Kalafior - wartości odżywcze, uprawa w ogrodzie, odmiany

Kalafior to jednoroczne warzywo kapustne, którego częścią jadalną jest tzw. róża. Wartości odżywcze kalafiora i jego niepowtarzalny smak sprawiają, że warto to warzywo włączyć do swojej diety i spróbować jego uprawy na działce. Zobacz jak wygląda uprawa kalafiora w ogrodzie, jakie wymagania kalafiora trzeba spełnić aby zdrowo rósł i dobrze plonował, a także które odmiany kalafiorów są najlepsze do uprawy amatorskiej!

Kalafior to smaczne i zdrowe warzywo
Fot. pixabay

Kalafior - wartości odżywcze

Kalafior jest warzywem kapustnym. Jednak w odróżnieniu od większości innych warzyw kapustnych, w przypadku których zjada się ich liście, jadalną częścią kalafiora jest tzw. róża. Wbrew powszechnej opinii nie jest to kwiat, a silnie skrócone pędy kwiatowe.

Kalafior jest niskokalorycznym warzywem (tylko 24 kcal na 100g) bogatym w liczne związki mineralne i substancje o udowodnionym naukowo działaniu przeciwnowotworowym. Wartości odżywcze kalafiora sprawiają, że to warzywo zalecane jest dla osób borykających się z reumatyzmem, wrzodami żołądka (zawarte w kalafiorze izotiocyjany pomagają w niszczeniu bakterii Helicobacter pylori), nadwagą i cukrzycą. Spożywania kalafiorów powinny zaś unikać osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy, a także kobiety w ciąży ze względu na właściwości wzdymające i gazotwórcze.

Wartości odżywcze w 100g kalafiora:

• 100g kalafiora dostarczy nam zaledwie 0,3g tłuszczu oraz 1,9 g białka, około 5g węglowodanów i 2g błonnika pokarmowego,
• warzywo to jest bogate w minerały, takie jak: wapń (16 mg), żelazo (0.32 mg), magnez (9 mg), fosfor (32 mg), potas (142 mg), sód (15 mg), cynk (0.17 mg), a także witaminy: C, A, E, K, witaminy z grupy B i kwas foliowy,
• indeks glikemiczny kalafiora wynosi zaledwie 15 i bez ograniczeń po to warzywo mogą sięgać cukrzycy.

Ze względu na właściwości wzdymające i gazotwórcze kalafiora, spożywania tego warzywa nie zaleca się na kolację. Aby złagodzić te niepożądane konsekwencje jadania kalafiorów, warto do nich dodawać przyprawy poprawiające trawienie, takie jak: czosnek, imbir, kminek, koper.

Zawarte w kalafiorze związki siarkowe (glukozynolaty), którym kalafior zawdzięcza działanie przeciwnowotworowe (może zapobiegać rakowi prostaty i pęcherza), decydują niestety również o nieprzyjemnym zapachu wydzielającym się podczas gotowania kalafiora. Złagodzimy go gotując kalafiora bardzo krótko (do 4 minut) na parze. Ten sposób pozwoli też zachować większość wartości odżywczych i związków zawartych w tym warzywie.

Różnobarwne odmiany kalafiorów
Fot. pixabay

Jeżeli gotujemy kalafiora w wodzie, to należy go wrzucić do posolonego wrzątku i unikać rozgotowywania (gotować nie dłużej jak 15 minut), a także nie przykrywać aby ulotniły się związki siarki, co wpłynie na lepszy smak warzywa po ugotowaniu.

Warto wiedzieć, że kalafior może być spożywany również na surowo. Pokrojone różyczki kalafiora moczy się wówczas w dipie lub sosie albo dodaje do sałatek.

Kalafior - uprawa w ogrodzie

Zanim zdecydujesz się na uprawę kalafiora w ogrodzie, muszę niestety trochę ostudzić ten zapał. Kalafior jest niestety jednym z najtrudniejszych w uprawie i najbardziej wymagających warzyw kapustnych. Kalafior nie uda się bez odpowiedniego nawożenia, regularnego podlewania i ochrony przed szkodnikami. Początkującym ogrodnikom polecamy głównie jesienne odmiany kalafiorów, gdyż te mają największe szanse na powodzenie uprawy w naszych warunkach klimatycznych.

Podstawowe wymagania kalafiora to:

• stanowisko uprawy słoneczne i osłonięte od wiatru,
• żyzna i próchnicza ziemia, dobrze zatrzymująca wodę, o odczynie pH 6,0 - 7,0
• systematyczne usuwanie chwastów i podlewanie (szczególnie w okresie zawiązywania róży).

Ze względu na płytki system korzeniowy kalafior nie ma prawa się udać na glebach piaszczystych i łatwo wysychających, a także zbytnio kwaśnych. Dlatego podczas przygotowywania stanowiska pod uprawę kalafiora zalecane jest wapnowanie gleby oraz zasilenie jej nawozami organicznymi, takimi jak obornik lub kompost. Zabiegi te należy przeprowadzić jesienią, w roku poprzedzającym sadzenie kalafiorów, pamiętając przy tym, że należy zachować co najmniej 3 tygodnie odstępu pomiędzy wapnowaniem, a użyciem nawozów organicznych.

Oczywiście, zanim podejmiemy decyzję o zwapnowaniu gleby pod uprawę kalafiora, należy sprawdzić aktualny jej odczyn, czyli wykonać pomiar pH gleby. Jeżeli pH tylko nieznacznie spada poniżej 6,0 wystarczy zastosować wolno działający nawóz wapniowy dolomit lub mączkę bazaltową.

Niezwykle ważne jest też pogłówne nawożenie kalafiora w czasie jego wzrostu. W warunkach uprawy amatorskiej w ogrodzie do tego celu możemy wykorzystać naturalny płynny nawóz biohumus, który rozcieńcza się z wodą do podlewania. Ze względu na duże zapotrzebowanie kalafiora na azot, korzystne mogą być też mineralne nawozy do warzyw bogate w ten składnik lub naturalna gnojówka z pokrzywy.

Kalafior uprawiany w ogrodzie
Fot. pixabay

Kalafior jest warzywem jednorocznym, uprawianym z rozsady.

Termin wysiewu nasion kalafiora i wysadzania rozsady na grządki jest uzależniony od wybranej do uprawy odmiany:

• odmiany wczesne kalafiora wysiewa się na rozsady w połowie lutego, do gruntu zaś wysadza się je w połowie kwietnia,
• kalafiory odmian średniowczesnych (tzw. odmiany letnie) wysiewa się w marcu i kwietniu, a sadzi na grządki w połowie maja,
• późne (jesienne) odmiany kalafiora wysiewa się na rozsadnikach na przełomie maja i czerwca, zaś sadzi na grządki na przełomie czerwca i lipca.

Wymagana na rozsadniku temperatura kiełkowania nasion kalafiora wynosi 16-20°C.

Czas wegetacji kalafiora, w zależności od odmiany, może wynosić od 2 do 3 miesięcy, z czego pierwszy miesiąc rośliny spędzają na rozsadniku, a pozostałe 1 - 2 miesięcy na grządce.

Rozsadę kalafiora wysadza się na grządki, gdy rośliny wytworzą po 5-6 liści. Nie wykonuje się pikowania, a wysadzanie należy przeprowadzić bardzo ostrożnie aby nie uszkodzić delikatnych korzeni kalafiora. Wysadzanie rozsady kalafiora będzie łatwiejsze, jeśli nasiona wysiejemy do doniczek torfowych. Wówczas rośliny nie wyjmuje się z doniczki, a sadzi na grządce razem z doniczką. Torfowa doniczka z czasem ulegnie rozkładowi, użyźniając ziemię, a my unikniemy ryzyka uszkodzenia korzeni.

Zalecana rozstawa dla kalafiora wynosi od 40 do 60 cm. Takie odległości powinniśmy zachować zarówno pomiędzy rzędami, jak i między roślinami w rzędzie.

Aby pozbyć się z kalafiora gąsienic i ślimaków, przed gotowaniem włóż kalafiora na 10 do 15 minut do wody zakwaszonej octem
Fot. pixabay

W sąsiedztwie kalafiorów warto posadzić zioła, takie jak rumianek, bazylia pospolita czy szałwia lekarska. Ich zapachy zdezorientują szkodniki zainteresowane kalafiorami, a także wpłyną na lepszy smak róż kalafiora. Dobrym pomysłem jest otoczenie grządki z kalafiorami koperkiem, który sprawia, że kalafiory będzie omijać bielinek kapustnik. Na wspólnej grządce z kalafiorami mogą rosnąć też inne warzywa kapustne, jak np. kapusta, jarmuż, brokuły. Unikać natomiast należy sąsiedztwa warzyw psiankowatych, a więc pomidorów i papryki, a także warzyw rzepowatych, czyli rzodkwi, rzodkiewki i rzepy.

W uprawie tego warzywa bardzo ważne jest bielenie róży kalafiora. Celem tego zabiegu jest ograniczenie światła dopływającego do róży kalafiora aby zachowała ona białą barwę, gdyż bez tego zabiegu róże zazwyczaj żółkną. W tym celu, po wytworzeniu róży, 2 lub 3 górne liście kalafiora załamuje się w taki sposób aby przykryć nimi różę. Pomocny może okazać się sznurek, którym liście się podwiązuje, lub można je też spiąć klamerką do prania.

Z bielenia kalafiorów można zrezygnować jeżeli do uprawy wybierzemy ciekawe odmiany kolorowe - żółte, pomarańczowe, fioletowe lub zielonkawe (typ Romanesco). Coraz powszechniejsze stają się też odmiany kalafiorów samookrywające, których liście w naturalny sposób rosną tak, że okrywają różę przed dostępem słońca.

Kalafior - zbiór i przechowywanie

Kalafiory zbiera się, gdy róże są duże i dorodne. W zależności od odmiany i terminu wysadzenia na grządki, zbiory kalafiora mogą trwać od czerwca do jesieni. Zbiór odmian jesiennych należy zakończyć przed przymrozkami, nawet gdy róże jeszcze nie wykształcą się w pełni, gdyż bo pod wpływem mrozu zżółkną lub przemarzną.

Gotowe do zbioru róże kalafiora powinny być w pełni wyrośnięte, a ich powierzchnia zwarta. Nie warto opóźniać zbiorów, bo wtedy róże żółkną i rozluźniają się. Co ciekawe, kalafiory najlepiej zbierać rankiem, gdyż są wtedy najbardziej jędrne i soczyste. Róże kalafiora wycinamy ostrym nożem razem z liśćmi, gdyż wtedy łatwiej się przechowują, a następujące z czasem żółknięcie i łatwe odrywanie się liści będzie dla nas sygnałem, że okres przechowywania się kończy.

Ten kalafior zbyt długo pozostawał na grządce, jego róża nadmiernie się rozluźnia
Fot. pixabay

Kalafiory w chłodnym miejscu można przechowywać przez kilka dni. W lodówce kalafior układamy do góry łodygą, co zapobiegnie gromadzeniu się wilgoci i szybkiemu psuciu. Najlepiej trzymać go w komorze na warzywa i owoce nie dłużej jak 5 dni. Jeśli w warunkach domowych chcemy przechowywać kalafiory przez dłuższy czas, najlepiej je zamrozić.

Aby poprawnie zamrozić kalafiora należy go oczyść z liści i podzielić na różyczki. Następnie wrzucamy do wrzątku z dodatkiem soli i soku z cytryny, co zapobiega czernieniu różyczek kalafiora. Gotowanie powinno trwać 4 minuty. Tak zblanszowane różyczki odcedzamy i przekładamy na suchy, czysty ręcznik. Po obeschnięciu różyczki umieszcza się w torebkach foliowych i wkłada do zamrażarki.

Kalafior - odmiany

Na rynku ogrodniczym dostępnych jest wiele odmian kalafiorów, różniących się czasem wegetacji oraz wielkością i zabarwieniem róż. Poniżej wymieniamy najciekawsze naszym zdaniem odmiany kalafiora do uprawy w ogrodzie:

Kalafior 'Multi Head' - niezwykła i bardzo plenna odmiana kalafiora, zachwycająca swoim wyglądem za sprawą zawiązujących się wokół rośliny centralnej, dodatkowych małych główek. Ta ciekawa odmiana plonuje kilkakrotnie w sezonie. Nadaje się zarówno do uprawy wiosennej, letniej jak i jesiennej.

Kalafior Romanesco
Fot. pixabay

Kalafior 'Romanesco' - odmiana kalafiora o róży zielonej przeznaczona do uprawy w gruncie, szczególnie na zbiór jesienny. Po ugotowaniu róże pozostają nadal zielone. Wyróżniają się delikatnym, specyficznym smakiem, coś pomiędzy brokułem, a tradycyjnym kalafiorem.

Kalafior 'Di Sicilia Violetto' - jesienna odmiana kalafiora o fioletowych różach, ceniona za atrakcyjny wygląd w sałatkach warzywnych i pikantny smak. Dobrze sprawdza się w uprawie gruntowej.

Kalafior 'Herbstriesen 2' - odmiana późna o róży białej, przeznaczona do uprawy na zbiór jesienny. Może być uprawiana w polu jak i w tunelach. Tworzy gruboziarniste, ścisłe, białe róże, częściowo okryte liśćmi.

Kalafior 'Delta' - uniwersalna odmiana średniowczesna, nadająca się zarówno do uprawy wiosennej, letniej i jesiennej. Tworzy okazałe śnieżnobiałe róże.

Kalafior 'Pionier' - jedna z najlepszych odmian średnio-wczesnych. Wykształca duże, zwarte, półkuliste róże w kolorze białym. Polecana w szczególności do uprawy w polu na zbiór późną wiosną i wczesnym latem bądź wczesną jesienią.

Osobom szukającym dobrych jakościowo nasion kalafiora do uprawy w ogródku lub na działce, polecamy sklep naszego poradnika. Posiadamy w sprzedaży odmiany kalafiorów bardzo dobrze plonujące oraz odporne na choroby i niekorzystne warunki uprawy. Aby zobaczyć ofertę nasion, naciśnij grafikę poniżej.

Przeczytaj również:

Choroby i szkodniki fasoli szparagowej
Fasola wrażliwa jest na niskie temperatury, dlatego często obserwuje się uszkodzenia spowodowane stresem termicznym. Zainfekowana lub zaatakowana przez szkodniki fasola ma ograniczony wzrost, często usycha i daje mniejszy plon. Zobacz jak rozpoznawać choroby i szkodniki fasoli szparagowej oraz poznaj najlepsze sposoby na ich zwalczanie! Więcej...

Jak zaplanować ogród warzywny
Prawidłowe zaplanowanie ogrodu warzywnego ma wpływ na jakość i wielkość plonów oraz możliwości pielęgnacji takiego warzywnika. Każdy ogród warzywny musi być dokładnie zaplanowany pod względem stanowiska, mikroklimatu panującego w danym regionie, ilości i wielkości zagonów czy oddalenia od ulicy. Zobacz jak zaplanować ogród warzywny aby warzywa rosły smaczne i zdrowe, a ich uprawa nie sprawiała problemów. Więcej...

Jak sadzić warzywa na działce?
Kiedy i jak sadzić warzywa na działce aby uzyskać zdrowe i obfite plony? Przeczytaj ten artykuł aby dowiedzieć się jak przygotować grządki pod warzywa, jak kupić dobrą rozsadę i jak wysadzić rozsadę warzyw na grządki! Więcej...