Namiotnik jabłoniowy - objawy, opryski, zwalczanie

Namiotnik jabłoniowy (Hyponomeuta malinellus) jest niedużym motylem z rodziny namiotnikowatych (Hyponomeutidae). Szkody w sadach wyrządzane są przez jego gąsienice. Zaatakowane przez nie drzewa pokryte są gęstymi oprzędami, przypominającymi pajęczyny, i ogołacane z liści. Z tego artykułu dowiesz się jak wygląda ten szkodnik oraz jakie są objawy żerowania namiotnika jabłoniowego. Przedstawiamy również sposoby na zwalczanie namiotnika jabłoniowego oraz wymieniamy polecane opryski.

Namiotnik jabłoniowy - Hyponomeuta malinellus
Fot. XenonX3, CC0, Wikimedia Commons

Jak wygląda namiotnik jabłoniowy?

Gąsienice namiotnika są żółte. Po wiosennym żerowaniu na kwitnących jabłoniach zmieniają barwę na żółto-szarą. W tym okresie długość ich ciała wynosi ok. 2 cm. Mają czarną głowę i rzędy czarnych kropek widocznych po bokach ciała. Konstrukcje z wytwarzanej przez gąsienice przędzy oplatającej liście podobne są do namiotów – stąd wzięła się nazwa szkodnika.

Dorosła forma namiotnika jabłoniowego to motyl o długości ciała ok. 1 cm i wąskich skrzydłach. Pierwsza para o śnieżnobiałym kolorze pokryta jest czarnymi kropkami, druga para przybiera odcień szary. W stanie spoczynku skrzydła ułożone są wzdłuż ciała, z tego powodu motyle trudno jest spostrzec.

Namiotnik jabłoniowy - objawy i szkodliwość

Żerujące gąsienice namiotnika pożywiają się miękiszem liści, znajdującym się między jego zewnętrznymi warstwami (minują liście). Uszkodzone w ten sposób liście brązowieją i zasychają. Gąsienice w poszukiwaniu innego pożywienia, przenoszą się na kolejne. Gdy minie etap minowania, wytwarzają przędzę. W pierwszej kolejności oplatają nią najbliższe liście a ich powierzchnię szkieletują, co oznacza, że zjadają tylko górną skórkę wraz z miękiszem, zostawiając brązowiejącą skórkę dolną.

Z czasem przędza może pokrywać całe gałęzie. Żarłoczne gąsienice ogołacają drzewo, zjadając większość liści, w skrajnych przypadkach nawet wszystkie, powodując tzw. gołożer. Szkodniki mogą uszkadzać także zawiązki owoców, które w następstwie tego opadają z drzewa.

Warto wiedzieć!
Masowe występowanie namiotnika jabłoniowego może trwać przez dwa do trzech sezonów wegetacyjnych i powtarzać się okresowo, co ok. 10 lat.

Namiotnik jabłoniowy - cykl życiowy

Gąsienice namiotnika, które wylęgły się podczas poprzedniego lata zimują pod tarczkami jaj. Wydostają się spod nich przed kwitnieniem jabłoni, pod koniec kwietnia. Rozpoczynają żerowanie, które trwa do końca okresu kwitnienia. Żółte gąsienice wgryzają się we wnętrza młodych liści i je minują. Gdy kwitnienie dobiega końca, wychodzą z min i zaczynają tworzyć z przędzy pierwsze namioty, oplatając liście na zakończeniach krótkopędów. Namioty powiększają się a przy licznej populacji szkodnika mogą pokryć gałęzie całego drzewa. Ten etap rozwoju trwa ok. 1-1,5 miesiąca. Po jego zakończeniu na spodach liści gąsienice przędą ściśle przylegające do siebie kokony, w których przepoczwarzą się w motyle.

Gąsienice namiotnika jabłoniowego żerująće pod oprzędem
Fot. depositphotos

Pod koniec czerwca motyle namiotnika wylatują z kokonów. W ciągu dnia siedzą nieruchomo na pniu, pod liśćmi czy na trawie obok drzewa, aktywne są tylko w nocy. Jaja składane są przez samice na młodych pędach w złożach po 50-80 sztuk i pokryte lepką wydzieliną. Mają owalny kształt i ciemny kolor. Gąsienice wylęgają się z nich po ok. 3 tygodniach i pozostają pod tarczkami jaj, pożywiając się substancjami zapasowymi, które tam się znajdują.

Dorosły motyl namiotnika jabłoniowego
Fot. Sarefo, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Namiotnik jabłoniowy - zwalczanie i opryski

Zwalczanie namiotnika najskuteczniejsze jest w fazie różowego pąka, tuż przed kwitnieniem jabłoni, czyli w okresie wylęgania się gąsienic. W późniejszym okresie gęsta przędza wytworzona przez gąsienice, chroni je zarówno przed drapieżnikami jak i czynnikami zewnętrznymi. Zwalczanie środkami chemicznymi po wytworzeniu oprzędu przez gąsienice bywa mało skuteczne.

Polecane opryski na namiotnika jabłoniowego to preparaty: Karate Zeon 050 CS, Mospilan 20 SP oraz Deltam. Jeśli w danym sezonie nie udało nam się zwalczyć szkodnika, ponieważ został zbyt późno zauważony, należy pamiętać o oprysku zapobiegawczym w kolejnym roku, przeprowadzonym przed kwitnięciem jabłoni.

Zwalczanie ekologiczne namiotnika jabłoniowego

Gąsienice namiotnika żerują w oprzędach, dlatego, jeśli drzewa nie są zbyt wysokie, pajęczynki wraz ze szkodnikami należy usuwać ręcznie i niszczyć. Warto jednak wiedzieć, że w sadach, w których nie zwalcza się szkodników, poczwarki namiotnika niszczone są także przez pasożytnicze błonkówki oraz pluskwiaka dziubałka gajowego (Anthocoris nemorum).

Do ekologicznych oprysków na namiotnika jabłoniowego można wykorzystać wyciąg z wrotyczu pospolitego. Aby go przygotować 300 g świeżego ziela lub 30 g suszu z wrotyczu zalewamy 10 litrami zimnej wody i pozostawiamy na 24 godziny (wytworzy się lekka piana). Następnie przecedzamy i rozcieńczamy z wodą w stosunku 1:2. Podobnie jak w przypadku oprysków środkami owadobójczymi, ekologiczne opryski wyciągiem z wrotyczu wykonujemy również w okresie wylęgu gąsienic, zanim powstaną chroniące je pajęczynki.

Wyciąg z wrotyczu przyda nam się także do zwalczania innego szkodnika jabłek, jakim jest owocnica jabłkowa.

Z gotowych preparatów ekologicznych, dostępnych w sklepach ogrodniczych, polecić warto NeemAzal T/S. Opryski tym preparatem wykonuje się do końca fazy kwitnienia jabłoni, gdy wszystkie płatki opadły. Zalecana dawka preparatu to 15 ml na 3 l wody/100m² uprawy. W sezonie wegetacyjnym maksymalnie można wykonać 4 opryski w odstępie 10-14 dni.

Monika Chwała

Opracowano na podstawie:
1. K. Wiech, Szkodniki drzew owocowych, Plantpress, Kraków 2008, s. 81-82;
2. Ulotki informacyjne i etykiety środków ochrony roślin Deltam, Mospilan 20 SP oraz Karate Zeon 050 CS.

Przeczytaj również:

Opryski jabłoni. Kiedy i czym pryskać jabłoń?
Zobacz kiedy i czym pryskać jabłonie aby uzyskać duży plon zdrowych jabłek oraz pobierz darmowy kalendarz oprysków jabłoni opracowany na potrzeby uprawy amatorskiej w ogrodach! Więcej...

Zwijanie się liści i pajęczynki na jabłoni. Co to za szkodniki i jak je zwalczyć?
Pod koniec maja i w czerwcu często można zaobserwować zwijanie się liści jabłoni oraz widoczne wokół delikatne pajęczynki lub znacznie gęste oprzędy. Objawy te mogą być powodowane przez 3 różne szkodniki atakujące jabłonie. Więcej...

Owocówka jabłkóweczka - zwalczanie, oprysk na robaki w jabłkach
Robaki w jabłkach, w postaci niewielkich gąsienic z czarną główką, które zanieczyszczają owoc swoimi odchodami, to owocówka jabłkóweczka. Szkodnik ten uszkadza także gruszki. Zobacz jaka jest szkodliwość tego szkodnika i jak wygląda zwalczanie owocówki jabłkóweczki. Więcej...