo smaczne. Doskonałe do zjedzenia na świeżo, jak i na przetwory. Odmiana ta wcześnie wchodzi w owocowanie i jest bardzo plenna. Rzadko sprawia problemy w uprawie, jest dostatecznie wytrzymała na mróz i mało podatna na choroby.

Na wyróżnienie zasługuje również 'Faworytka' ('Klapsa'). Daje duże, zielonkawożółte i również bardzo smaczne owoce, osiągające dojrzałość zbiorczą w połowie sierpnia. Możemy je spożywać bezpośrednio po zerwaniu lub przeznaczyć na kompoty i do suszenia. Klapsy plonują obficie ale często naprzemiennie. Są średnio wrażliwe na mróz i dość podatne na parcha (przed posadzeniem tej odmiany warto się dowiedzieć czy ta choroba nie sprawia problemów sąsiadom).

Ciekawy jest też mutant 'Faworytki' o nazwie 'Red Faworytka'. Są to drzewa o podobnej sile wzrostu. Ich owoce są jednak inne - w całości pokryte są intensywnym ciemnoczerwonym rumieńcem i wyraźnym fioletowym nalotem.

Drzewa owocowe - śliwa

Śliwy

Niemniej popularne od opisanych wyżej gatunków drzew owocowych, są śliwy. Nie mają wygórowanych wymagań cieplnych. Szczepione bywają na siewkach śliwy ałyczy lub Węgierki Wangenheima. Na Węgierkach rosną słabiej i wcześniej wchodzą w owocowanie. Trzeba im jednak zapewnić nieco lepsze gleby, niż śliwom uprawianym na ałyczy.

Wybierając odmiany śliwy na swoją działkę zwróćmy uwagę na tolerancyjność na często występującą chorobę - szarkę, a także na samopłodność (wówczas nie trzeba będzie sadzić zapylaczy).

Z odmian wczesnych, dojrzewających już w końcu lipca, warto wybrać odmianę 'Herman' (plonuje obficie i corocznie, miąższ jest soczysty i łatwo odchodzi od pestki).

Na zbiór w sierpniu sprawdza się 'Węgierka Dąbrowicka' (owoce soczyste z miąższem łatwo odchodzącym od pestki, nadają się do bezpośredniego spożycia, do ciast i na przetwory) oraz 'Cancaska Lepotica' (plonuje regularnie i obficie, samopłodna i mało wrażliwa na szarkę, owoce smaczne, kwaskowatosłodkie, miąższ dobrze odchodzi od pestki).

Na zbiór we wrześniu nadaje się natomiast bardzo lubiana 'Węgierka Zwykła'. Jest samopłodna, plonuje obficie i regularnie. Musimy jednak pamiętać, że odmiana ta jest niestety podatna na szarkę. Dlatego lepiej wybrać mniej wrażliwe typy: 'Promis', 'Tolar', 'Nectavit'.

Śliwka Węgierka - odmiany, uprawa, choroby
Coraz ciekawsze odmiany śliwki Węgierki i łatwość jej uprawy sprawiają, że chętnie sadzimy ją w naszych ogrodach. Dowiedz się jak wygląda uprawa śliwki Węgierki, poznaj atakujące ją choroby i metody walki z nimi. Wybierz z nami najlepsze odmiany śliwki Węgierki do Twojego ogrodu! Więcej...

Czereśnie

Czereśnie są chętnie uprawiane ze względu na smaczne, deserowe owoce. Te drzewa owocowe nadają się jednak do uprawy jedynie w cieplejszych rejonach kraju.

Przy wyborze odmian czereśni na działkę zwróćmy uwagę na odporność na mróz oraz na wiosenne przymrozki.

Do sadów przydomowych można wybrać drzewa szczepione na siewkach czereśni ptasiej lub mnożonym wegetatywnie klonie tej podkładki - czereśni F12/1. Do ogrodów działkowych lepiej wybrać drzewa owocowe czereśni na słabiej rosnących podkładkach, takich jak PHL A i PHL C.

Ciekawą odmianą czereśni, przydatną do uprawy amatorskiej, jest 'Burlat', dająca ciemnoczerwone, soczyste owoce, dojrzewające w pierwszej połowie czerwca. Drzewa rosną silnie, wcześnie wchodzą w owocowanie (czasem już w 3 roku po posadzeniu!). Jest to odmiana plonująca bardzo obficie, wytrzymała na mróz i mało wrażliwa na raka bakteryjnego.

Z lipcowych czereśni, godna polecenia jest 'Buttnera Czerwona'. Drzewa tej odmiany rosną silnie, wcześnie rozpoczynają owocowanie, są bardzo plenne, wytrzymałe na mróz i mało wrażliwe na choroby. Owoce do zbioru dojrzewają na początku lipca ale przy dobrej pogodzie zbiór można trochę opóźnić.

Jeszcze później zbiory będziemy mogli przeprowadzić, jeżeli posadzimy odmianę 'Regina'. Owoce tej odmiany dojrzewają około połowy lipca i rzadko pękają. Drzewa wcześnie wchodzą w owocowanie i są bardzo plenne, wytrzymałe na mróz i mało wrażliwe na parch. Ponieważ jest to odmiana późna, trzeba jednak pamiętać o ochronie przed szpakami.

Drzewa owocowe - czereśnia

Morele

Kolejnymi chętnie uprawianymi drzewami owocowymi są morele. Dają one smaczne i wyjątkowo zdrowe owoce. Niestety ich pąki kwiatowe są bardzo wrażliwe na wiosenne i jesienne przymrozki. Z drugiej strony drzewa moreli są jednak bardziej wytrzymałe na mróz od brzoskwiń i czereśni. Drzewka wyglądają też dekoracyjnie za sprawą dużych, kształtnych liści. Rozmnażane są głównie na siewkach ałyczy.

Do uprawy na działkach polecamy odmiany 'Early Orange', 'Harcot' i 'Somo'. Ta ostatnia jest szczególnie wartościowa, gdyż jest plenna, kwiaty są mało wrażliwe na przymrozki i nie wymaga zapylaczy (jest samopłodna).

Morela - odmiany, uprawa, cięcie, choroby
Morela to owocowe drzewo z rodzaju pestkowych o bardzo zdrowych i smacznych owocach. Jedna szklanka soku z moreli zapewni codziennie zapotrzebowanie na witaminę C. Stosowana jest w kuchni, kosmetyce czy farmakologii, nie może jej zabraknąć na Twojej działce! Dowiedz się jak powinna wyglądać uprawa moreli, jak prawidłowo wygląda jej cięcie oraz jakie choroby mogą jej zagrażać. Wybierz z nami najlepsze odmiany moreli do swojego ogrodu! Więcej...

Brzoskwinie

Są to drzewa owocowe coraz chętniej sadzone na działkach, jednak ze względu na duże wymagania cieplne nadają się do sadzenia tylko w najcieplejszych rejonach kraju. Problemem w ich uprawie jest też często występująca kędzierzawość liści, co powoduje konieczność stosowania oprysków przeciw tej chorobie. Najlepszymi podkładkami dla brzoskwiń są siewki brzoskwini mandżurskiej, Rakoniewicka i Syberian C.

Na działkach warto sadzić najbardziej odporne na mróz i obficie plonujące odmiany brzoskwiń: 'Harnaś', 'Reliance', 'Redhaven'.

Ostatnio sporym zainteresowaniem cieszy się także brzoskwinia płaskoowocowa 'Saturn', dająca owoce o bardzo oryginalnym, spłaszczonym kształcie, czasem nazywane UFO.

Wszystkie opisane w artykule odmiany drzew owocowych można zamówić w polecanym przez nasz poradnik sklepie internetowym.

Przeczytaj również:

Sadzenie drzew i krzewów owocowych
Aby mieć pewność, że nowe drzewa i krzewy owocowe po posadzeniu przyjmą się i będą zdrowo rosły, warto dowiedzieć się czym się kierować przy wyborze sadzonek drzew owocowych i krzewów, aby wybrać rośliny zdrowe i zdolne do dalszego wzrostu. Nie bez znaczenia jest też staranne wykonanie samego sadzenia oraz wybór właściwego terminu na wykonanie nowych nasadzeń w sadzie. Oto wszystko o sadzeniu drzew i krzewów owocowych. Więcej...

Pigwa pospolita
Pigwa pospolita jest kuzynką dobrze wszystkim znanej gruszy. U nas jest mniej znana, choć należy do najstarszych gatunków owocowych. Z owoców pigwy można robić różne przetwory, pigwa to doskonały dodatek dla potraw, można też robić z niej nalewki. Warto jest pokusić się o posiadanie tego drzewa owocowego w swoim ogrodzie. Czy jednak poradzimy sobie z jego uprawą? Oto najważniejsze wiadomości na temat uprawy pigwy. Więcej...

Truskawki - uprawa w ogrodzie
Truskawki są niskimi bylinami zielnymi, nadającymi się do uprawy w większości ogrodów, zarówno w gruncie jak i w pojemnikach. Owoce nadają się do spożycia na surowo, a także są doskonałe na mrożonki, dżemy i konfitury. Zobacz jak wygląda uprawa truskawek na działce oraz jakie odmiany truskawek najlepiej nadają się do uprawy amatorskiej. Więcej...

Opracowano na podstawie: Owocowy Ogród, Działkowiec, nr specjalny 4/2004; Z. Gruca, Wiosenne zakupy, Działkowiec, nr 3/2004, s. 32-33; G. Hodun, Z kolekcji jesiennych odmian jabłoni, Działkowiec, nr 9/2009, s. 50-51; G. Hodun, Z kolekcji zimowych odmian jabłoni, Działkowiec, nr 10/2009, s. 40-41; M. Dziubak, Moda na stare odmiany jabłoni, Szkółkarstwo, nr 2/2005.