Chloroza liści - objawy, przyczyny, zwalczanie

Chloroza liści to choroba fizjologiczna objawiająca się żółknięciem liści w wyniku zakłócenia procesu fotosyntezy i wytwarzania chlorofilu. Wyjaśniamy jakie mogą być objawy chlorozy liści na różnych roślinach ogrodowych, jak ustalić przyczyny tej choroby, a także jak prowadzić zwalczanie chlorozy liści aby zapobiec jej powstawaniu w przyszłości. Prezentujemy też zdjęcia, które ułatwią identyfikację przyczyn chlorozy liści!

Chloroza liści
Fot. pixabay

Chloroza liści - przyczyny i objawy

1. Chloroza wywołana zbyt wysokim odczynem pH gleby

Ten rodzaj chlorozy liści występuje najczęściej na glebach o odczynie pH zbliżonym do obojętnego (pH około 7,0). Im wyższy odczyn pH, tym mniejsza dostępność dla roślin niektórych pierwiastków: żelaza, magnezu, manganu, niklu, miedzi, boru i cynku. Przy zbyt wysokim pH gleby rośliny nie mogą pobrać tych składników z ziemi, mimo obecności tych składników w glebie.

Szczególnie podatne chlorozę z powodu zbyt wysokiego pH gleby są gatunki kwasolubne. Rosnąc na zbyt zasadowym podłożu, rośliny te nie są w stanie pobierać składników pokarmowych, mimo ich dostępności w glebie.

Do szczególnie wrażliwych należą rośliny:

• ozdobne: hortensja, rododendron, wrzos pospolity i wrzośce, szczodrzeniec, oczar, ketmia syryjska, dziurawiec, róże, kamelia, glicynia, magnolia, surfinia, gerbera,
• sadownicze: aktinidia, borówka amerykańska, wiśnia, czereśnia i truskawki,
• warzywnicze: pomidory, papryka, ziemniak.

Dobra rada!
Nie bez powodu artykuł zaczynamy od opisania chlorozy z powodu niewłaściwego odczynu pH gleby. Zanim zaczniesz szukać innych przyczyn chlorozy liści i uzupełniać składniki mineralne nawozami, wykonaj pomiar odczynu pH gleby i ustal czy jest ono właściwe dla uprawianych roślin.

Jeżeli pH gleby jest zgodne z wymaganiami roślin, do powstawania chlorozy może przyczyniać się niedobór składników pokarmowych w glebie. Najczęściej mamy do czynienia z niedoborem żelaza, a także magnezu, potasu i azotu.

2. Chloroza spowodowana brakiem żelaza (Fe)

Żelazo jest jednym z głównych pierwiastków niezbędnych w procesie fotosyntezy. Dlatego też jego brak szybko prowadzi do żółknięcia liści i powstania chlorozy. Brak żelaza w roślinie może być spowodowany przez:

• wysokie pH gleby powyżej 6,5
• wysokie stężenia wapnia lub fosforu, miedzi, manganu, magnezu lub cynku, które utrudniają wchłanianie żelaza,
• zbyt zbitą glebę.

Chloroza liści róża wywołana brakiem żelaza
Fot. depositphotos

Objawy braku żelaza w roślinie to:

• chloroza, początkowo w postaci jaśniejszych plam pomiędzy nerwami. Przy bardzo silnym niedoborze pierwiastków liście wraz z nerwami stają się żółte, a nawet bieleją,
• żółknięcie liści występuje głównie na liściach młodych,
• osłabienie wzrostu i kwitnięcia.

3. Chloroza spowodowana brakiem magnezu (Mg)

Magnez bierze udział w procesie fotosyntezy i jest jednym z głównych elementów budulcowych chlorofilu. Niedobór magnezu zazwyczaj spowodowany jest:

• nadmiarem potasu i wapnia w glebie,
• zbyt obfitymi opadami lub podlewaniem.

Chloroza liści cukinii wywołana brakiem magnezu
Fot. depositphotos

Objawy braku magnezu w roślinie to:

• między głównymi nerwami liści, które pozostają zielone, tworzą się chlorotyczne żółte plamy,
• nekrozy,
• liście wyginają się ku górze wzdłuż nerwu głównego,
• objawy braku magnezu występują początkowo na starszych liściach, dopiero w późniejszym stadium mogą pojawiać się także młodszych,
• żółknięcie i brązowienie najmłodszych przyrostów iglaków (szczególnie wrażliwe na niedobór magnezu są tuja, świerk i cyprysik).

4. Chloroza spowodowana brakiem azotu

Azot jest niezbędnym składnikiem budulcowym białek wchodzącym w skład wszystkich tkanek roślin. Niedobór azotu zazwyczaj spowodowany jest:

• niedostatecznym zaopatrzeniem roślin w niektóre mikro- i makroskładniki jak: magnez, potas, siarkę, fosfor, miedź, molibden czy mangan,
• niską zawartością materii organicznej w glebie,
• częstymi i obfitymi opadami deszczu lub nadmiernym nawadnianiem (azot łatwo ulega wypłukaniu).

Chloroza liści winorośli wywołana brakiem azotu
Fot. depositphotos

Objawy braku azotu w roślinie to:

• blednięcie, żółknięcie całej blaszki liściowej włącznie z nerwami,
• u niektórych gatunków nerwy główne mogą przybierać barwę czerwoną lub czerwonofioletową,
• brunatnienie i zasychanie liści.

U winorośli niedobór azotu poza przebarwieniem blaszki na kolor żółto-zielony, charakteryzuje się czerwonym zabarwieniem ogonków liściowych i początków nerwów. Zmiany chlorotyczne początkowo obejmują liście starsze, ale z biegiem czasu przebarwiać zaczynają się i te wyżej położone. W przypadku chlorozy ogórka liście dolne tracą normalne zielone zabarwienie, które zmienia się stopniowo z bladozielonego za zielonożółte, a w końcu na jaskrawożółte.

5. Chloroza spowodowana brakiem potasu

Potas bierze pełni ważną rolę w gospodarce wodnej roślin oraz syntezie białek. Niedobór potasu zazwyczaj spowodowany jest:

• nieodpowiednim odczynem gleby (zbyt kwaśne oraz zbyt zasadowe gleby utrudniają pobieranie potasu przez rośliny),
• brakiem wody w okresie wegetacji.

Chloroza liści wywołana niedoborem azotu i potasu
Fot. depositphotos

Objawy braku potasu w roślinie to:

• żółknięcie blaszki liściowej rozpoczynające się na krawędziach i stopniowo przesuwające się w głąb blaszki,
• zasychanie zmienionej tkanki,
• zmniejszenie wzrostu, karłowatość i gorsze plonowania roślin.

Chloroza liści - jak zapobiegać

Najlepsze i długotrwałe wyniki w zwalczaniu chlorozy liści uzyskuje się poprzez poprawę struktury oraz właściwości chemicznych gleby oraz prawidłową pielęgnację roślin, tj.:

• unikanie sadzenia gatunków kwasolubnych na glebach alkalicznych,
• odpowiednie nawadnianie roślin oraz drenaż podłoża,
• nawożenie kompostem oraz ściółkowanie gleby igliwiem sosnowym, świerkowym bądź torfem i korą z drzew iglastych,
• spulchnianie gleby celem jej rozluźnienia i napowietrzenia,
• kontrola pH gleby i regulacja w razie potrzeby,
• właściwe nawożenie, zgodnie z zaleceniami dla danej grupy roślin,
• w razie potrzeby stosowanie nawozów dolistnych, zawierających składniki brakujące roślinom.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Chochura P., Nawożenie żelazem w Szkółkarstwo 04/2005;
2. Kowalska I., Uprawy polowe - objawy niedoboru makropierwiastków w Hasło Ogrodnicze 08/2001;
3. Jarociński B., Żelazo w sadzie w Farmer 16/2006.

Przeczytaj również:

Domowe sposoby na chlorozę
Chloroza liści to choroba fizjologiczna, w wyniku której liście żółkną i opadają, a rośliny słabiej rosną i owocują. Poznaj najlepsze domowe sposoby na chlorozę, które sprawią, że twoje rośliny doniczkowe i ogrodowe znów będą mieć soczyście zielone liście. Niektóre są naprawdę proste! Więcej...

Błędy w nawożeniu: niedobory makro- i mikroelementów
O niepokojące objawy, jak przebarwienia i plamy na liściach, więdnięcie roślin czy zahamowanie ich wzrostu, zazwyczaj podejrzewamy chorobę grzybową lub szkodnika. Często jednak przyczyną mogą być po prostu błędy w nawożeniu i związane z tym niedobory makro- i mikroelementów. Podpowiadamy jak je rozpoznać i jak pomóc roślinom w takiej sytuacji. Więcej...

Dlaczego żółkną i opadają liście rododendrona?
Żółknięcie i opadanie liści rododendrona jest często spotykanym zjawiskiem. Gdy coś takiego dopadnie nasze różaneczniki, zastanawiamy się jaka może być przyczyna. Zobacz dlaczego żółkną i opadają liście rododendrona. Oto sprawdzone sposoby jak pomóc różanecznikom z żółknącymi liśćmi! Więcej...