Sałata lodowa, krucha - właściwości i wartości odżywcze, uprawa

Sałata lodowa, określana też jako sałata krucha, ceniona jest za delikatny smak chrupiących liści oraz niewielkie wymagania. Tworzy dość ścisłe, zaokrąglone główki, które bardzo dobrze przechowują się w lodówce. Można ją uprawiać na grządce, pod osłonami ale również w doniczce na balkonie. Dowiedz się jak wygląda uprawa sałaty lodowej. Poznaj właściwości i wartości odżywcze sałaty lodowej oraz sprawdź, które odmiany sprawdzą się w przydomowym ogródku.

Sałata lodowa, sałata krucha
Fot. depositphotos

Jak wygląda sałata lodowa

Sałata lodowa (Lactuca Sativa var Capitata) jest warzywem liściowym i należy do tej samej odmiany botanicznej sałaty głowiastej, co sałata masłowa o miękkich liściach. Sałata krucha tworzy zaokrąglone główki o dość ściśle ułożonych liściach w kształcie miseczki. Są one postrzępione na brzegach, sztywne, soczyste i w zależności od odmiany mogą mieć barwę zieloną lub zabarwioną na czerwono. Zewnętrzne liście sałaty kruchej mogą być bardziej twarde. Sałata lodowa posiada palowy system korzeniowy.

Sałata lodowa - właściwości i wartości odżywcze

Właściwości sałaty lodowej docenią osoby przykładające wagę do zdrowego odżywiania i dbające o smukłą sylwetkę. Delikatne i nieco słodkawe w smaku liście sałaty lodowej cenione są za kruchość i chrupkość. Idealnie nadają się do sałatek i na kanapki. W porównaniu do innych sałat, liście sałaty lodowej bardzo dobrze się przechowują, w lodówce nawet do kilkunastu dni.

Sałata krucha jest warzywem lekkostrawnym, niskokalorycznym (tylko 13 kcal/100 g) i bogatym w błonnik. Spożywanie sałaty lodowej korzystnie wpływa na układ trawienny (m.in. zapobiega zaparciom), układ nerwowy oraz układ krążenia.

Wartości odżywcze sałaty lodowej są nie do przecenienia. Warzywo to zawiera witaminy K, C, witaminy z grupy B, sole mineralne, takie jak: wapń, żelazo, potas, magnez a także białko, kwas foliowy, beta-karoten oraz inne związki bioaktywne pozytywnie wpływające na zdrowie.

Sałata lodowa, sałata krucha
Fot. depositphotos

Sałata lodowa, krucha - uprawa

Sałata lodowa jest warzywem o niewielkich wymaganiach cieplnych. Jest mało wrażliwa na wahania temperatury i znosi spadki do -5°C.

Sałata krucha może być wysiewana lub sadzona z rozsady w gruncie, pod osłonami ale sprawdzi się także w uprawie doniczkowej na balkonie. Nasiona do inspektu wysiewa się wczesną wiosną, zaś do gruntu nieco później - od końca kwietnia. W ogrzewanych tunelach produkcję rozsady można zacząć już w lutym.

Najlepsza temperatura do kiełkowania nasion to 15-20°C. Jeśli nasiona sałaty lodowej wysiewane są latem, warto je cieniować, by obniżyć temperaturę, ponieważ powyżej 25°C zamierają. Nasiona sieje się na głębokość 0,5-1 cm. Gdy sałata wykształci 3-4 liście, powinno się ją przerwać, by odległości w rzędzie wynosiły ok. 30 cm między roślinami. Rozstawa sadzenia sałaty lodowej wynosi 6-9 szt/1 m².

Dobra rada!
Sałatę lodową najlepiej siać co 2 tygodnie. Dzięki temu zapewnisz sobie ciągłość zbiorów przez cały sezon wegetacyjny.

Sałata lodowa preferuje glebę przepuszczalną, piaszczysto-gliniastą, szybko się nagrzewającą i umiarkowanie wilgotną. W miejscach zbyt mokrych może chorować, w zbyt suchych liście będą bardziej gorzkie. Aby gleba się nie zaskorupiała, warto od czasu do czasu wzruszyć jej wierzchnią warstwę.

Uprawa sałaty lodowej najlepiej udaje się w miejscach słonecznych. Gdy warzywo to rośnie w miejscach zbyt ciemnych, główki są gorzej wykształcone a zawartość azotanów wzrasta. Sałata krucha dobrze reaguje na nawożenie organiczne - dojrzałym kompostem wiosną lub obornikiem - zastosowanym jesienią w roku poprzedzającym uprawę.

Jako przedplon sałata lodowa może być uprawiana przed pomidorami, papryką, dynią i cukinią. Doskonale nadaje się także jako warzywo na poplon po ogórkach, cebuli, grochu lub burakach. W uprawie współrzędnej sałata lodowa będzie dobrym sąsiadem dla wczesnej kapusty, kalafiora, pomidora i ogórka.

Sałata lodowa, sałata krucha
Fot. depositphotos

Sałata na balkonie

Nie trzeba mieć dużego warzywnika, by cieszyć się własnymi uprawami. Wystarczy balkon, taras lub parapet, by wysiać sałatę (lub inne warzywa) i mieć je na wyciągnięcie ręki. Wszelkie pojemniki można umocować na balustradzie, położyć na podeście, schodach, podwieszać albo uprawiać w pionie. Pojemniki wcześniej używane, należy umyć lub wyparzyć.

Sałata lodowa dobrze znosi wahania temperatur (do -5°C), dlatego na balkonie można ją wysiewać już od marca i kwietnia. Wschody przyśpieszy okrycie wysiewów włókniną. Zbyt gęste siewki przerywamy. Jeśli posiadamy rozsadę sałaty, sadzimy ją na takiej głębokości, na jakiej rosła wcześniej.

Do uprawy sałaty w donicy najlepiej użyć podłoża dość żyznego i przepuszczalnego. Może być to uniwersalny substrat torfowy z domieszką ziemi ogrodowej, ziemia kompostowa z dodatkiem piasku lub ziemia do wysiewów. Nie poleca się ziemi ogrodowej, która szybko twardnieje. Ważny jest drenaż na dnie donicy (np. z keramzytu lub kamyków) oraz otwory odpływowe.

Składniki pokarmowe w uprawie pojemnikowej wyczerpują się szybciej, warto więc pamiętać o wzbogaceniu ziemi kompostem lub zasilaniu sałaty np. biohumusem. Donicę z sałatą najlepiej ustawić w miejscu jasnym, ale takim, by nie zalewała jej woda opadowa. W razie silnego słońca warto ją cieniować np. białą, cienką włókniną.

Sałata lodowa, sałata krucha
Fot. depositphotos

Uprawa sałaty na balkonie (ale także innych warzyw) wymaga systematycznego podlewania. Nie można doprowadzić do przesuszenia podłoża. Jego objętość jest ograniczona, a pojemniki (zwłaszcza o ciemnym kolorze) szybciej się nagrzewają, więc ziemia szybciej przesycha. Z tego względu latem może być potrzebne podlewanie uprawy nawet dwa razy dziennie - rano i wieczorem.

Sałata lodowa, krucha - odmiany

Do uprawy amatorskiej polecane są następujące odmiany sałaty lodowej:

Sałata lodowa 'Grandes Lagos 118' - ma jasnozielone, zwarte główki średniej wielkości. Można uprawiać latem i jesienią w gruncie. Wysiew od połowy marca do sierpnia, zbiór od maja do października. Jest odporna na wysokie temperatury.

Sałata lodowa 'Goplana' - odmiana średnio późna. Smaczne, zielone liście ułożone są w dość dużych główkach bardziej rozłożyście. Nadaje się do uprawy wiosennej. Nie wybija w pędy kwiatostanowe.

Sałata lodowa 'Królowa Lata' - posiada jasnozielone, kruche liście tworzące bardzo duże główki o wadze do 1 kg. Okres wegetacji ok. 50 dni. Nie wybija w pędy kwiatostanowe i jest odporna na mączniaka rzekomego.

Sałata lodowa 'Maugli' - odmiana średnio wczesna do uprawy w gruncie przez cały sezon. Tworzy dość duże, zwarte główki o ciemnozielonych liściach. Nie wybija w pędy kwiatostanowe.

Sałata lodowa 'Tarzan' - plenna, średnio wczesna odmiana do uprawy w gruncie o okresie wegetacji ok. 90 dni. Duże główki o smacznych, ciemnozielonych liściach osiągają nawet 1 kg wagi.

Sałata lodowa 'Kamelot'- odmiana późna, bardzo plenna. Można uprawiać w gruncie przez cały sezon, zbiór od maja do września. Zielone, soczyste liście tworzą dorodne główki.

Sałata lodowa 'Traper' - średnio wczesna odmiana do uprawy od wiosny do jesieni w gruncie, okres wegetacji do 85 dni. Główki osiągają wagę do 800 g. Odporna na mączniaka prawdziwego.

Sałata lodowa 'Kinga' - odmiana średnio wczesna. W gruncie uprawiana może być przez cały sezon wegetacyjny, pod osłonami wczesną wiosną. Intensywnie zielone i soczyste liście tworzą zwarte, nieco spłaszczone główki o masie do 1200 g.

Sałata lodowa 'Beata' - polska odmiana nadająca się do uprawy polowej oraz pod osłonami. Okres wegetacji do 70 dni. Szarozielone liście z lekkim połyskiem tworzą główki o wadze ok. 500 g. Odporna na kilka ras mączniaka rzekomego i wybijanie w pęd kwiatostanowy.

Sałata lodowa 'Carmina' - plenna odmiana o czerwono-zielonych liściach, nadaje się do uprawy tunelowej (zbiory od wczesnej wiosny) i gruntowej (zbiory do późnej jesieni). Tworzy duże główki i dobrze znosi wysokie temperatury.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Sałata rzymska - właściwości, uprawa, odmiany
• Kapusta chińska pak choi. Uprawa i najlepsze przepisy
• Kapusta pekińska. Właściwości, odmiany i uprawa na działce
• Sałata łodygowa, głąbik krakowski - właściwości, jak sadzić, uprawa

Opracowano na podstawie:
1. T. Sabat, Sałata krok po kroku, Działkowiec 7/2022, s. 42-43;
2. A. Stępowska, Sałaty mało znane, Hasło Ogrodnicze 7/1999;
3. M. Biggs, Warzywa, Muza SA, Warszawa 1998, s. 120-123;
4. E. Sikora, Warzywa liściowe, Działkowiec 3/2017, s. 50-51.