Świerk - gatunki i odmiany polecane do ogrodu

Świerk (Picea) należy rodzaju obejmującego ponad 40 gatunków występujących na całej półkuli północnej. Mało wymagające i mrozoodporne świerki dobrze rozwijają się w rejonach o umiarkowanym klimacie. Różnorodność form i odmian sprawiają, że te zimozielone drzewa cieszą się dużą popularnością. Karłowe odmiany świerków doskonale prezentują się na klombach i w donicach, a te średniej wysokości sprawdzają się jako żywopłoty oraz solitery. Poznaj gatunki i odmiany świerków najlepiej sprawdzające się w ogrodach.

Świerk pospolity - Picea abies
Fot. pixabay

Świerk pospolity

Świerk pospolity (Picea abies) - gatunek na stanowisku naturalnym osiąga duże rozmiary, dorasta nawet 50 m wysokości. Drzewo ma pokrój stożkowy, końce gałęzi lekko opadają, a igły są soczyście zielone zimą i nieco jaśniejsze latem. Z drobnych kwiatów rozwijają się zwisające, długie, brązowe, cylindryczne szyszki.

Świerk pospolity dobrze rośnie w pełnym słońcu, ale toleruje także półcień. Gatunek o dość wysokich wymaganiach, preferujący luźne, świeże i wilgotne gleby. Nie toleruje suszy i jest bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia środowiska, choroby i szkodniki. Najlepiej czuje się w warunkach wysokiej wilgotności powietrza. Jest gatunkiem mrozoodpornym i w naszym klimacie zimuje bez osłon. Odmiany ogrodowe świerku pospolitego należą do strefy mrozoodporności roślin 4-5.

Świerk pospolity doczekał się wielu odmian karłowych i średniej wielkości, które dobrze sprawdzają się w ogrodach.

Świerk pospolity 'Nidiformis' - zwany ptasim gniazdem to unikalna odmiana świerka pospolitego, która przybiera formę kulistą z charakterystycznym wgłębieniem, dorasta do 50 cm wysokości i 90 cm średnicy. Nadaje się do uprawy w pojemniku.

Świerk pospolity 'Nidiformis'
Fot. depositphotos

Świerk pospolity 'Little Gem' - po 10 latach osiąga zaledwie 0,3-0,5 m średnicy i 30 cm wysokości. Gęsta, kulista korona o intensywnie zielonej barwie jest nieco spłaszczona.

Świerk pospolity 'Little Gem'
Fot. depositphotos

Świerk pospolity 'Pusch' - miniaturowa odmiana świerka o pokroju nieregularnym, gęstym, zaokrąglonym lub szerokostożkowatym ze zwisającymi gałęziami bocznymi. Młode szyszki o czerwonym zabarwieniu co roku pojawiają się licznie na zakończeniach pędów. Roślina rośnie powoli i po 10 latach osiąga zaledwie 0,3 m wysokości. Dobrze rośnie zarówno w słońcu jak i lekkim zacienieniu, ale nie toleruje suchego i zanieczyszczonego powietrza.

Świerk pospolity 'Pusch'
Fot. depositphotos

Świerk pospolity 'Will's Zwerg' - tworzy nieregularną, stożkową, gęstą koronę i dorasta do 1,50 m wysokości. Odmiana interesująca ze względu na delikatny, zielony odcień młodych igieł, który korzystnie kontrastuje z ciemną zielenią starszych pędów.

Świerk pospolity 'Inversa' - to płożąca odmiana świerka, która prowadzona przy paliku może osiągnąć nawet do 5 m wysokości Giętkie pędy porośnięte są przez krótkie i zielone igły. Wspaniale wygląda prowadzona jako drzewko o płaczącym pokroju, ale też w formie kaskad, wzgórków czy zielonych dywanów.

Świerk pospolity 'Inversa'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk pospolity 'Rydal' - to niezwykła odmiana o czerwonych wiosennych przyrostach, które dopiero po 3-4 tygodniach zmieniają kolor na zielony. Odznacza się stożkową, dość nieregularną koroną i dorasta do 3-4 m wysokości.

Świerk pospolity 'Cupressina' - wyróżnia się kolumnową, wąską koroną z ostrym wierzchołkiem. Szybko rośnie osiągając po 10 latach do 10-20 m wysokości i 1,5 średnicy. Wzniesione, sztywne pędy pokryte są ciemnozielonymi igłami, które zimą przybierają niebieski odcień.

Świerk pospolity 'Rothenhaus' - to odmiana wolno rosnąca dorastająca do 6-10 m wysokości i 2,5-3 m szerokości. Strzelista, smukła sylwetka świerka malowniczo wygląda jako soliter.

Świerk pospolity 'Rothenhaus'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk serbski

Świerk serbski (Picea omorika) - to jeden z najładniejszych gatunków świerka. Szybko rosnące drzewo osiąga w warunkach ogrodowych do 20 metrów wysokości. Ma strzelistą, stożkowatą koronę i błyszczące igły, ciemnozielone z wierzchu, a od spodu niebieskobiałe z dwoma białymi paskami. Rodzi niewielkie, purpurowe szyszki zebrane w grona. Świerk serbski toleruje suszę i cieniste stanowiska oraz miejskie zanieczyszczenia. Najlepiej rośnie na glebach lekko gliniastych, umiarkowanie wilgotnych o odczynie zasadowym. Jest w pełni mrozoodporny, należy do strefy mrozoodporności roślin 5A.

Świerk serbski - Picea omorika
Fot. depositphotos

Świerk serbski 'Nana' - to karłowa odmiana, która z czasem wytwarza pęd główny i przybiera postać piramidy o wysokości do 1,5 m i szerokości do 1 m. Pędy porośnięte ciemnozielonymi igłami z dwoma białymi paskami biegnącymi na spodzie są tak ułożone, że widoczna jest spodnia ich strona.

Świerk serbski 'Karel'- przybiera postać spłaszczonej kuli dorastającej do 1 m wysokości. Młode przyrosty mają soczyście zielony kolor, dzięki czemu świerk serbski 'Karel' wygląda bardzo atrakcyjnie.

Świerk serbski 'Karel'
Fot. depositphotos

Świerk serbski 'Pendula' - to grupa odmian o smukłych i wąskich koronach dorastających nawet do 10 m wysokości. Gałązki boczne opadają niemal wzdłuż pnia. Atrakcyjnie prezentuje się odmiana 'Pendula Bruns', której zwisające gałązki tworzą efektowną kaskadę. Drzewko zachowuje wąski pokrój. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu.

Świerk serbski 'Pendula'
Fot. Daderot, Public domain, Wikimedia Commons

Świerk serbski 'Cinderella' - to karłowa, wolno rosnąca odmiana, której korona przybiera kształt szerokiego stożka. Dorasta do 1 m wysokości i podobnej średnicy. Dobrze znosi cięcie. Preferuje stanowisko słoneczne.

Świerk serbski 'Aurea' - wyróżnia się złocistym zabarwieniem młodych przyrostów, ładnie kontrastującym z ciemną zielenią starszego igliwia. Wolno rośnie, a docelowo osiąga 20 m wysokości i 6 m szerokości.

Świerk kłujący, srebrny

Świerk kłujący, zwany też świerkiem srebrnym (Picea pungens) - swój niezwykły kolor zawdzięcza woskowej powłoce na igłach, która nadaje im niezwykły odcień. Świerk ten pochodzi z Ameryki Północnej, jest drzewem o stożkowym kształcie dorastającym do 30 m wysokości. Lubi stanowiska słoneczne, toleruje krótkotrwałe susze, lecz bywa podatny na szkodniki zwłaszcza w gorące i suche miesiące. Świerk kłujący jest w pełni mrozoodporny - strefa mrozoodporności roślin 4.

Karłowa odmiana świerka srebrnego
Fot. depositphotos

Świerk kłujący 'Globosa' - to najpopularniejsza, karłowa odmiana tworząca gęsty krzew, dość nieregularnego pokroju o osadzonych spiralnie, sztywnych, dość kłujących igłach niebieskoszarej barwy. Wymaga pełnego słońca, ma małe wymagania glebowe i wodne, dobrze znosi także zanieczyszczenie powietrza.

Świerk kłujący 'Maigold' - to karłowa odmiana o nieregularnej koronie dorastająca do 1,5 m wysokości. Młode przyrosty mają złociste zabarwienie blednące po kilku tygodniach. Bardzo małe wymagania glebowe i wodne.

Świerk kłujący 'Pendula' - drzewa tej odmiany bardzo różnią się między sobą przybierają wiele form, wszystkie wykazują tendencje do pełzania po gruncie. Najładniej wyglądają jako główny element trawnika lub wyniesionej rabaty.

Karłowa odmiana świerku srebrnego szczepiona na pniu
Fot. PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk kłujący 'Lucky stricke' - to odmiana przyciągająca uwagę sterczącymi, dużymi szyszkami, początkowo intensywnie czerwonymi. Duże szyszki brązowieją z biegiem czasu, długo utrzymują się na drzewie. Odmiana 'Lucky stricke' wolno rośnie, by po 20 latach osiągnąć 2-3 m wysokości.

Świerk kłujący 'Fat Albert' - dorasta do 15 m wysokości i wyróżnia się ładnym, regularnym stożkowatym pokrojem i gęstą koroną o grubych, krótkich srebrzystoniebieskich igłach. Bardzo dobrze znosi polski klimat, jest odporny na mróz i suszę.

Świerk kłujący 'Białobok' - dorasta do 5 m wysokości i przybiera kształt szerokiego stożka o krótkich pędach i długich, bardzo kłujących igłach o srebrzystoniebieskiej barwie. Ozdobne młode przyrosty są intensywnie kremowożółte, a kontrastujące końcówki pędów po kilku tygodniach bledną, przybierając barwę niebieskawą. Wymaga pełnego słońca, ma małe wymagania glebowe i wodne.

Świerk kłujący 'Iseli Fastigati' - to odmiana doskonała na żywopłoty. Dorasta do 10 m wysokości i ma nieco mniej niebieski odcień igieł niż inne świerki.

Świerk kłujący 'Aurea' - wyróżnia się złocistymi pędami i igłami. To wolno rosnące drzewo o gęstym stożkowym pokroju po 10 latach osiąga zaledwie 3 m wysokości. Docelowo dorasta do 12 m.

Świerk kłujący 'Kaibab' - to wysokie drzewo o stożkowatej, regularnej koronie i łuszczącej, brunatnej korze. Dorasta do 25 m wysokości. Odmiana bardzo odporna i lubiąca słońce.

Świerk kłujący 'Hoopsi'
Fot. PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk biały

Świerk biały (Picea glauca), zwany również kanadyjskim, to zimozielone drzewo dorastające do 35 m wysokości. Charakteryzuje się wąską, piramidalną koroną i dekoracyjną, łuskowatą korą. Niebieskozielone igły wydzielą silny, przyjemny zapach. Walcowate brązowe szyszki są niezbyt duże i zwisające. Gatunek ten jest łatwy w uprawie oraz odporny. Może rosnąć na glebach zarówno kwaśnych, jak i zasadowych, dość żyznych i przepuszczalnych. Preferuje miejsca słoneczne. Jest mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 5A), ale młode okazy lepiej osłaniać na zimę.

Świerk biały 'Conica'
Fot. PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk biały 'Conica' - to jedna z popularniejszych odmian świerka o stożkowym, regularnymi i gęstym pokroju dorastająca do 3,5 metra wysokości i 1,5 metra średnicy. Delikatne gałązki porośnięte są przez drobne, zielone igły. Odmiana 'Conica' dobrze wygląda zarówno jako soliter, jak i sadzona w grupie. Może być uprawiana w pojemnikach.

Świerk biały 'Conica Maigold' - dorasta do 1 m wysokości i tworzy regularne stożki. Krótkie, cienkie igły mają intensywnie zielony kolor, a młode przyrosty odznaczają się jasną, złocistą barwą.

Świerk biały 'Sander's Blue' - karłowa, wolno rosnąca, niebieska odmiana, która po 10 latach uprawy osiąga 0,7-0,8 m wysokości. Tworzy gęste, regularne stożki. Intensywnie niebieskie młode przyrosty wspaniale wyglądają na tle starszego igliwia.

Świerk biały 'Daisy`s White' - to wolno rosnąca, karłowa odmiana o stożkowatej kornie osiągająca wysokość 1 metra. Wiosenne, delikatne przyrosty mają jasny, niemal biały odcień, który z czasem przechodzi w kolor zielony.

Świerk biały 'Alberta Globe'
Fot. PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk biały 'Alberta Globe' - tworzy kulistą koronę z wyraźnym stożkiem. Ta karłowa odmiana po 10 latach osiąga zaledwie 30 cm średnicy. Delikatne pędy porośnięte są przez krótkie, jasnozielone igły. Odmiana 'Alberta Globe' daje dwa przyrosty w ciągu roku - wiosną i latem. Ze względu na dosyć płytki system korzeniowy wymaga nawadniania w okresach suszy. Jest odporna na choroby grzybowe i mróz (strefa mrozoodporności roślin 5B) natomiast może być często atakowana przez przędziorka sosnowca.

Świerk biały 'Alberta Blue' - przypomina z wyglądu odmianę 'Conica'. Dorasta do 1,5 m wysokości i wyróżnia się pięknym, niebieskim kolorem igieł.

Świerk biały 'Alberta Blue'
Fot. PoradnikOgrodniczy.pl

Świerk biały 'Rainbow's End' - jest odmianą karłową osiągającą do 1,5 m wysokości. Wiosenne przyrosty mają ładny, jasno zielony kolor, natomiast pędy pojawiające się w przyroście letnim przybierają jasno kremową barwę. Strefa mrozoodporności roślin 5A.

Świerk biały 'Pendula' - to płacząca odmiana, która w ciągu 10 lat dorasta do 2-3 metrów wysokości. Opadające pędy porośnięte są przez niebieskawe, krótkie igły. Odmiana ta preferuje jasne stanowiska oraz suche podłoże o lekko kwaśnym odczynie. Toleruje surowy klimat - strefa mrozoodporności 5A. Pięknie wygląda jako soliter.

Świerk biały 'Laurin' - rośnie bardzo wolno - po 10 latach uprawy dorasta zaledwie do 40 cm wysokości. Gęsta korona przybiera ciemnozielony odcień, a młode przyrosty są jasnozielone. Ta odporna odmiana wymaga słonecznego stanowiska oraz lekko wilgotnej, zasobnej gleby. Strefa mrozoodporności roślin 5A.

Świerk biały 'Densata' - dorasta do 6-8 m wysokości i tworzy stożkową, gęstą koronę o zielononiebieskich igłach. Nowe przyrosty są jasnozielone. Młode, czerwone szyszki brązowieją z czasem. Jest łatwy w uprawie, dekoracyjny i odporny na mróz (strefa mrozoodporności roślin 5).

Świerk kaukaski

Świerk kaukaski (Picea orientalis) - znany również świerkiem orientalnym lub świerkiem wschodnim, jest mało wymagający, ale musi być osłonięty od wiatru. Gatunek mrozoodporny - strefa mrozoodporności 5A. Dobrze czuje się w regionach o podwyższonej wilgotności powietrza. Dobrze znosi zacienienie. Nie toleruje gleb zasadowych. Świerk kaukaski tworzy regularną, stożkową koronę i może dorastać do 40 m wysokości. Zwykle ma ciemnozielone igły, krótsze niż u innych gatunków świerka. Dorosłe egzemplarze tworzą mnóstwo czerwonych, męskich kwiatów oraz fioletowobrązowych szyszek.

Świerk kaukaski - Picea orientalis
Fot. depositphotos

Świerk kaukaski 'Barnes' - ma zwarty, kulisty pokrój i wolno rośnie. Ta karłowa odmiana dorasta do 30-45 cm wysokości i 50-60 cm szerokości. Igły mają odcień ciemnej zieleni. Jest mało wymagająca i odporna na mróz. Nie ma specjalnych wymagań glebowych, ale nie toleruje gleb zasadowych.

Świerk kaukaski 'Aurea' - to niewielkie drzewko dorastające 3 m wysokości. Szczególnie pięknie wygląda, gdy pojawią się młode przyrosty o złocistym zabarwieniu.

Świerk kaukaski 'Golden Start' - to kolejna karłowa odmiana świerka kaukaskiego o wolnym tempie wzrostu dorastająca do 2-3 m wysokości. Pokrój korony jest stożkowaty, nieco nieregularny, wąski, a młode pędy intensywnie złociste. Odmiana odporna na mróz i suszę, preferuje stanowiska słoneczne, ale poradzi sobie także w półcieniu. Strefa mrozoodporności 5B.

Świerk kaukaski 'Skylands' - to odmiana dorastająca do 3 m wysokości wyróżniająca się wyjątkowo intensywnym wybarwieniem igieł. Krótkie igły mają mocny, żółtozielony kolor przez cały rok, a wiosenne przyrosty są jeszcze bardziej jaskrawe. Wrażliwe na silne nasłonecznienie.

Świerk czarny

Świerk czarny (Picea mariana) - to wolno rosnące drzewo o symetrycznej, stożkowej koronie i krótkich, szarozielonych igłach. Występuje w Ameryce Północnej i Kanadzie, doskonale nadaje się do uprawy w naszych warunkach klimatycznych. Dobrze rośnie w miejscach słonecznych lub lekko osłoniętych od słońca oraz od wiatru. Preferuje podłoża żyzne i umiarkowanie wilgotne, rośnie także na terenach bagnistych. Jest o gatunek mrozoodporny.

Świerk czarny 'Aurea'
Fot. depositphotos

Świerk czarny 'Aurea' - dorasta do 2 m wysokości, ma wąską, stożkowatą koronę, zielononiebieskie igły i jasnożółte młode przyrosty. Dobrze rośnie w półcieniu, jest mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 3) i mało wymagający.

Świerk czarny 'Nana' - dorasta do 80 cm wysokości i tworzy kulistą, nieco spłaszczoną koronę o szarozielonej barwie. Strefa mrozoodporności roślin 5A.

Świerk czarny 'Nana'
Fot. depositphotos

Świerk czarny 'Horstmann' - rośnie szybko, nawet 30-40 cm rocznie. Tworzy regularną koronę w odcieniu ciemnej zieleni i ładnie kontrastujące fioletowe szyszki. Strefa mrozoodporności roślin 4.

Świerk czarny 'Machala' - dorasta do 1 m wysokości, przybiera kulistą formę. Szaroniebieskie igły są krótkie i zaostrzone. Bardzo odporny i mało wymagający.

Świerk chiński - Picea asperata
Fot. Daderot, Public Domain, Wikimedia Commons

Świerk chiński

Świerk chiński (Picea asperata) to gatunek pochodzący z górzystych rejonów Chin. Rośnie wolno, osiągając do 8-12 m wysokości. Ładnie wyglądają nie tylko grube, nastroszone, niebieskozielone igły, lecz także cienka, łuszcząca się kora. Świerk chiński jest mało wymagający i wyjątkowo odporny na suszę i mrozy (strefa mrozoodporności roślin 5B). Tolerancyjny w stosunku do rodzaju gleby oraz jej odczynu. Lubi stanowiska słoneczne.

Świerk chiński 'Virgata' - wyróżnia się dość luźna koroną i łukowato opadającymi pędami. Długie igły są szeroko rozpostarte i mają kolor sinozielony, czasem lekko srebrzysty. Docelowo może dorosnąć do 5-8 m wysokości, lecz dopiero po wielu latach.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. A. Marosz, Świerk kłujacy i jego odmiany. cz.1 w Szkółkarstwo 3/2003, s. 7-9;
2. A. Marosz, Świerk serbski w Szkółkarstwo 3/2017;
3. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, , Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 32-34;
4. A. Bloom, Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 126-137.

Przeczytaj również:

Żywopłot ze świerka - polecane gatunki, sadzenie, cięcie, pielęgnacja
Choć w naturze jest dużym drzewem, sadzony w szpalerze dobrze znosi cięcie i pozwala się formować. Zobacz jakie gatunki świerka są najlepsze na żywopłot oraz jak sadzić, ciąć i pielęgnować żywopłot ze świerka. Więcej...

Co posadzić pod starymi świerkami?
Nasadzenia pod starymi świerkami mogą stanowić wyzwanie dla ogrodnika. Na szczęście istnieje sporo pięknych roślin, które dobrze będą rosły w cieniu świerków. Więcej...

Opadanie igieł świerka. Dlaczego świerk gubi igły?
Opadanie igieł świerka może mieć różne przyczyny. Wynikają one z nieodpowiedniego stanowiska, innym razem z infekcji lub inwazji szkodnika. Wyjaśniamy jak zapobiec żółknięciu i gubieniu igieł przez świerka. Więcej...