Brudnica nieparka - co to za gąsienica, czym się żywi, zwalczanie

Brudnica nieparka to motyl żerujący głównie na liściastych drzewach i krzewach. Od wiosny do początku lata żarłoczne gąsienice brudnicy zjadają pąki oraz ogołacają liście. Aby odpowiednio walczyć z tym szkodnikiem, warto dowiedzieć się co to za gąsienica i czym się żywi. Podpowiadamy jak prowadzić zwalczanie brudnicy nieparki oraz który oprysk sprawdzi się najlepiej!

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - gąsienice oraz dorosła samica
Fot. depositphotos

Brudnica nieparka - jak wygląda, objawy żerowania

Brudnica nieparka (Lymantria dispar) należąca do rodziny brudnicowatych (Lymantriidae) to polifag żerujący na ponad 600 gatunkach drzew i krzewów głównie liściastych - ozdobnych i owocowych. Często można ją spotkać na brzozach, klonach, topolach, dębach, grabach, bukach, jabłoniach, śliwach, rzadziej na iglakach - świerku, sośnie i modrzewiu. Ten niebezpieczny owad zajmuje duże obszary i rozprzestrzenia się przez wiele kolejnych lat.

Brudnica nieparka należy do największych motyli żerujących na drzewach i krzewach owocowych - rozpiętość skrzydeł owada dochodzi nawet do 7 cm.

Samice różnią się od samców - są większe, mają pękaty odwłok porośnięty włoskami. Brudnobiałe (stąd nazwa motyla) skrzydła samicy brudnicy mają niewyraźny rysunek poprzecznych pasków.

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - samica
Fot. depositphotos

Samiec brudnicy nieparki ma skrzydła w kolorze oliwkowobrązowym z ciemniejszym rysunkiem na pierwszej parze, jest mniejszy i smuklejszy. Różnice w ich wyglądzie określane są mianem dymorfizmu płciowego i wiąże się z nimi nazwa gatunku - nieparka.

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - samiec
Fot. depositphotos

Gąsienice brudnicy nieparki są czarne i gęsto owłosione. Gdy dojrzeją nabierają charakterystycznych cech. Głowa gąsienicy staje się żółtobrązowa, a porośnięte włoskami ciało na każdym z segmentów ma widoczne pary brodawek - szafirowych i purpurowych.

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - gąsienica
Fot. depositphotos

Jaja brudnicy nieparki są składane na korze drzew, na drewnianych płotach czy bramach. Jedno złoże może zawierać nawet 100 jaj - pokryte włoskami z odwłoka samicy przypomina brązową poduszkę. Rozwój gąsienic trwa trzy miesiące i w kwietniu larwy rozpoczynają żerowanie. W lipcu gąsienice przepoczwarzają się w kokonach, z których pod koniec miesiąca wyłaniają się dorosłe osobniki.

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - samica składająca jaja
Fot. depositphotos

Brudnica nieparka - czym się żywi

Gąsienice brudnicy nieparki żerują na rozwijających się pąkach kwiatowych i liściowych, a następnie na rozwiniętych liściach. Gąsienica zjada całą blaszkę liścia pozostawiając tylko ogonki i grubsze nerwy - zjawisko to określa się mianem szkieletowania liści. W trakcie rozwoju jeden szkodnik może zniszczyć ponad 15 liści jabłoni.

Brudnica nieparka a brudnica mniszka

W ogrodach często pojawia się inny szkodnik o podobnej nazwie - brudnica mniszka. Podpowiadamy jak odróżnić brudnicę nieparkę od brudnicy mniszki:

• Brudnica nieparka występuje przede wszystkim na roślinach liściastych. Natomiast brudnica mniszka żeruje głównie na iglakach, zwłaszcza na sośnie. Można ją spotkać także na drzewach i krzewach liściastych za wyjątkiem: klonów, jesionów, grusz, robinii i topoli;
• Brudnica mniszka jest mniejsza od nieparki - rozpiętość skrzydeł samicy brudnicy mniszki dochodzi do 4,5 cm, a samca do 3,5 cm. U samicy nieparki skrzydła mają 7 cm rozpiętości, a u samca 5 cm;
• Ubarwienie brudnicy mniszki wygląda podobnie u obu płci, chociaż samce są zwykle nieco ciemniejsze. Najczęstsze motyle mają skrzydła białe, ale występują także szare lub brunatnoczarne. Na przedniej parze skrzydeł widnieją zygzakowate wzory, a tylna jest jednolita, z plamkami na brzegach. U brudnicy nieparki płcie różnią się ubarwieniem. Samiec ma skrzydła w kolorze oliwkowobrązowym z ciemniejszym rysunkiem na pierwszej parze, a samica brudnobiałe w poprzeczne paski;
• Gąsienice brudnicy nieparki rozpoczynają żerowanie w kwietniu natomiast mniszki w maju - snują nitki między konarami oraz roślinami - przy pomocy tych nitek przemieszczają się wraz z wiatrem.
• Gąsienice brudnicy nieparki osiągają nawet 7 cm długości, głowa gąsienicy jest żółtobrązowa, a porośnięte włoskami ciało podzielone na wyraźne segmenty. Na pierwszych pięciu segmentach dostrzec można pary szafirowych brodawek, a na kolejnych brodawki mają barwę purpurową. Gąsienice brudnicy mniszki dorastają jedynie do 3 cm długości, są owłosione, a przez ich grzbiet przebiega ciemna pręga. Na środkowych segmentach ciała widać jasną plamę.

Gąsienica brudnicy nieparki (po lewej) i brudnicy mniszki (po prawej)
Fot. depositphotos/Andrea Battisti, CC BY 3.0 US, Wikimedia Commons

Brudnica nieparka - zwalczanie, jaki oprysk

Zwalczając brudnicę nieparkę warto postawić na najprostsze sposoby i na niewielkich powierzchniach po prostu zbierać i niszczyć gąsienice oraz usuwać uszkodzone liście i pąki.

Zapamiętaj!
Prace należy wykonywać w rękawicach, ponieważ po kontakcie z gąsienicami mogą pojawić się podrażnienia skóry skutkujące swędzeniem, puchnięciem lub gorączką. Zalecane jest także założenie maseczki ochronnej na twarz.

Do zwalczania brudnicy nieparki warto także wykorzystać preparaty bakteryjne oparte na Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki, które mogą być stosowane w sadach, na obszarach leśnych i zieleni miejskiej. Te preparaty są niestety dostępne wyłącznie do zastosowań profesjonalnych.

Złoża jaj brudnicy są najlepiej widoczne w okresie zimowym i wtedy należy dokonywać lustracji i mechanicznie usuwać jaja. Wiosną zaś, w fazie zielonego pąka, należy przeprowadzić oprysk roślin preparatem Deltam zwalczającym szkodniki ssące i gryzące, w tym także liczne gąsienice. Na drzewach i krzewach owocowych środek stosujemy maksymalnie dwa razy w sezonie, w odstępach co 14 dni. Okres karencji (czyli minimalna liczba dni, jaka musi upłynąć od oprysku do zbioru rośliny uprawnej) przy opryskiwaniu Deltamem drzew i krzewów owocowych wynosi 7 dni.

Oprysk ekologiczny na brudnicę nieparkę

Gąsienice żerujące na drzewach i krzewach owocowych można opryskać w fazie zielonego pąka wyciągiem z papryki ostrej. Żeby przygotować preparat należy zalać 1 kg świeżych lub 0,5 kg suszonych strąków papryki 10 litrami wody i gotować przez godzinę. Po zagotowaniu odwar pozostawiamy na dwie doby, a następnie przegotowaną masę roślinną przecieramy i wyciskamy z niej płyn. Przygotowując ciecz do oprysku do 0,5 l wyciśniętego roztworu dodajemy 10 l wody i 40 dag szarego mydła. Oprysk powtarzamy co kilka dni.

Brudnica nieparka - Lymantria dispar - gąsienica
Fot. pixabay

Kolejną rośliną, którą możemy wykorzystać w walce z gąsienicami brudnicy jest bylica piołun. Żeby sporządzić odwar z bylicy 1 kg liści i pędów gotujemy przez 10 - 15 min w niewielkiej ilości wody. Następnie po schłodzeniu przecedzamy odwar i uzupełniamy wodą do objętości 10 l. Zaleca się wykonać dwa opryski w odstępach siedmiu dni.

Po stwierdzeniu szkodników na roślinach możemy przygotować także roztwór do oprysku na brudnicę nieparkę dodając do 1 l wody 20 g sody oczyszczonej, 200 ml spirytusu oraz odrobinę szarego mydła. Opryskujemy zaatakowane rośliny co klika dni aż do skutku.

Więcej sprawdzonych przepisów!

Jeżeli zainteresował Cię ten artykuł i chcesz korzystać z naturalnych metod pielęgnacji ogrodu, zapoznaj się z treścią naszego e-booka ZRÓB TO INACZEJ! Sprytne rozwiązania od Matki Natury, które uratowały niejednego ogrodnika, którego przygotowaliśmy dla osób takich jak Ty!

Znajdziesz w nim mnóstwo przepisów na ekologiczne nawozy oraz opryski, przygotowywane na bazie prostych substancji dostępnych w każdym domu, a także z chwastów i ziół.

• Czasem wystarczy dodać do wody nieco sody oczyszczonej, octu lub szarego mydła aby w niecałą minutę przygotować doskonały oprysk przeciwko szkodnikom na roślinach;
• Jeśli masz w kuchni czosnek lub cebulę, w kilka chwil przygotujesz oprysk na choroby roślin;
• Wykorzystując niechciane chwasty możesz uzyskać ogromne ilości nawozu całkiem za darmo.

Ten e-book pokaże Ci jak pielęgnować ogród w sposób naturalny, jednocześnie oszczędzając czas i pieniądze :-)

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Choroby i szkodniki lipy. Objawy, zdjęcia, zwalczanie
• Szkodniki drzew i krzewów owocowych - zdjęcia, opisy, zwalczanie
• Namiotnik jabłoniowy - objawy, opryski, zwalczanie
• Zielone gąsienice na różach. Co to jest i jak je zwalczać?
• Gąsienice na sośnie. Co to jest i czym zwalczyć?

Opracowano na podstawie:
1. E. Dankowska, H. Piątek, Brudnica nieparka w Zieleń Miejska 5/2009, s. 34;
2. H. Masternak, K. Wiech, Jaki to szkodnik i jaka choroba, Polski Związek Działkowców, Warszawa 1994, s. 21;
3. S. Pieniążek, Sadownictwo, PWRiL, Warszawa 1988, s. 237;
4. A. Wasina, Wykorzystanie roślin do zwalczania szkodników w sadach i ogrodach, PWRiL, Warszawa 1987, s. 46, 57.