Zioła jednoroczne. Najpopularniejsze zioła w ogrodzie

Zioła jednoroczne to rośliny łatwe w uprawie, które można wysiewać w gruncie i w donicach na balkonach. Mają wiele cennych właściwości zdrowotnych, przydają się w kuchni jako aromatyczny dodatek do potraw a w fazie kwitnienia przyciągają liczne owady zapylające. Oto najpopularniejsze zioła jednoroczne do uprawy w ogrodzie i w doniczkach!

Zioła jednoroczne
Fot. depositphotos

Ten artykuł możesz przeczytać albo obejrzeć materiał wideo. Ciąg dalszy artykułu pod materiałem wideo.

Bazylia pospolita

Bazylia pospolita (Ocinum basilicum) to jednoroczne zioło o aromatycznych, ząbkowanych liściach, dorastające do 50 cm. Żółtawe lub czerwonawe kwiaty bazylii są miododajne i zebrane w nibyokółki. Roślina może być uprawiana zarówno w gruncie jak i w donicach.

Bazylia zawiera olejek lotny, garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne i witaminy. Ma szerokie zastosowanie w kuchni, używa się listków świeżych lub suszonych. Wykorzystywana jest przy kłopotach z trawieniem i przy przeziębieniach, działa rozkurczowo.

Bazylia pospolita - Ocinum basilicum
Fot. pixabay

Zioło to najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym i ciepłym, na glebie przepuszczalnej, próchniczej i umiarkowanie wilgotnej.

Cząber ogrodowy

Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) to jednoroczna roślina o zdrewniałej u podstawy, rozgałęzionej łodydze. Dorasta do 30 cm wysokości. Lancetowate liście cząbru przyjemnie pachną i są lekko prześwitujące. Drobne kwiaty mają kolor biały lub różowofioletowy. Owocem jest rozłupnia.

Cząber ogrodowy - Satureja hortensis
Fot. pixabay

Bogaty w olejek lotny, garbniki, substancje śluzowe i składniki mineralne cząber wykorzystywany jest w ziołolecznictwie. Ma działanie przeciwzapalne, wiatropędne, moczopędne i pobudza apetyt. W kuchni jest cenioną przyprawą o pieprzowym smaku i korzennym zapachu. Uprawa cząbru udaje się na stanowisku słonecznym, z pulchną, dość żyzną i umiarkowanie wilgotną glebą.

Kolendra siewna

Kolendra siewna (Cariandrum sativum) to zioło jednoroczne o wzniesionej, na górze rozgałęzionej łodydze. Kolendra dorasta do 70 cm, posiada białe lub różowawe kwiaty i pierzaste liście. Owocami są kuliste rozłupnie. W początkowym okresie wegetacji roślina wydziela nieprzyjemny zapach, po dojrzeniu aromat staje się korzenny.

Kolendra siewna - Coriandrum sativum
Fot. pixabay

Surowcem zielarskim jest owoc kolendry zawierający olejek eteryczny, flawonoidy, związki kumarynowe, fitosterole i białka. Kolendra pobudza apetyt, przyspiesza trawienie, korzystnie działa na układ nerwowy. W kuchni używa się listków świeżych i suszonych oraz nasion, które są m.in. wykorzystywane do aromatyzowania potraw i likierów.

Uprawa kolendry uda się na stanowisku słonecznym z dobrze uprawioną glebą. Młode rośliny wymagają regularnego podlewania.

Koper ogrodowy

Koper ogrodowy (Anethum graveolens) to powszechnie uprawiana roślina jednoroczna o silnym aromacie, dorastająca do 80 cm. Ma pierzaste, sinozielone liście i żółtozielone kwiaty zebrane w baldachy, owocem jest rozłupnia. Istnieje wiele odmian kopru ogrodowego.

Koper ogrodowy - Anethum graveolens
Fot. pixabay

Surowcem leczniczym są owoce kopru. Roślina zawiera olejek eteryczny, flawonoidy, białka, kwasy organiczne, składniki mineralne i witaminy. Ma działanie przeciwskurczowe, wiatropędne, pobudza wydzielanie soków trawiennych. W kuchni oprócz nasion wykorzystuje się też liście kopru, które można mrozić, suszone tracą aromat.

Koper najlepiej rośnie na słonecznym i ciepłym stanowisku z glebą przepuszczalną, żyzną i umiarkowanie wilgotną.

Majeranek ogrodowy

Majeranek ogrodowy (Origanum majorana) to jednoroczna lub dwuletnia roślina o silnym aromacie. Dorasta do 40 cm, ma rozgałęzioną, drewniejącą na dole łodygę. Listki majeranku są drobne a niepozorne kwiaty mają kolor biały lub różowy. Cała roślina jest szaro owłosiona.

Majeranek ogrodowy - Origanum majorana
Fot. pixabay

Majeranek zawiera olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, minerały i witaminy. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwskurczowo i uspokajająco, pobudza wydzielanie soków trawiennych a napar stosuje się przy przeziębieniach. W kuchni świeże lub suszone liście stanowią cenną przyprawę do wielu potraw. Majeranek preferuje miejsca słoneczne i osłonięte z lekką, wapienną glebą.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) to jednoroczna roślina ceniona za swoje właściwości zdrowotne i ozdobne. Dorasta do 50 cm wysokości, ma rozgałęzione, łamliwe łodygi pokryte lancetowatymi liśćmi i żółtopomarańczowe koszyczki kwiatowe. Cała roślina wydziela balsamiczny zapach i jest owłosiona.

Nagietek lekarski - Calendula officinalis
Fot. pixabay

Surowcem leczniczym nagietka są płatki (kwiaty języczkowe), najcenniejsze są płatki o intensywnie pomarańczowym zabarwieniu. Nagietek zawiera olejek eteryczny, flawonoidy, karotenoidy, związki śluzowe i żywicowe, gorczyce i składniki mineralne. Wykorzystywany jest w ziołolecznictwie, kosmetyce, w kuchni i w ogrodzie. Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, rozkurczowe, moczopędne i żółciopędne.

Nagietek preferuje miejsca słoneczne, urośnie na każdej glebie ogrodowej, gdy jest sucho, warto go podlać.

Ogórecznik lekarski

Ogórecznik lekarski (Borago officinalis) to zioło jednoroczne, szorstko owłosione, dorastające do 60 cm. Rozgałęzione u góry łodygi są grube i soczyste a liście lancetowate. Niebieskie kwiaty zebrane w baldachogrona są miododajne.

Ogórecznik lekarski - Borago officinalis
Fot. pixabay

Ogórecznik bogaty jest w związki śluzowe, flawonoidy, saponiny, garbniki, kwasy organiczne, krzemionkę, składniki mineralne i witaminy. Ma działanie powlekające, moczopędne, przeciwzapalne, osłaniające, bakteriobójcze i uspokajające. Zapachem i smakiem przypomina ogórek, dlatego w kuchni może być dodatkiem do wielu potraw. Znajduje też zastosowanie w kosmetyce i jako roślina ozdobna.

Ogórecznik najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym i przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej glebie.

Rumianek pospolity

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) to jednoroczna, aromatyczna roślina należąca do najstarszych roślin leczniczych. Ma rozgałęzione pędy pokryte pierzastymi liśćmi, dorasta do 50 cm wysokości. Kwiaty zebrane są w koszyczki, składają się z białych, języczkowatych kwiatów na zewnątrz i żółtych, rurkowatych w środku.

Rumianek pospolity - Matricaria chamomilla
Fot. pixabay

Rumianek zawiera olejek lotny, gorycze, śluzy, kwasy organiczne, żywice, kumarynę i wit. C. W ziołolecznictwie wykorzystuje się jego właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, uspakajające, moczopędne i regulujące trawienie. To zioło jednoroczne stosowane jest także w kosmetyce, można również przygotowywać z niego preparaty ochronne dla innych roślin.

Rumianek preferuje ziemię lekką, średnio żyzną, zasobną w wapń i umiarkowanie wilgotną.

Rzeżucha, pieprzyca siewna

Rzeżucha (Lepidium sativum) to łatwa w uprawie roślina, często wysiewana w domu na wacie czy ligninie. W gruncie to zioło jednoroczne dorasta do 50 cm, na wacie jest dużo niższa. Ma pierzaste liście i drobne, białe lub różowe kwiaty. Łodyga u góry jest rozgałęziona. Brązowe nasiona bardzo szybko kiełkują.

Rzeżucha, pieprzyca siewna - Lepidium sativum
Fot. pixabay

Rzeżucha ma silny zapach i ostry smak, zawiera olejek lotny, jest bogata w mikroelementy (m.in. żelazo, siarkę ) i witaminy (dużo wit. C). W kuchni używana jest jako pikantny i zdrowy dodatek do wielu dań. Listki rzeżuchy pobudzają przemianę materii i wydzielanie soku żołądkowego, działają moczopędnie i żółciopędnie, mają korzystny wpływ na włosy i cerę, polecane są dla osób z niedoczynnością tarczycy.

Rzeżucha może rosnąć na wilgotnej wacie oraz w donicy z lekkim podłożem. Wysiana w ogrodzie preferuje miejsce słoneczne z lekką, przepuszczalną i umiarkowanie wilgotną glebą.

Trybula ogrodowa

Trybula ogrodowa (Anthriscus cerefolium) to łatwa w uprawie, jednoroczna roślina o lekko anyżkowym zapachu, dorastająca do 70 cm. Silnie rozgałęzione pędy pokryte są pierzastymi liśćmi, podobnymi do liści pietruszki. Drobne, białe kwiaty zebrane są w baldachy.

Trybula ogrodowa - Anthriscus cerefolium

Liście trybuli zawierają olejek lotny, karoten i witaminę C i składniki mineralne. Poprawiają trawienie, łagodzą wzdęcia, działają lekko moczopędnie. Świeże i suszone listki tego zioła jednorocznego wykorzystuje się w kuchni, mają też zastosowanie w kosmetyce. W ogrodzie trybula najlepiej rośnie w miejscu lekko ocienionym, na glebie dość żyznej, przepuszczalnej i wilgotnej.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Zioła wieloletnie do ogrodu. Najpopularniejsze gatunki ziół
• Zioła dwuletnie. Przykłady, popularne gatunki ziół do ogrodu
• Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
• Zioła na obniżenie cholesterolu

Opracowano na podstawie:
1. W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska, Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986;
2. I. Gumowska, Pożywienie Twoim lekarstwem, Agencja Wydawnicza Come, Warszawa 1994;
3. B. Hlava, D. Lánská, Rośliny przyprawowe, PWRiL, Warszawa 1983;
4. P. Czikow, J. Łaptiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, PWRiL, Warszawa 1983.