Brzoza brodawkowata - odmiany, wymagania, sadzenie, cięcie

Brzoza brodawkowata (Betula pendula) jest dekoracyjnym oraz niezwykle łatwym w uprawie gatunkiem. To malownicze drzewo o ażurowej koronie znalazło szerokie zastosowanie zarówno na terenach zieleni miejskiej, jak i w dużych oraz małych ogrodach. Poznaj ciekawe odmiany brzozy brodawkowatej do sadzenia w ogrodach i dowiedz się jakie są wymagania brzozy brodawkowatej co do warunków uprawy.

Brzoza brodawkowata - Betula pendula
Fot. pixabay

Jak wygląda brzoza brodawkowata?

Brzoza brodawkowata to wysokie drzewo dorastające do 30 m wysokości o długich, giętkich, zwisających pędach. Gatunek Betula pendula w czystej postaci jest rzadko stosowany w nasadzeniach ogrodowych, ale niskie odmiany brzozy brodawkowatej stały się poszukiwanymi roślinami ogrodowymi.

Liście brzozy brodawkowatej mogą być trójkątne lub romboidalne, o zaostrzonych końcach i piłkowanych brzegach. Pędy pokryte są małymi brodawkami, od których gatunek przybrał nazwę. Na końcach pędów wiosną rozwijają się kwiaty - męskie (jasnożółte) oraz żeńskie (jasnobrązowe). Kora młodych drzew brzozy brodawkowatej jest brązowa i bieleje z wiekiem. U starszych okazów podzielona jest głębokimi spękaniami. System korzeniowy jest zazwyczaj płytki i silnie rozgałęziony. Wysokim brzozom czasem brakuje wystarczającej stabilności przy silnych wiatrach.

Brzoza brodawkowata - odmiany

Wraz z modą na brzozę, pojawia się coraz więcej ciekawych odmian tego drzewa. Szczególnie popularne są odmiany brzozy brodawkowatej o zwisających pędach oraz o nietypowym ulistnieniu, np. liście mocno powcinane lub w kolorze purpury. Duża część odmian ogrodowych brzozy dorasta do około 10 m wysokości, ale można znaleźć także odmiany niskie dorastające zaledwie do 2 m. Odmiany karłowe brzozy brodawkowatej cieszą się dużą popularnością. Nisko rosnące drzewa są idealnym rozwiązaniem na małe działki, do ogrodów skalnych, świetnie wyglądają w kompozycji z iglakami, drzewami i krzewami ozdobnymi, takimi jak: berberys, wierzba, świerk, żywotnik, modrzew czy porzeczka krwista.

Oto ciekawe odmiany brzozy brodawkowatej:

Brzoza brodawkowata 'Youngii' - może dorastać do wysokości od 2 do 8 m. Gałęzie są skierowane od pnia poziomo i łukowato, pędy opadają ku ziemi, tworząc drzewo o parasolowatej koronie. Liście wiosną jasnozielone, jesienią stają się złociste. Pięknie kontrastują z gładką, białą korą. Brzoza ta może być sadzona pojedynczo jako soliter na trawniku, w grupach z drzewami, krzewami i bylinami, a także w pobliżu zbiorników wodnych.

Brzoza brodawkowata 'Trost's Dwarf' - to niska odmiana osiągająca maksymalnie 2 m wysokości. Korona o luźnym pokroju, nie wytwarza pędu głównego. Zbudowana z lekko przewieszających się pędów. Nietypowe liście są bardzo mocno powcinane, jesienią przybierają szarawy odcień.

Brzoza brodawkowata 'Schneverdinger Goldbirke' - to odmiana o liściach w intensywnym odcieniu żółtozielonym. Drzewo dorasta do 10 m wysokości i 4-5 m szerokości. Ma luźną i dość wąską koronę. Wolno rośnie. Młode pędy są żółtozielone, przebarwiają się wiosną na czerwono. Bardzo dekoracyjna jest kora, na młodych pędach ciemna, później biała i gładka.

Brzoza brodawkowata 'Purpurea' - odznacza się liśćmi w odcieniu purpury. Wiosną młode liście są czerwone, by z czasem przybrać ciemniejszy odcień. Biała, gładka kora pnia wspaniale kontrastuje z ciemnym listowiem. Drzewo dorasta do 10 m wysokości i ma luźną, stożkowatą koronę.

Brzoza brodawkowata 'Dalecarlica' - to odmiana o nietypowych, niezwykle ozdobnych liściach. Głęboko powcinane, o nieregularnych, ostro ząbkowanych klapach, jasnozielone liście przebarwiają się jesienią na żółto. Drzewo dorasta do około 20 metrów. Ma nieregularną koronę z przewieszającymi się pędami.

Brzoza brodawkowata 'Fastigiata' - ma wąską, kolumnową koronę. Dorasta do 10 m wysokości. Sztywne, wyprostowane pędy ma skierowane do góry. Drobne liście, zielone wiosną, jesienią przebarwiają się na żółto. Gatunek doskonale nadaje się na szpalery.

Brzoza brodawkowata 'Golden Cloud' - odznacza się cytrynowo żółtymi liśćmi. Dorasta do 10 m wysokość, ale jest odmianą wolnorosnącą i w ciągu 10 lat osiąga około 5 m. Ma koronę zwartą i kolumnową, lecz końcówki pędów przewieszają się. Najlepszym stanowiskiem dla tej odmiany będzie półcień, co ograniczy ryzyko wystąpienia poparzeń słonecznych na delikatnych liściach.

Brzoza brodawkowata 'Bibor' - to dość okazałe drzewo osiągające do 10 m wysokości i 5 szerokości. Korona przybiera regularny, kolumnowy pokrój. Dekoracyjne liście koloru purpurowego są wydłużone, powcinane, o ostro ząbkowanych brzegach. Biała kora lekko się łuszczy.

Brzoza brodawkowata - Betula pendula
Fot. Karelj, domena publiczna, Wikimedia Commons

Brzoza brodawkowata - wymagania

Brzoza jest gatunkiem wybitnie światłolubnym, choć niektóre odmiany znoszą zacienienie. Może rosnąć prawie wszędzie. Najczęściej jednak występuje na glebach lekkich, umiarkowanie wilgotnych, głównie na piaskach gliniastych. Na glebach bardzo ubogich, suchych, kwaśnych i podmokłych przyjmuje postać krzewiastą. Nie ma wymagań odnośnie odczynu gleby.

Brzoza brodawkowata znosi zarówno bardzo wysokie, jak i niskie temperatury. Drzewo to zaliczane jest do strefy mrozoodporności roślin 2. Rozwijające się pąki wytrzymają spadki temperatury nawet do -4°C, a zatem niegroźne są dla nich przymrozki.

Brzoza brodawkowata jest gatunkiem wrażliwym na zanieczyszczenia powietrza, dlatego nie powinna być sadzona przy drogach, ani na terenach mocno uprzemysłowionych. Natomiast rośliny dobrze znoszą gleby zanieczyszczone metalami ciężkimi.

Jak ściągać sok z brzozy?
Sok z brzozy zawiera bogactwo witamin i minerałów oraz świetnie gasi pragnienie. Podpowiadamy jak prawidłowo ściągać sok z brzozy, żeby nie zniszczyć drzewa i zachować jak najwięcej wartości odżywczych soku. Więcej...

Brzoza brodawkowata - sadzenie

Termin sadzenia brzozy brodawkowatej zależy od rodzaju kupowanych sadzonek. Rośliny sprzedawane w donicach można sadzić od wiosny do jesieni, natomiast sadzonki z odkrytym korzeniem sadzi się w okresie spoczynku, gdy nie ma na nich liści. Najlepiej sadzić je w listopadzie lub na początku marca.

Sadząc brzozę brodawkowatą należy wziąć pod uwagę docelową wielkość drzewa. Duże egzemplarze sadzi się w odległości 4-5 metrów od siebie i od budynków. Zalecana odległość między odmianami karłowymi brzozy wynosi od 1,5 do 2 metrów.

Zasady sadzenia brzóz są proste. Należy wykopać dół w miejscu nasłonecznionym i osłoniętym od silnych wiatrów. Następnie dobrze jest wymieszać wykopaną ziemię z torfem i kompostem lub ziemią liściową w stosunku 1:1:2. Jeśli gleba jest ciężka, można dodać gruboziarnistego piasku dla poprawy przepuszczalności.

Roślinę umieszczamy w dołku, tak by szyjka korzeniowa znajdowała się na poziomie ziemi. Ponieważ system korzeniowy brzozy brodawkowatej jest płytki, drzewka powinno się palikować. Z tego samego powodu młode rośliny należy regularnie podlewać, aby nie dopuścić do przesuszenia podłoża. Zaleca się ściółkowanie gleby wokół nasadzeń kompostem lub korą ogrodową. Pomoże to utrzymać wilgoć i stłumi chwasty. Na upały i susze brzozy są wrażliwe jedynie w pierwszym roku od posadzenia.

Brzoza brodawkowata - cięcie

Brzoza źle znosi przycinanie. Z uszkodzonych pędów wypływa sok, co prowadzi do osłabienia roślin. Dlatego, jeśli to konieczne, najlepiej przeprowadzić cięcie po okresie pędzenia soków, gdy drzewo wypuści już pierwsze liście. Najlepszy zaś termin przycinania brzozy brodawkowatej przypada na lato. Można także cięcie wykonać w okresie zimowym, ale należy unikać mroźnych dni. Usuwamy wszystkie chore, porażone i uschnięte pędy. Tniemy także te najniższe, oraz usuwamy pędy krzyżujące się.

Wysokie odmiany brzozy można od samego początku prowadzić w taki sposób, żeby ograniczyć nieco ich rozmiary. W tym celu należy skrócić przewodnik, a pozostałe konary przycinać w miejscu, z którego wyrastają młode pędy.

Niskie odmiany pienne brzozy brodawkowatej można pozostawić bez przycinania, jeśli chcemy uzyskać ich naturalną formę. Można także pokusić się o delikatne uformowanie korony. W tym celu młode drzewko palikujemy. Następnie, w zależności od oczekiwanego efektu, usuwamy gałęzie dolne oraz słabe i skracamy te, które wyrastają poza obrys korony. Po kilku latach, gdy drzewo będzie miało pożądany kształt, palik możemy usunąć.

Nie można zapomnieć formach płaczących brzozy brodawkowatej, szczepionych na podkładkach. W ich przypadku regularnie wycina się pędy wybijające z podkładki. Można także przyciąć gałęzie na jednym poziomie, żeby uzyskać regularną formę parasola.

Więcej informacji o tym jak przycinać brzozy oraz wiele innych pięknych drzew i krzewów, a także dokładne instrukcje przycinania wraz z rysunkami, można znaleźć w fantastycznej książce Szkoła cięcia. Cięcie brzozy brodawkowatej jest w tej książce bardzo szczegółowo przedstawione.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czekalski M., Drzewo roku 2000 - brzoza cz. 1, w Szkółkarstwo 2/2000 s. 7-9;
2. Kremer B., Leksykon przyrodniczy. Drzewa, Świat Książki, Warszawa 1996, s. 106;
3. Bachofer M., Mayer J., Drzewa, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007, s. 48;
4. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 53.

Przeczytaj również:

Krzewy ozdobne łatwe w uprawie
Dzięki nim możesz stworzyć piękny i zadbany ogród, nie poświęcając wiele czasu na pielęgnację zieleni. Oto 10 krzewów ozdobnych łatwych w uprawie, które sprawdzają się w większości ogrodów! Więcej...

10 pięknych roślin, które warto mieć w ogrodzie
Wśród wielu pięknych roślin ogrodowych, można znaleźć takie, które w sposób szczególny zachwycają swą urodą - barwą kwiatów, fakturą liści czy ciekawym pokrojem. Zestawienie takich perełek przygotowała dla nas architekt krajobrazu Joanna Białowąs. Poznaj 10 pięknych roślin, które warto mieć w ogrodzie! Więcej...

Krzewy ozdobne kwitnące od wiosny do jesieni
Te krzewy sprawią, że w Twoim ogrodzie będzie pięknie i kolorowo przez cały sezon ogrodniczy. Warto do ogrodu wybrać szczególnie te łatwe w uprawie, mało wymagające i dobrze sprawdzające się w naszym klimacie. Oto nasze zestawienie 7 najlepszych krzewów ozdobnych kwitnących od wiosny do jesieni! Więcej...