Brukselka - właściwości odżywcze, uprawa, polecane odmiany

Brukselka, której pełna nazwa to: kapusta brukselska (Brassica oleracea), jest uprawiana zazwyczaj na zbiór późną jesienią, a nawet zimą (po przemrożeniu jest smaczniejsza). Poznaj bliżej właściwości odżywcze brukselki, doskonałej do spożywania w okresie jesienno-zimowym, i zobacz jak powinna wyglądać uprawa brukselki, by główki nie były miękkie i zbyt luźne. Polecamy także najlepsze odmiany brukselki, które warto posadzić w ogrodzie warzywnym. Oto wszystko, co miłośnik ogrodnictwa powinien wiedzieć o brukselce!

Brukselka, kapusta brukselska
Fot. pixabay

Brukselka - właściwości odżywcze

Brukselka to niskokaloryczne warzywo kapustne, które jest cennym źródłem białka roślinnego i cukrów. Zawiera także witaminę C i karoten. W główkach kapusty brukselskiej w dużych ilościach występuje także fosfor, żelazo i wapń. Brukselka, ze względu na swoje właściwości odżywcze, choć nie jest lubiana przez dzieci, powinna znaleźć się z jadłospisie każdego z nas. Wykazuje bowiem działanie antyoksydacyjne, wspomaga organizm w walce z infekcjami, poprawia stan skóry, włosów i paznokci.

Brukselka - uprawa

Kapusta brukselska wymaga niezbyt wysokiej temperatury (12-18°C) i dużej wilgotności powietrza. Jest rośliną wytrzymałą na mróz i znosi temperatury do -8°C, a nawet -12°C. Po przemrożeniu wzrasta w główkach brukselki zawartość cukrów, co wpływa korzystnie na ich smak. Z kolei zbyt wysokie temperatury powodują tworzenie się główek luźnych, miękkich, otwierających się.

Uprawiając brukselkę powinniśmy zapewnić jej słoneczne stanowisko, gdyż, zacienienie wpływa ujemnie na zawiązywanie główek. Brukselka najlepiej rośnie na glebach piaszczysto-gliniastych, żyznych, zasobnych w próchnicę i wapń. Gleby za ciężkie, bardzo lekkie oraz torfowe wpływają na tworzenie się główek luźnych. Optymalne pH gleby w uprawie brukselki wynosi 6,5-7,5. Brukselkę uprawia się w pierwszym roku po oborniku, jednak na glebach bardzo żyznych zaleca się uprawę w późniejszych latach po oborniku, aby nie dopuścić do powstawania luźnych główek.

Brukselka z własnej uprawy na działce
Fot. pixabay

W uprawie brukselki ważne jest jej ogławianie i usuwanie liści. Ogławianie brukselki polega na usuwaniu pąka wierzchołkowego rośliny, dzięki czemu główki brukselki dojrzewają bardziej równomiernie i zwiększamy przy tym plon. Ogławianie wykonujemy wówczas, gdy w kątach większości liści zawiązały się główki, a główki w dolnej części mają średnicę 1,5-2cm. Termin zabiegu przypada zazwyczaj na koniec sierpnia lub początek września.

Uwaga!
Późnych odmian brukselki, uprawianych z przeznaczeniem na zimowanie, z których sukcesywnie zbiera się główki, nie należy ogławiać.

Kiedy wysiewać brukselkę?

Chcąc mieć brukselkę przeznaczoną na plon jesienny, siejemy jej wczesne odmiany w marcu pod osłonami, by uzyskaną rozsadę wysadzić w maju, a główki zbierać na bieżąco do spożycia jesienią. Na zbiór zimowy, od Nowego Roku do wiosny, siejemy ją w kwietniu i wysadzamy rozsadę w czerwcu. Okres produkcji rozsady trwa ok. 40 dni. Na zagon o powierzchni 10 m² musimy wysadzić 30-40 sztuk roślin w rozstawie 50-60x50 cm, z czego otrzymamy ok. 10 kg główek.

Warto wiedzieć!
Brukselkę można uprawiać na brzegach grządki z ogórkami. Ogórki, które zbiera się wcześniej, pozostawią dla brukselki wystarczającą ilość miejsca do wzrostu i rozwoju.

Kiedy zbierać brukselkę?

Zbiór brukselki możliwy jest późną jesienią. Do zbioru nadają się główki twarde, ścisłe, średnicy od 2 do 4 cm, o ciemnozielonych liściach. Główki zbiera się stopniowo, w miarę ich dorastania (jako pierwsze dojrzewają te rosnące najniżej) albo jednorazowo - ścinając całe rośliny od razu. Najlepiej zbierać brukselkę po pierwszych przymrozkach, gdyż taka ma łagodniejszy smak. Zbiory można kontynuować do czasu, aż nie wystąpią duże mrozy (często aż do stycznia).

Główki brukselki nie nadają się do długiego przechowywania. Najlepiej spożywać je krótko po zbiorze (można przechować kilka dni w lodówce). Jeżeli mają być przechowywane dłużej, należy je zamrozić.

Dojrzewające główki brukselki
Fot. pixabay

Jak jeść brukselkę?

Główki brukselki je się po ugotowaniu, podsmażeniu lub pieczeniu. Należy jednak uważać aby nie przesadzić, bo przegotowane brukselki robią się miękkie, szare i niesmaczne.

Najprostszy sposób na przygotowanie brukselki, to krótkie jej podgotowanie (kilka minut) w małej ilości osolonej wody. Tak ugotowaną podaje się z rozpuszczonym masłem lub bułką tartą zrumienioną na maśle.

Jeżeli chcemy upiec brukselkę w piekarniku, odcinamy zewnętrzne listki, większe główki kroimy na pół, kładziemy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia, skrapiamy oliwą, solimy i wstawiamy do piekarnika rozgrzanego do 180°C. Pieczemy ok. 20 minut.

Warto wiedzieć!
Brukselkę warto spożywać w towarzystwie oliwy z oliwek. Zawarty w oliwie tłuszcz poprawia przyswajalność witaminy K obecnej w główkach brukselki.

Brukselka - polecane odmiany

Odmiany brukselki różnią się między sobą wysokością roślin, wielkością główek, ich średnicą i zabarwieniem, a także liczbą główek na roślinie, czy długością okresu wegetacji. Sadząc odmiany wczesne, średniowczesne i późne, można zbierać główki brukselki od września, aż do grudnia, a nawet do kwietnia następnego roku.

Wczesne odmiany brukselki, polecane do uprawy ogrodowej:

• Peter Gynt F1 - plonuje od września do stycznia,
• Diablo - o wyrównanych, równomiernie rozmieszczonych główkach, odporna na mączniaka rzekomego kapustnych,
• Noisette - pikantna francuska odmiana brukselki, plonująca od października do lutego,
• Igor - wysoce odporna na mróz, wczesna odmiana brukselki, dająca wysoki plon gęsto upakowanych, ścisłych główek.

Średniowczesne odmiany brukselki:

• Lunet F1
• Maczuga.

Późne odmiany brukselki:

• Wellington F1 - o wyrównanych ciemnych główkach, bardzo odporna na mróz, plonująca od grudnia do marca,
• Braveheart - niezawodna późna odmiana brukselki, odporna na mączniaka, wysoka, której zbiór trwa od Bożego Narodzenia aż do wiosny
• Rubine - wybitnie smaczna odmiana o czerwonych główkach

mgr inż. Joanna Białowąs

Przeczytaj również:

Cykoria sałatowa - uprawa, pędzenie, potrawy z cykorii
Cykoria sałatowa, podobnie jak sałata, jest warzywem liściastym. Od bardziej popularnej sałaty, cykoria jest jednak znacznie bogatsza w substancje odżywcze, a jej korzenie nadają się do pędzenia zimą. Dzięki temu cykoria stanowi doskonałe uzupełnienie diety w okresie, kiedy brakuje nam witamin ze świeżych warzyw. Zobacz jak wygląda uprawa cykorii, pędzenie cykorii zimą oraz sprawdź jak smakuje sałatka i inne potrawy z cykorii! Więcej...

Czosnek zimowy - uprawa, jak sadzić, kiedy wykopać
Czosnek zimowy sadzimy jesienią. Identycznie jak ten sadzony wiosną, posiada wiele właściwości leczniczych i jest powszechną przyprawą w gospodarstwie domowym. Zobacz jak sadzić czosnek zimowy, co jest najważniejsze w jego uprawie i kiedy wykopać czosnek zimowy, by był w pełni dojrzały, smaczny i zdrowy. Oto sekret dorodnego czosnku o dużych główkach! Więcej...

Jarmuż - właściwości zdrowotne, uprawa, przepisy kulinarne
Jarmuż jest warzywem bardzo zdrowym, cenionym za właściwości antynowotworowe i wspomagającym odchudzanie. Odpowiednio przyrządzony może być też smaczny. Choć w ostatnich dziesięcioleciach był nieco zapomniany, obecnie stał się popularnym składnikiem zdrowej diety. A najzdrowszy będzie ten z własnej uprawy w ogródku! Więcej...

Opracowano na podstawie: Foley C., Uprawiamy działkę, Wydawnictwo Klub Dla Ciebie, s. 125-126; Kawecki Z., Kryńska W., Sadownictwo i Warzywnictwo, PWN, s. 256-258.