Śliwa domowa - odmiany, uprawa, cięcie, choroby
Śliwa domowa to jedno z najpopularniejszych drzew owocowych uprawianych w ogrodach przydomowych i działkowych. Odpowiednio pielęgnowana, odwdzięcza się smacznymi, soczystymi i zdrowymi owocami. Przedstawiamy najlepsze odmiany śliw do uprawy amatorskiej, a także omawiamy podstawowe wymagania i zasady pielęgnacji śliwowych drzew. Z tego artykułu dowiesz się także jak przycinać śliwy oraz jak chronić je przed chorobami i szkodnikami.
Śliwa domowa - Prunus domestica
Fot. pixabay
Śliwa domowa - wartości odżywcze owoców
Śliwa domowa (Prunus domestica) należy do rodziny różowatych. Owoce śliwy są nie tylko smaczne ale i wartościowe, mogą być spożywane na surowo i w przetworach. Zawierają witaminy K, A, C, PP, witaminy z grupy B, mikroelementy, takie jak: magnez, potas czy żelazo. Są w nich także cenne pektyny, które poprawiają perystaltykę jelit i niwelują zaparcia. Z tego względu są polecane podczas odchudzania. Tym bardziej, że 100 g śliwek to jedynie około 46 kcal. Zawarte w śliwkach przeciwutleniacze neutralizują działanie wolnych rodników. Śliwki są uważane za naturalny prebiotyk wspierający rozwój flory bakteryjnej jelit.
Warto także dodać, że ze względu na wysoką zawartość pektyn w owocach, przetwory ze śliwek nie wymagają dodatku dużej ilości cukru. To czyni je znacznie zdrowszywi.
Śliwa domowa - odmiany
Istnieje wiele odmian śliw różniących się znacznie smakiem i wielkością owoców, siłą wzrostu i rozmiarami osiąganymi przez drzewa oraz wrażliwością na przymrozki i choroby. Jeżeli chcemy posadzić tylko jedno śliwowe drzewo w ogrodzie, warto wybrać odmianę samopłodną, która nie wymaga zapylaczy.
Śliwa Brzoskwiniowa - charakteryzuje się silnym wzrostem i obfitym ale naprzemiennym owocowaniem. Duże, kuliste owoce o różowożółtej barwie dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia. Smaczny i soczysty miąższ przylega do pestki. Drzewo jest wytrzymałe na mróz i tolerancyjne na szarkę śliwy.
Owoce różnych odmian śliwy
Fot. pixabay
Śliwa Opal - drzewa o silnym wzroście, obficie owocują, wcześnie wchodzą w owocowanie. Odmiana ta ma skłonność do nadmiernego zawiązywania owoców, dlatego konieczne jest przerzedzanie zawiązków. Owoce są średniej wielkości i dojrzewają na początku sierpnia. Aromatyczny i soczysty miąższ jest żółtozielony a żółtawa skórka posiada fioletowo-niebieski rumieniec. Mało podatna na szarkę i średnio na choroby grzybowe. Średnia wytrzymałość na mróz.
Śliwa Renkloda Ulena - odmiana o silnym wzroście, późno rozpoczyna owocowanie. Owoce są bardzo smaczne, średniej wielkości o żółtym kolorze skórki i podobnym kolorze miąższu, przylegającym do pestki. Zaczynają sukcesywnie dojrzewać od drugiej połowy sierpnia. Odmiana samopłodna, mało podatna na szarkę.
Ciekawostka!
Renklody pochodzą z Francji a swoją nazwę wzięły od Reine Claude (królowej Klaudii), córki Ludwika XII, której tę owocową nowość dedykowano. Ta odmiana śliwy jest zatem znana już dość długo.
Śliwa Węgierka Dąbrowicka - polska odmiana wyhodowana w Skierniewicach, owocująca obficie w obecności zapylaczy. Wydłużone duże lub średnie owoce dojrzewają pod koniec sierpnia. Mają ciemnogranatową skórkę z niebieskim nalotem. Zielonozłocisty miąższ jest smaczny i dobrze odchodzi od pestki. Drzewo średnio wytrzymałe na mróz i tolerancyjne na szarkę.
Śliwa Węgierka Zwykła - drzewa średniej wielkości, owocujące obficie lecz czasami naprzemiennie. Odmiana samopłodna. Średniej wielkości granatowe lub fioletowe owoce z niebieskim nalotem na skórce dojrzewają od połowy sierpnia do połowy października. Zielonozłocisty miąższ jest smaczny i dobrze odchodzi od pestki. W Polsce występuje kilka rodzajów klonów Węgierki Zwykłej i w zależności od rodzaju klonu, drzewa mogą być średnio lub bardzo wrażliwe na szarkę. Wytrzymałość na mróz jest przeciętna.
Śliwa Cacanska Lepotica - odmiana plonująca dobrze i regularnie, samopłodna. Średniej wielkości, ciemnogranatowe owoce z woskowym nalotem dojrzewają od początku sierpnia. Soczysty, zielonożółty miąższ w dojrzałych owocach dobrze oddziela się od pestki. Jest mało podatna na szarkę i choroby grzybowe. Wytrzymałość na mróz jest średnia.
Śliwa Kalipso - polska odmiana obficie plonująca każdego roku, samopłodna. Średniej wielkości owoce mają kolor niebieskofioletowy z woskowym nalotem. Dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia. Bardzo smaczny i soczysty miąższ o kolorze od żółtego do pomarańczowożółtego dobrze oddziela się od pestki. Mała podatność na szarkę i choroby grzybowe. Duża wytrzymałość na mróz.
Dojrzewające owoce śliwy
Fot. pixabay
Śliwa Katinka - regularnie i dobrze plonuje. Drzewo o średniej sile wzrostu. Małe owoce dojrzewają pod koniec lipca. Ich kolor na początku jest bordowo-niebieski, później granatowy. Smaczny pomarańczowo-żółty miąższ łatwo oddziela się od pestki. Jest mało podatna na szarkę i choroby grzybowe oraz wytrzymała na mróz. Odmiana samopłodna.
Śliwa Amers - plonuje obficie i regularnie. Wcześnie wchodzi w owocowanie. Bordowoniebieskie, duże, lekko spłaszczone owoce dojrzewają w pierwszej połowie września. Smaczny miąższ ma kolor żółty do pomarańczowożółtego, łatwo oddziela się od pestki. Odmiana Amers wymaga zapylaczy: Węgierskiej Dąbrowickiej, Cacanskiej Lepotica lub Stanley. Jest mało podatna na szarkę i wytrzymała na mróz.
Śliwa Valjevka - owocuje corocznie, średnio obficie. Niezbyt duże owoce dojrzewają w połowie września. Mają ciemnogranatowy kolor z woskowym nalotem. Miąższ o kolorze zielonożółtym lub żółtym jest soczysty i dobrze oddziela się od pestki. Drzewo jest mało podatne na szarkę i choroby grzybowe oraz średnio wytrzymałe na mróz.
Śliwa Mirabelka - nie jest odmianą, a podgatunkiem śliwy domowej. Tworzy średniej wielkości drzewa dorastające do 4-6 m wysokości. Pędy tej śliwy są porośnięte przez niewielkie, sztywne, ostro zakończone liście. Wiosną śliwa mirabelka pokrywa się białymi pachnącymi kwiatami, zaś w sierpniu dojrzewają jej niewielkie, kuliste owoce o skórce żółtej, z delikatnym czerwonym rumieńcem. Soczysty miąższ mirabelki jest słodki i aromatyczny, łatwo oddziela się od pestki. Ta ostatnia cecha pozwala w szybki sposób odróżnić owoce mirabelki od, podobnych na pierwszy rzut oka, owoców śliwy ałyczy, u których pestkę bardzo trudno oddzielić od miąższu.
Śliwa domowa - uprawa
Śliwa domowa jest gatunkiem średnio wytrzymałym na mróz. Drzewa zaczynają kwitnąć zazwyczaj pod koniec kwietnia, dlatego ich kwiaty narażone są na pojawiające się o tej porze roku wiosenne przymrozki. Śliwa najlepiej będzie rosła na stanowisku słonecznym, osłoniętym przed mrozem i wiatrem. Odmiany o wysokiej wytrzymałości na mróz mogą być uprawiane w całym kraju, dla tych mniej odpornych na niskie temperatury lepsze będą cieplejsze rejony Polski. W przypadku młodych, niedawno sadzonych drzewek, przed zimą warto usypać kopczyk z ziemi, który ochroni podstawę pnia oraz korzenie przed przemarznięciem.
Pod uprawę śliw najlepsza będzie gleba żyzna, próchnicza, umiarkowanie wilgotna. Renklody i węgierki dobrze będą się czuć na glebach lekko gliniastych. W zależności od rodzaju podkładki, na której było szczepione drzewo, wymagania glebowe śliwy mogą się nieco różnić. Śliwę trzeba podlewać podczas dłużej utrzymującej się suszy oraz w czasie zawiązywania owoców.
Śliwa domowa - Prunus domestica
Fot. pixabay
Śliwa domowa - cięcie
Pierwsze cięcie śliwy po posadzeniu powinno być wykonane wiosną, najlepiej w marcu. Pędy boczne skracamy o ok. połowę, by zachować równowagę pomiędzy korzeniami i częścią nadziemną. Na przewodniku zostawiamy 30 cm odcinek, powyżej najwyżej położonego pędu bocznego.
Podczas pierwszych 2 lat formujemy koronę, przycinając przewodnik i odginając pędy boczne. Ułatwi to w przyszłości zbiór owoców. W zależności od ilości miejsca w ogrodzie, możemy wyprowadzić koronę stożkową z wyraźnym przewodnikiem lub bardziej swobodną, która potrzebuje więcej przestrzeni.
Starsze drzewa śliwy przycinamy co roku. Jest to cięcie prześwietlające, które polega na wycinaniu gałęzi zagęszczających koronę, rosnących do środka czy krzyżujących się ze sobą. Wycinamy także gałęzie przemarznięte i zaatakowane przez choroby. Rany po cięciach należy smarować maścią ogrodniczą.
- Cięcie śliwy. Jak i kiedy przycinać śliwki?
- Dlaczego śliwa nie owocuje?
- Opryski śliw. Kiedy i czym pryskać śliwki od robaków i na choroby?
- Śliwa tarnina - uprawa, wymagania, przycinanie
Śliwa domowa - choroby i szkodniki
Szarka śliwy (ospowatość) - to najgroźniejsza choroba wirusowa śliw. Na liściach pojawiają się chlorotyczne, żółte przebarwienia i smugi, na owocach okrągłe, fioletowe plamy, a miąższ staje się czerwonawy w obrębie plam i gąbczasty. Porażone owoce nie nadają się do jedzenia. Chore drzewo należy wyciąć, usunąć korzenie i spalić, nie można go uratować. Jeżeli choroba występowała w naszej okolicy, bardzo ważne jest aby do uprawy wybierać odmiany śliw odporne na szarkę.
Owoce śliwy porażone brunatną zgnilizną
Fot. pixabay
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych - choroba grzybowa atakująca m.in. śliwy, wiśnie, czereśnie i morele. Niszczy różne części drzew owocowych: kwiaty, pędy i owoce. Kwiaty brunatnieją i zamierają. Na owocach śliwy pojawiają się brunatne plamy z szarawymi brodawkami. Przy silnym porażeniu dochodzi do masowego gnicia śliwek na drzewie. Ulegają one deformacji i zasychają, pozostając na drzewie w postaci tzw. mumii. Wszystkie porażone chorobą części roślin trzeba usuwać, a w szczególności nie pozostawiać gnijących owoców. Przeciwko brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych zapobiegawczo stosujemy wiosenne opryski preparatami Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC, Signum 33 WG i Switch 62.5 WG
Dziurkowatość liści drzew pestkowych - choroba grzybowa atakująca nie tylko śliwy ale też czereśnie, wiśnie czy brzoskwinie. Na liściach tworzą się brunatne plamki, z czasem tkanka w ich obrębie zamiera, wykrusza się i powstają dziurki. Porażone pędy należy wycinać. W okresie spoczynku można zastosować Miedzian 50 WP.
Torbiel śliwy - owoce śliwek są zdeformowane, wydłużone, spłaszczone i charakterystycznie zakrzywione. Nie posiadają pestek i są większe od normalnych owoców. Miąższ jest twardy i skórzasty. Porażone owoce nie nadają się do spożycia. Część z nich opada z drzewa, a część pozostaje zaschnięta na gałęziach.
Torbiel śliwy - Taphrina pruni
Fot. Lumaca, CC BY 4.0, Wikimedia Commons
Owoce z widocznymi objawami choroby należy na bieżąco usuwać. Opryski na torbiel śliwy wykonuje się w momencie nabrzmiewania i pękania pąków oraz w fazie białego pąka. Zalecane są fungicydy miedziowe, takie jak np. Miedzian 50 WP oraz preparat Syllit 65 WP.
Owocówka śliwkóweczka - szkodnik ten powoduje robaczywienie śliwek. Popularnym sposobem na wyłapanie wędrujących gąsienic jest zakładanie na pniach opasek z tektury falistej, należy też niszczyć zaatakowane owoce. Do oprysku na owocówkę śliwkóweczkę może być wykorzystany preparat Mospilan 20 SP.
Misecznik śliwowy - szkodnik z grupy czerwców, atakujący nie tylko śliwy, ale też jabłonie, winorośl, borówkę amerykańską, bukszpan, irgi i ogniki. Wiosną i latem na pędach oraz liściach roślin można zauważyć ciemne, twarde i lekko wypukłe tarczki, pod którymi kryje się szkodnik. Rośliny mogą być ogólnie osłabione, a ich wzrost spowolniony. Po zauważeniu obecności misecznika śliwowego na roślinach wykonuje się oprysk naturalnym preparatem olejowym Emulpar 940 EC, preparatem opartym na związkach sylikonowych Siltac EC lub środkami owadobójczymi, np. Mospilan 20 SP.
Monika Chwała
Przeczytaj również:
- Śliwka Węgierka - odmiany, uprawa, choroby
- Śliwa japońska - odmiany, uprawa
- Suszenie śliwek. Jak suszyć śliwki w piekarniku?
- Nalewka z suszonych śliwek, nalewka śliwkowa na wódce - przepis
Opracowano na podstawie:
1. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa, 2016, s. 407-408;
2. A. Pahler, Ogród marzeń. Praktyczny poradnik, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2005, s.102-105;
3. I. Gumowska, Czy wiesz co jesz, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1985, s. 179-180;
4. A. Głowacka, Śliwy, Działkowiec nr 07/2018, s. 34-35;
5. M. Grabowski, Choroby wirusowe owocowych, Działkowiec nr 08/2018, s. 56-57;
6. E. Gudarowska, Sad w pigułce, Działkowiec nr 08/2018, s. 32-33.
