Brudnica mniszka - zwalczanie, jaki oprysk

Brudnica mniszka to szkodliwy motyl żerujący na drzewach i krzewach. Gąsienice brudnicy mniszki żerują głównie na roślinach iglastych i mogą ogołacać całe drzewa doprowadzając do ich obumierania. Poznaj sprawdzone sposoby na zwalczanie brudnicy mniszki w ogrodach przydomowych i działkowych. Polecamy skuteczny oprysk oraz opaski lepowe do odławiania gąsienic wędrujących wzdłuż pnia.

Brudnica mniszka - Lymantria monacha
Fot. Andrea Battisti/Donald Hobern/Hectonichus, CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Brudnica mniszka - jak wygląda, objawy żerowania

Brudnica mniszka (Lymantria monacha) to motyl z rodziny brudnicowatych. Samice i samce różnią się od siebie. Samiec ma pędzelkowato zakończony odwłok, czułki podwójnie grzebykowate i skrzydła o rozpiętości 3,5 cm. Natomiast odwłok samicy brudnicy mniszki jest prążkowany, czułki piłkowane a rozpiętość skrzydeł dochodzi do 4,5 cm.

Wybarwienie skrzydeł dorosłych owadów jest podobne - samce mogą być nieco ciemniejsze. Często spotykane są owady o białych skrzydłach, ale mogą być także szare lub brunatne. Przednia para skrzydeł ma zygzakowate wzory, natomiast tylna jest jednolita z plamkami na brzegach.

Brudnica mniszka - Lymantria monacha
Fot. Donald Hobern, CC BY 4.0, Wikimedia Commons

Larwy brudnicy mniszki dorastają do 3 - 4 cm długości, są czarne i owłosione. Z czasem zmieniają kolor na brązowy z jaśniejszym pasem w części grzbietowej. Z niebieskich brodawek na bokach ciała wyrastają kępki włosków.

Brudnica mniszka - Lymantria monacha
Fot. Hectonichus, CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Dorosłe motyle nie wyrządzają szkód w środowisku natomiast larwy brudnicy mniszki należą do szkodników niszczących przede wszystkim drzewostany iglaste. Mniszka żeruje głównie na sośnie, modrzewiu, świerku i jodle, ale także na brzozie i buku. Żywiące się liśćmi i igłami larwy ogołacają drzewa doprowadzając nawet do ich obumierania.

Brudnica mniszka - biologia

Samica brudnicy mniszki od sierpnia do września składa na pniach drzew skupiska jaj. W końcu kwietnia kolejnego roku następuje wylęg larw, które jeszcze przez kilka dni pozostają w jednym miejscu tworząc tzw. lustra. Po tym czasie przemieszczają się w korony drzew i rozpoczynają żerowanie.

Brudnica mniszka - Lymantria monacha
Fot. Andrea Battisti, Università di Padova, CC BY 3.0 US, Wikimedia Commons

Brudnica mniszka a brudnica nieparka

W ogrodach często pojawia się inny szkodnik o podobnej nazwie - brudnica nieparka. Podpowiadamy jak odróżnić brudnicę nieparkę od brudnicy mniszki:

• Brudnica mniszka żeruje przede wszystkim na roślinach iglastych, głównie na sośnie chociaż można ją spotkać także na liściastych za wyjątkiem drzew takich jak: klon, jesion, grusza, robinia i topola. Natomiast brudnica nieparka występuje przede wszystkim na roślinach liściastych;
• Brudnica mniszka jest mniejsza od nieparki. Skrzydła samicy mniszki mają rozpiętość 4,5 cm, a samca do 3,5 cm. Natomiast samica nieparki ma skrzydła o rozpiętości nawet 7 cm, a samiec 5 cm.
• Ubarwienie brudnicy mniszki wygląda podobnie u obu płci. Najczęstsze są motyle białe, ale występują także szare lub brunatnoczarne. Na przedniej parze skrzydeł widnieją zygzakowate wzory, a tylna jest jednolita, z plamkami na brzegach. U brudnicy nieparki płcie różnią się ubarwieniem. Samiec ma skrzydła w kolorze oliwkowobrązowym z ciemniejszym rysunkiem na pierwszej parze, a samica brudnobiałe w poprzeczne paski.
• Gąsienice brudnicy mniszki rozpoczynają żerowanie w maju natomiast nieparki w kwietniu.
• Gąsienice brudnicy mniszki dorastają do 3 cm długości, są owłosione, a przez ich grzbiet przebiega ciemna pręga. Na środkowych segmentach ciała widać jasną plamę. Gąsienice nieparki są większe - osiągają nawet 7 cm długości. Głowa gąsienicy ma kolor żółtobrązowy, a porośnięte włoskami ciało podzielone na wyraźne segmenty. Na pierwszych pięciu segmentach dostrzec można pary szafirowych brodawek, a na kolejnych mają one barwę purpurową.

Gąsienica brudnicy nieparki (po lewej) i brudnicy mniszki (po prawej)
Fot. depositphotos/Andrea Battisti, CC BY 3.0 US, Wikimedia Commons

Brudnica mniszka - zwalczanie i oprysk

Brudnica mniszka najczęściej występuje w lasach iglastych i mieszanych, w ogrodach pojawia się dość rzadko. Jeżeli jednak się pojawi, warto postawić na najprostsze sposoby zwalczania - przede wszystkim powinniśmy regularnie lustrować drzewa i po zaobserwowaniu skupisk jaj od razu je usuwać. Jaja są najlepiej widoczne w okresie zimowym, zaś wiosną usuwamy wylęgające się gąsienice.

Wiosną, na przełomie marca i kwietnia, warto na drzewach mocować opaski lepowe do wyłapywania przemieszczających się w górę pnia gąsienic. Gąsienice od kwietnia przemieszczają się z miejsca wylęgu w górę pnia, ku koronie drzewa, gdzie będą żerować. Montując opaski lepowe na pniach, możemy temu zapobiec i wyłapać znaczną część gąsienic brudnicy mniszki.

Alternatywą dla montażu opasek lepowych jest smarowanie pni drzewek klejem na owady (tzw. klejem entomologicznym). Pień należy posmarować dookoła po całym obwodzie, warstwą szerokości 10 cm. Wędrujące po pniu gąsienice brudnicy mniszki przykleją się do lepkiej bariery utworzonej z kleju.

Do zwalczania brudnicy mniszki wykorzystuje się preparaty bakteryjne oparte na Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki, które mogą być stosowane w sadach, na obszarach leśnych i zieleni miejskiej. Niestety służą jedynie do zastosowań profesjonalnych i w amatorskich uprawach ogrodowych z tej metody się nie korzysta.

W ogrodzie przydomowym lub działkowym możemy natomiast wiosną wykonać oprysk roślin preparatem Deltam zwalczającym szkodniki ssące i gryzące, w tym wiele różnych gąsienic. Wykonujemy 2 opryski w odstępie 14 dni.

Ekologiczny oprysk do zwalczania brudnicy mniszki możemy sporządzić dodając do 1 l wody 20 g sody oczyszczonej, 200 ml spirytusu oraz odrobinę szarego mydła. Opryskujemy zaatakowane rośliny co klika dni aż do skutku.

Po stwierdzeniu obecności gąsienic brudnicy mniszki na roślinach możemy przygotować także roztwór na bazie bylicy piołun. W tym celu 1 kg ziela bylicy zalewamy niewielką ilością wody i gotujemy 10-15 minut. Po wystygnięciu odwar przecedzamy i uzupełniamy wodą do objętości 10 l. Zaleca się wykonać dwa opryski w odstępach siedmiu dni.

Więcej sprawdzonych przepisów!

Jeżeli zainteresował Cię ten artykuł i chcesz korzystać z naturalnych metod pielęgnacji ogrodu, zapoznaj się z treścią naszego e-booka ZRÓB TO INACZEJ! Sprytne rozwiązania od Matki Natury, które uratowały niejednego ogrodnika, którego przygotowaliśmy dla osób takich jak Ty!

Znajdziesz w nim mnóstwo przepisów na ekologiczne nawozy oraz opryski, przygotowywane na bazie prostych substancji dostępnych w każdym domu, a także z chwastów i ziół.

• Czasem wystarczy dodać do wody nieco sody oczyszczonej, octu lub szarego mydła aby w niecałą minutę przygotować doskonały oprysk przeciwko szkodnikom na roślinach;
• Jeśli masz w kuchni czosnek lub cebulę, w kilka chwil przygotujesz oprysk na choroby roślin;
• Wykorzystując niechciane chwasty możesz uzyskać ogromne ilości nawozu całkiem za darmo.

Ten e-book pokaże Ci jak pielęgnować ogród w sposób naturalny, jednocześnie oszczędzając czas i pieniądze :-)

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Gąsienice na sośnie. Co to jest i czym zwalczyć?
• Choroby i szkodniki świerków
• Choroby i szkodniki sosny - opisy, zdjęcia, zwalczanie
• Borecznik rudy - opis, zwalczanie, jaki oprysk
• Zielone gąsienice na różach. Co to jest i jak je zwalczać?

Opracowano na podstawie:
1. G. Meudec, J-Y Prat, D. Retournard, Choroby i szkodniki drzew i krzewów ozdobnych, Delta W-Z, Warszawa 2000, s. 38, 81;
2. J. Stocki, S. Kinelski, R. Dzwonkowski, Drzewa iglaste i owady na nich żerujące, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008, s. 40;
3. A. Wasina, Wykorzystanie roślin do zwalczania szkodników w sadach i ogrodach, PWRiL, Warszawa 1987, s. 46, 57.