Nawożenie dolistne. Jak i kiedy stosować nawozy dolistne?

Nawozy dolistne pozwalają na szybkie i skuteczne uzupełnienie brakujących składników pokarmowych u roślin. Można je stosować zapobiegawczo oraz interwencyjnie, po wystąpieniu objawów niedoboru. Składniki mineralne aplikowane w ten sposób, w porównaniu w nawożeniem doglebowym, są wykorzystywane przez rośliny znacznie szybciej. Zobacz jak i kiedy stosować nawozy dolistne aby osiągnąć najlepsze rezultaty!

Spryskiwanie liści nawozem dolistnym
Fot. depositphotos

Składniki pokarmowe pobierane są przez rośliny przede wszystkim przez korzenie ale mogą pojawić się sytuacje, gdy opryski nawozami dolistnymi zadziałają szybciej a przez to będą bardziej skuteczne. W nawożeniu dolistnym składniki odżywcze rozpuszczone w wodzie absorbowane są przez komórki liści, łodyg, kwiatów i owoców. Nawozy dolistne często stosowane są przy niedoborach makro- i mikroelementów. W sprzedaży dostępne są:

uniwersalne nawozy dolistne, jak np. Zielony Busz Himal;
nawozy dolistne do określonej grupy roślin, jak np. Pinivit nawóz dolistny do iglaków;
nawozy dolistne, których zadaniem jest uzupełnienie konkretnego składnika mineralnego, jak np. preparaty z serii Help Plant Sumin.

Nawożenie dolistne warzyw

Nawożenie dolistne warzyw najbardziej potrzebne jest roślinom w fazie intensywnego wzrostu, podczas tworzenia kwiatów i owoców (ale nie w czasie samego kwitnienia) oraz przy niesprzyjających warunkach do pobierania składników pokarmowych z gleby.

Stosowanie nawozów dolistnych w uprawie warzyw wpłynie na poprawę jakości oraz większą ilość plonów. Przykładowo, pomidory, papryka i kapusta mają wysokie zapotrzebowanie na wapń i dostarczenie dolistne tego pierwiastka zmniejsza ryzyko pojawiania się chorób fizjologicznych, takich jak sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidorów i papryki czy zamieranie brzegów liści u kapustnych. Po zaobserwowaniu niedoborów wapnia na warzywach warto interwencyjnie zastosować oprysk dolistny preparatem Help Plant Ca.

Nawożenie dolistne roślin doniczkowych

Rośliny doniczkowe potrzebują regularnego zasilania. Niezbędne są dla nich makroelementy takie jak azot, potas czy fosfor ale też wiele mikroelementów. Rosną w stosunkowo niewielkiej ilości podłoża, więc składniki pokarmowe szybko są przez roślinę wykorzystywane. Należy zatem uzupełniać je zarówno za pomocą nawozów doglebowych jak i dolistnych.

Nawożenie dolistne roślin doniczkowych
Fot. depositphotos

Substancje pokarmowe dostarczone w sposób dolistny wchłaniane są przez roślinę szybko, dzięki czemu na efekt nie trzeba zwykle długo czekać. Nawozy dolistne do roślin doniczkowych warto stosować interwencyjnie, po zauważeniu pierwszych objawów niedoboru któregoś ze składników pokarmowych.

W uprawie roślin doniczkowych polecane są nawozy dolistne wieloskładnikowe lub nawozy stosowane np. przy żółknięciu liści i chlorozie (wynikającej z niedoboru żelaza i miedzi). Pomocnymi w takich sytuacjach preparatami są:
- Help Plant Fe na niedobory żelaza,
- Help Plant Cu na niedobory miedzi.
W uprawie epifitów, do których należą m. in. storczyki czy oplątwy, nawozy dolistne również są bardzo skuteczne.

Nawożenie dolistne roślin ozdobnych

Nawozy dolistne do roślin ozdobnych stosuje się, gdy wzrasta zapotrzebowanie roślin na określony składnik (często podczas intensywnego wzrostu) lub zauważymy na roślinie objawy świadczące o niedoborach składników mineralnych, np.:
- jasnozielone liście (zazwyczaj świadczą o braku azotu),
- przebarwione na fioletowo nerwy główne liści (objaw braku fosforu).
Warto pamiętać o tym, że młode liście i łodygi lepiej przyswajają składniki pokarmowe niż starsze części roślin. Nawozy dolistne u roślin ozdobnych rosnących w ogrodzie będą doskonałym sposobem na poprawienie ich kondycji w czasie panowania warunków, w których rośliny nie mogą pobierać składników odżywczych z gleby. Taka sytuacja może mieć miejsce:
- podczas suszy,
- przy zbyt dużej ilości opadów,
- przy zbyt niskiej temperatury gleby i powietrza,
- nieprawidłowym pH podłoża.
Wówczas bardzo dobrym rozwiązaniem będzie oprysk uniwersalnym nawozem dolistnym Zielony Busz Himal, który zawiera w swoim składzie azot (wspomaga rozwój liści), potas (poprawia kwitnienie i owocowanie), fosfor (poprawia ukorzenianie), miedź (niszczy grzyby i bakterie), wyciąg z czosnku i piołunu (odstraszają szkodniki) oraz mydło potasowe dla poprawienia przyczepności do liści roślin.

Mieszanie nawozów dolistnych

Nawozy dolistne można ze sobą mieszać. Stosowane jest to w rolnictwie na większą skalę. Trzeba jednak wiedzieć co z czym i w jakiej kolejności. Mieszaniny wykonuje się bezpośrednio przed opryskiem.

Nawozy dolistne zakupione u jednego producenta powinny mieć dobrą mieszalność. Firmy, które je produkują, udostępniają tabele mieszalności nawozów dolistnych własnej produkcji. Natomiast połączenie nawozów dolistnych od różnych producentów może się nie udać. Poszczególne substancje mogą się wytrącać a działanie takiej mieszaniny na roślinę może mieć negatywne skutki.

Mieszanie nawozów dolistnych z innymi preparatami np. środkami ochrony roślin bywa stosowane, choć potrzebna jest do tego szersza wiedza. Niektóre substancje nie powinny być ze sobą mieszane, ze względu na negatywne wzajemne oddziaływanie oraz działanie na roślinę. Istotna jest również twardość i odczyn wody oraz kolejność dodawania poszczególnych komponentów.

Adiuwanty do nawozów dolistnych

Adiuwanty to preparaty wspomagające, które poprawiają efektywność działania oraz przyswajalność substancji czynnych zawartych w nawozach dolistnych.

Adiuwanty obniżają napięcie powierzchniowe wody, dzięki czemu roztwór może być bardziej równomiernie rozprowadzony na powierzchni rośliny i łatwiej wnika do jej tkanek. Zmniejsza się również zużycie preparatu (mniejsze koszty) i szybkość parowania roztworu. Adiuwanty sprawiają, że przyczepność naniesionego roztworu jest lepsza. Spływanie z rośliny jest ograniczone a ciecz trudniej zmywana jest przez deszcz i rosę oraz w mniejszym stopniu znoszona przez wiatr. Środki te obniżają także twardość wody.

Istnieją różne rodzaje adiuwantów: na bazie olejów roślinnych (np. oleju rzepakowego), na bazie silikonu organicznego czy polimerów glicerolu. Mydło potasowe ogrodnicze dodane do samodzielnie przygotowywanych preparatów również poprawia ich przyczepność do roślin.

Czas wchłaniania nawozów dolistnych

Nawozy dolistne, w porównaniu z nawożeniem doglebowym, wchłaniane są przez rośliny bardzo szybko. Około 90% substancji czynnych zawartych w nawozach dolistnych rośliny asymilują w ciągu kilkunastu godzin. Najszybciej wchłaniany jest azot (wodny roztwór mocznika) - już po 5 godzinach ok. 80% azotu w takiej formie będzie pobrane przez roślinę.

Temperatura stosowania nawozów dolistnych

Temperatura stosowania nawozów dolistnych mieści się w zakresie 12-20°C. Nawożenie będzie najbardziej efektywne przy 15-16°C. Przy zbyt niskiej temperaturze pobieranie składników pokarmowych jest ograniczone, przy zbyt wysokiej temperaturze mogą pojawić się na roślinie poparzenia. Temperatura cieczy użytkowej nie powinna być niższa niż 12°C.

Przy jakiej pogodzie stosować opryski dolistne

Oprysk dolistny najbardziej skuteczny będzie wtedy, gdy wszystkie nadziemne części rośliny będą dokładnie zwilżone. Opryski roślin rosnących na zewnątrz najlepiej wykonywać w godzinach rannych, po obeschnięciu rosy (rośliny wtedy lepiej fotosyntetyzują) lub w godzinach późnopopołudniowych, gdy temperatura powietrza jest niższa.

Opryski nawozami dolistnymi najlepiej przeprowadzić w dzień bezwietrzny, przy wilgotności powietrza w przedziale 60-80%. Nawożenia dolistnego nie przeprowadza się podczas pełnego nasłonecznienia i przy wysokiej temperaturze aby uniknąć poparzeń roślin.

Lepiej też nie opryskiwać roślin bezpośrednio przed opadami deszczu, aby uniknąć spłukiwania nawozu. Deszcz może też częściowo zmywać woskowinę z liści, które stają się przez to bardziej wrażliwe na działanie nawozu. Z tego powodu, gdy planowane jest nawożenie dolistne roślin po deszczu, bezpieczniej będzie zmniejszyć stężenie cieczy roboczej.

Kiedy stosować nawozy dolistne

W uprawie roślin czasami pojawiają się sytuacje, gdy wskazane jest zastosowanie nawozów dolistnych. Oto kilka z takich przypadków:

Brązowienie iglaków - przyczyną brązowienia iglaków zwykle jest niedobór składników pokarmowych, głównie magnezu. Najmłodsze przyrosty najpierw jaśnieją, żółkną a następnie brązowieją. Skutecznym sposobem na poprawę wybarwienia igieł jest oprysk nawozem uzupełniającym niedobory pierwiastków. Dobrym wyborem będzie wieloskładnikowy nawóz dolistny do iglaków Pinivit, który zapobiega brązowieniu igieł.

Sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidorów i papryki - choroba fizjologiczna, której przyczyną jest niedobór wapnia w roślinie. Jej objawem są brunatne plamy na wierzchołkach owoców papryki i pomidora.

Aby uzupełnić niedobory wapnia u roślin pomocny będzie oprysk nawozem dolistnym Help Plant Ca. Oprysk tym preparatem przeprowadzony na wcześniejszym etapie, gdy kwiaty słabo się rozwijają a wierzchołki wzrostu zamierają, pomoże zapobiec dalszemu rozwojowi choroby.

Sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora
Fot. depositphotos

Gorzka plamistość podskórna jabłek - choroba nieinfekcyjna, której przyczyną jest niedobór wapnia w owocach (w liściach zawartość wapnia jest w normie) oraz zbyt duży stosunek wapnia do potasu i magnezu. Objawem są plamy na owocach pojawiające się zwykle podczas przechowywania, często określane po prostu jako gnicie jabłek. Chorobę tę ogranicza oprysk preparatami zawierającymi chlorek wapnia (CaCl2).

Aby poprawić jakość owoców, ograniczyć choroby fizjologiczne i polepszyć właściwości przechowalnicze, w trakcie wzrostu i dojrzewania owoców stosuje się zapobiegawcze dolistne opryski nawozami wapniowymi, np. saletrą wapniową.

Zamieranie brzegów liści (tipburn) - choroba fizjologiczna występująca na sałacie, kapuście pekińskiej, kapuście głowiastej, brukselce oraz kalafiorze. Powoduje ją deficyt wapnia w najmłodszych częściach rośliny. Pomocny będzie dolistny oprysk nawozami zawierającymi wapń (np. roztworem saletry wapniowej, chlorku wapnia lub preparatem Help Plant Ca).

Niedobory składników pokarmowych u roślin kwasolubnych, takich jak: borówka amerykańska, rododendron, azalia czy hortensja. W przypadku tych roślin, poza interwencyjnym nawożeniem dolistnym, warto doglebowo zastosować nawóz zakwaszający podłoże, taki jak siarczan amonu czy Podłoże pH minus.

Monika Chwała

Przeczytaj również:
Opracowano na podstawie:
1. S. Żuber, Gdy rośliny głodują, Działkowiec 6/2023, s. 60-61;
2. E. Ferens, Bezpieczne nawozy, Działkowiec 6/2022, s. 64-65;
3. E. M. Chojnowscy, Jak pielęgnować ogród, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2010, s. 97-98;
4. M. Grabowski, Choroby drzew owocowych, Plantpress, Kraków 2014, s. 78-79;
5. A Czajka, Pogoda a choroby warzyw, Działkowiec nr 7/2019, s. 62- 63.