Tuja - sadzenie, uprawa, wymagania, cięcie

Tuja (Thuja) to jedna z najpopularniejszych roślin ogrodowych. Tuje są sadzone głównie na żywopłoty, ale cenione są też rozmaite formy stożkowe, kolumnowe i kuliste tui, doskonałe do komponowania z innymi roślinami w ogrodzie. Zobacz jak sadzić tuje aby ładnie i zdrowo rosły. Przedstawiamy zasady uprawy i najważniejsze wymagania tui. Oto, co trzeba wiedzieć, aby utrzymać tuje w znakomitej kondycji!

Tuja, żywotnik - odmiana kulista

Tuja, której bardziej poprawna nazwa to żywotnik (łac. Thuja) to rodzaj zimozielonych drzew i krzewów z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Należy do niego zaledwie kilka gatunków, a w ogrodach spotykane są 3 z nich:

• żywotnik zachodni (Thuja occdentalis)
• żywotnik wschodni (Thuja orientalis)
• żywotnik olbrzymi (Thuja plicata).

Największą popularnością cieszą się odmiany żywopłotowe żywotnika zachodniego, takie jak tuja Brabant oraz tuja Szmaragd, a także kulista odmiana tuja Danica.

Uwaga - zmiany w klasyfikacji tui !!!
Powyższy podział żywotników jest już nieaktualny, choć nadal powszechnie stosowany. Według najnowszej klasyfikacji, ze względu na różnice morfologiczne, żywotnik wschodni został wydzielony do oddzielnego rodzaju - biota wschodnia (Biota orientalis, syn. Platycladus orientalis). W praktyce jednak ta informacja jest mało rozpowszechniona, a w sprzedaży rośliny nadal znajdziemy pod nazwą tuja lub żywotnik.

Jak wygląda tuja i skąd pochodzi?

Środowiskiem naturalnym tui jest Ameryka Północna i Azja, natomiast w ogrodach liczne odmiany żywotników są uprawiane na niemal całym świecie. U nas najczęściej tuje sadzone są w parkach, na cmentarzach i wykorzystywane na szybko rosnące, formowane żywopłoty.

Gałązki tui są wiotkie i bardzo gęste, zazwyczaj aż do samej ziemi, choć czasem starsze egzemplarze mogą się ogołacać od dołu. Pędy są pokryte, gęsto przylegającymi do siebie, płaskimi, łuskowatymi liśćmi. Po roztarciu wydzielają wyraźny żywiczny zapach.

Rośliny te wytwarzają także jajowate szyszki złożone z kilku skórzastych łusek. Nasiona są eliptyczne, mogą być płaskie i oskrzydlone lub grube, ziarnkowate i bez skrzydełek.

Tuje to doskonałe rośliny na żywopłot
Fot. depositphotos

Jak odróżnić tuję od cyprysika?

Ze względu na podobny wygląd, tuje są często mylone z cyprysikami. Aby je odróżnić, warto zwrócić uwagę, że u tui wierzchołki pędów zawsze są wyprostowane (u cyprysików zwisają), a łuski nigdy nie wybarwiają się na niebiesko. Omyłkowe zakupienie cyprysika zamiast tui kończy się zazwyczaj niepowodzeniem w uprawie, gdyż cyprysik ma słabszą mrozoodporność i wyższe wymagania uprawowe, a ewentualne niedopatrzenia z naszej strony znosi bardzo źle.

• Cyprysik a tuja. Czym się różni cyprysik od żywotnika?
• Czy tuja jest trująca?
• Czy można wrzucać tuje do kompostu?

Tuja - wymagania, uprawa

Omawiając wymagania tui warto zwrócić uwagę, że są one nieco odmienne w zależności od gatunku i odmiany. Błędem jest traktowanie wszystkich żywotników jednakowo. Dlatego przed posadzeniem tui w ogrodzie upewnij się jaką masz odmianę i jakie są jej wymagania.

Tuja - stanowisko uprawy

Tuje wymagają stanowisk słonecznych do półcienistych. Jeżeli nie możemy zapewnić im pełnego słońca, warto przed wyborem danej odmiany dokładnie poznać jej wymagania, gdyż nie wszystkie tolerują półcień.

Niemal zawsze słoneczne stanowisko musimy zapewnić dla żywotnika wschodniego. Jedyną odmianą tego gatunku, która toleruje półcień jest żywotnik wschodni 'Smolin' PBR.

Żywotnik wschodni 'Aurea Nana'
Fot. depositphotos

Wśród żywotników olbrzymich znajdziemy kilkanaście odmian tolerujących półcień, z których najpopularniejsze to: żywotnik olbrzymi 'Atrovirens', 'Kórnik', 'Whipcord' i 'Zebrina'.

Najwięcej tui tolerujących półcień, znajdziemy wśród odmian żywotnika zachodniego. Wśród nich są popularne odmiany: 'Aurescens' (wąsko stożkowa, złocistożółta), 'Brabant' (popularna, szybko rosnąca odmiana na żywopłoty cięte), 'Danica' (kulista, zielona), 'Filiformis' (o ciekawych sznurkowatych, zwisających gałązkach barwy zielonej) oraz 'Smaragd' (jedna z najpiękniejszych odmian stożkowych o zabarwieniu ciemnozielonym). Są tu zatem rośliny o różnej sile wzrostu, pokroju i zabarwieniu łusek.

Niestety żadna tuja nie będzie dobrze rosła w pełnym cieniu.

Tuja, żywotnik zachodni 'Danica'
Fot. depositphotos

Tuja - mrozoodporność

Większość tui jest też w pełni mrozoodporna, ale ta cecha również zależy od gatunku i odmiany. Najbardziej mrozoodporne egzemplarze znajdziemy wśród odmian żywotnika zachodniego.

Osoby mieszkające w Polsce wschodniej i na krańcach północno-wschodnich powinny natomiast unikać uprawy żywotnika wschodniego, gdyż więle jego odmian może przemarzać. Aby rośliny te dobrze przezimowały, należy zapewnić im stanowisko zaciszne, osłonięte od mroźnych, wysuszających wiatrów. Jeśli warunku tego nie spełnimy, rośliny po zimie częśto brązowieją od strony północno-wschodniej.

Tuja - wymagania glebowe

Tuje uchodzą za rośliny mało wymagające co do gleb ale najlepiej rosną na glebach dobrze użyźnionych, zasobnych w składniki pokarmowe i dostatecznie wilgotnych. Tuja posadzona w glebę zbyt suchą i ubogą w składniki pokarmowe zareaguje utratą barwy, brązowieniem i niekiedy intensywnym zrzucaniem łusek lub ogołacaniem dolnych gałęzi. Tak osłabione rośliny łatwo atakują choroby grzybowe tui, takie jak np. zamieranie pędów drzew i krzewów iglastych. Jeżeli już do tego dojdzie, trzeba wykonać opryski fungicydami (środkami grzybobójczymi), takimi jak np. Scorpion 325 SC.

Żywotnik olbrzymi 'Whipcord' - forma szczepiona na pniu
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jakie ph gleby pod tuje

Zwyczajowo przyjmuje się, że tuje to iglaki, a iglaki przecież wymagają gleb kwaśnych. Niestety jest to jeden z największych mitów dotyczących wymagań tui!

Warto rozróżnić wymagania glebowe żywotnika zachodniego i żywotnika wschodniego. Otóż żywotnik zachodni wymaga świeżej, żyznej i wilgotnej gleby o odczynie lekko kwaśnym (pH 5-6), zaś żywotnik wschodni jest bardziej tolerancyjny wobec gleb, choć najlepiej czuje się na glebach wapiennych, głęboko uprawionych, przepuszczalnych i ciepłych.

Tutaj uwydatnia się podstawowy błąd w uprawie żywotników - uporczywe zakwaszanie gleby pod tymi roślinami, co wcale nie wychodzi im na dobre. Zbyt zakwaszone podłoże ogranicza roślinom możliwość pobierania magnezu, przez co tuje tracą swoją barwę, a nawet brązowieją.

• Dlaczego tuje żółkną i usychają?
• Brązowienie tui od środka
• Czym nawozić tuje, żeby szybko rosły i nie brązowiały?

Tuja - podlewanie

Tuje wymagają gleb wilgotnych, a długotrwałe okresy suszy mogą im zaszkodzić. Dotyczy to szczególnie żywotnika wschodniego. Dlatego w okresach słonecznej i suchej pogody należy obficie podlewać tuje przynajmniej raz w tygodniu, a tuje w doniczkach na balkonie jeszcze częściej.

Warto też wiedzieć, że bardzo ważne jest podlewanie roślin w zimie. Otóż zimozielone pędy tui cały czas potrzebują wody, a zimą dodatkowo wysuszają je mroźne, suche wiatry. Tymczasem po zamarznięciu gleby roślinom ciężko jest pobrać wodę. Dlatego późną jesienią, przed pierwszymi mrozami, tuje warto obficie podlać i zabieg ten powtórzyć zimą, w czasie odwilży. Dzięki temu tuje doczekają wiosny w znacznie lepszej kondycji.

Tuja, żywotnik zachodni 'Aurescens'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Tuja - nawożenie

Nawożenie tui rozpoczynamy wiosną i kontynuujemy do połowy lipca. Można wykorzystywać nawozy mineralne uniwersalne i nawozy dla iglaków, zgodnie z instrukcją ich stosowania (przeważnie podsypuje się nawozem raz w miesiącu). Późniejsze nawożenie tymi nawozami nie jest korzystne, gdyż spowalnia drewnienie pędów. Od sierpnia do września można natomiast podawać ubogie w azot nawozy jesienne.

Tuja - cięcie

To jak przycinać tuje zależy głównie od odmiany i przeznaczenia posadzonych roślin. Regularnego cięcia wymagają głównie tuje rosnące w żywopłotach. Uogólniając - bez obaw w celach formowania czy usuwania brązowiejących gałązek, tuje można przycinać od wiosny do połowy lata. Szczególnie wiosną warto wyciąć przemarznięte pędy, a lekkie skrócenie pozostałych gałązek przyczyni się do rozkrzewienia i zagęszczenia rośliny. Tuje tak dobrze znoszą cięcie, że wiele osób decyduje się na przycinanie tui w spiralę lub inne fantazyjne kształty.

Od sierpnia tui już nie tniemy, gdyż zbyt poźne cięcie naraża rośliny na przemarzanie.

Tuja - sadzenie. Kiedy sadzić tuje?

Sadzenie tui przeprowadza się najczęściej wczesną wiosną lub jesienią. Wówczas rośliny najlepiej się aklimatyzują do nowego stanowiska. W sprzedaży są jednak głównie tuje w pojemnikach, co pozwala sadzić je przez cały sezon wegetacyjny - od wiosny do jesieni.

Przed sadzeniem tui glebę warto dokładnie oczyścić z chwastów, gdyż konkurencja z nimi o składniki pokarmowe w glebie mocno osłabia tuje. Następnie wykopujemy odpowiednio głęboki dołek, który na dnie warto zaprawić ziemią kompostową, torfem lub dobrze rozłożonym obornikiem.

Aby zapewnić sobie zdrowy wzrost tui, do ziemi warto też dodać TerraCottem. Zawiera ono startową dawkę nawozu, fragmenty skały wulkanicznej, które rozluźnią ziemię wokół korzeni tui, oraz hydrożel, dzięki któremu ziemia długo pozostaje wilgotna. To bardzo ułatwi przyjęcie się nowo sadzonych tui oraz zapewni ich większą wytrzymałość na suszę.

Pomocna może okazać się również mikoryza do tui. Preparat zawiera grzyby mikoryzowe, które wchodzą w symbiozę z korzeniami tui, ułatwiając roślinie pobieranie składników odżywczych i wody z podłoża. To poprawia wzrost roślin i uodparnia je na stresy środowiskowe, w tym na suszę.

Po umieszczeniu rośliny i zasypaniu dołka, tuje warto obficie podlać. Glebę pod roślinami wyściółkujmy korą, która nie tylko dobrze wygląda pod tujami ale też ograniczy wyparowywanie wody z gleby i wyrastanie chwastów.

Przeczytaj także:

• Tuje na żywopłot - odmiany, rodzaje, jak sadzić, cena
• Tuje przy ogrodzeniu - przepisy, maksymalna wysokość żywopłotu z tui
• Jak zrobić sadzonki tui
• Szkodniki na tujach - misecznik tujowiec i miodownica cyprysikowa

Opracowano na podstawie:
1. Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 656 - 658;
2. T. Bojarczuk, Żywotniki - najpopularniejsze iglaki, Działkowiec, Nr 8/2003, s. 12 - 13;
3. Katalog roślin - drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa 2006, s. 42 - 45.