Robinia akacjowa - odmiany, właściwości, uprawa

Robinia akacjowa to popularne drzewo liściaste o szerokim zastosowaniu. Robinia, nazywana powszechnie (choć błędnie) akacją, jest wyjątkowo odporna i mało wymagająca, więc można ją spotkać prawie na całym świecie. Poznaj bliżej właściwości robinii akacjowej i zasady jej uprawy. Podpowiadamy, które odmiany robinii akacjowej warto posadzić w ogrodzie oraz jak przeprowadzić rozmnażanie tego drzewa.

Robinia akacjowa - Robinia pseudoacacia
Fot. pixabay

Jak wygląda robinia akacjowa?

Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), zwana także grochodrzewem akacjowym, należy do rodziny bobowatych (Fabaceae) i pochodzi z Ameryki Północnej.

Robinia akacjowa to średniej wielkości drzewo liściaste, które naturalizowało się w wielu częściach świata, w tym w Polsce. Ze względu na szybkie rozprzestrzenianie i negatywny wpływ na środowisko robinia akacjowa została uznana za gatunek inwazyjny.

Drzewo ma luźny, nieregularny pokrój. Rozgałęziający się pień pokryty jest gładką, brązową korą, która z wiekiem pęka tworząc głębokie bruzdy. Pod koniec maja, prawie w tym czasie co kwiaty, pojawiają się ażurowe liście robinii akacjowej. Ciemnozielone liście składają się z 5-11 par owalnych listków, a u ich nasady rozwijają się ostre ciernie (przekształcone przylistki) o długości do 15 mm. Liście jesienią przebarwiają się na żółto.

Gęste, zwisające grona lekko pachnących kwiatów robinii akacjowej pojawiają się w maju i czerwcu. Motylkowate kwiaty mogą mieć kolor biały, kremowy, jasnożółty lub różowy. Aromatyczne i miododajne kwiaty wabią pszczoły, motyle i inne zapylacze. Jesienią kwiatostany przekształcają się w podłużne, lekko skręcone, gładkie, ciemne strąki zawierające 4- 10 nasion. Strąki utrzymują się na drzewie aż do wiosny następnego roku.

Robinia akacjowa - Robinia pseudoacacia
Fot. pixabay

Robinia akacjowa - jak szybko rośnie

Robinia szybko rośnie, osiągając nawet do 25 m wysokości. Przez pierwsze 10 lat robinia akacjowa rośnie bardzo szybko - przy dobrych warunkach drzewo może przyrastać nawet do 100 cm rocznie. W późniejszym wieku tempo wzrostu maleje.

Warto wiedzieć!
Robinia akacjowa jest gatunkiem kontrowersyjnym. Z jednej strony jest bardzo wytrzymała i ma wszechstronne zastosowanie, a z drugiej jest bardzo ekspansywna i szkodliwa dla środowiska. W ogrodzie nie należy sadzić robinii akacjowej w pobliżu drzew i krzewów owocowych, gdyż silne korzenie robinii mogą zadusić rośliny rosnące w sąsiedztwie.

Robinia akacjowa - właściwości, ciekawostki

Nasiona robinii akacjowej przywiózł z Ameryki do Francji nadworny ogrodnik króla Ludwika XIII Wespazjan Robin i to na jego cześć nazwano ten gatunek.

Początkowo robinie sadzono tylko ze względu na walory ozdobne. Z czasem cenne właściwości robinii akacjowej zaczęto wykorzystywać także w rolnictwie, medycynie i przemyśle.

Ciekawostką jest, że choć większość organów robinii akacjowej zawiera substancje trujące, to kwiaty są od nich wolne. To pozwala wykorzystać zdrowotne właściwości kwiatów robinii w leczeniu chorób przewodu pokarmowego, nerwobólów, kamicy moczowej i reumatyzmu. Odwar z kwiatów robinii akacjowej ma działanie ściągające, wykrztuśne, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.

Robinia akacjowa - Robinia pseudoacacia
Fot. pixabay

Kwiaty robinii akacjowej są słodkie i smaczne. Można je spożywać smażone w cieście lub wykorzystać jako nadzienie do pączków i innych słodkich wypieków. Kwiaty mogą także służyć do przygotowania konfitur, galaretek lub nalewek.

Warto wykorzystać także miododajne właściwości kwiatów robinii, które są cennym pożytkiem dla pszczół. Przezroczysty, jasny miód akacjowy ma działanie uspokajające, wzmacniające i rozkurczowe.

Cenione są także właściwości drewna robinii akacjowej. Jest ono lekkie i odporne na uszkodzenia mechaniczne, dlatego robione z niego meble i stolarka są bardzo poszukiwane.

Ciekawostka!
Przed deszczem kwiaty robinii akacjowej otwierają się i intensywnie wydzielają nektar o silnym zapachu, przyciągającym pszczoły i inne owady z odległości nawet kilkuset metrów. Przy suchej pogodzie tak wielu owadów przy tym drzewie nie zaobserwujemy.

Akacja a robinia akacjowa - różnice

Akacja (Acacia) to rodzaj drzew i krzewów występujących głównie w pustynnych rejonach Australii, Afryki i Azji. Drzewa dorastają do 50 m wysokości. Robinia akacjowa jest rozpowszechniona prawie na całej kuli ziemskiej, nie występuje tylko na Antarktydzie. Robinia jest niższa od akacji - dorasta w sprzyjających warunkach do 25-35 m wysokości.

U nasady liści, tak akacji jak i robinii, występują ostre ciernie, które u akacji mogą mieć nawet 12 cm długości, zaś u robinii akacjowej tylko 5-15 mm.

Motylkowe kwiaty robinii akacjowej są zebrane w obfite, zwisające grona. Drobne, żółte kwiaty akacji tworzą kłosy lub kuliste kwiatostany przypominające pompony.

Strąk akacji jest podłużnie jajowaty lub równowąski i ma przewężenia między nasionami. U robinii strąk jest gładki, spłaszczony i równowąski.

Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) oraz akacja (Acacia)
Fot. pixabay

Robinia akacjowa - odmiany

Robinia akacjowa ma zastosowanie do umacniania skarp i zboczy oraz rekultywacji zdegradowanych terenów. Odporne robinie dobrze czują się na zanieczyszczonych miejskich ulicach i skwerach. Niskie, ozdobne odmiany robinii akacjowej, są sadzone w parkach i ogrodach, służą też do tworzenia swobodnych żywopłotów. Poniżej przedstawiamy odmiany robinii akacjowej polecane do uprawy w ogrodzie.

Robinia akacjowa 'Frisia' - dorasta do 8-10 m wysokości i 5-8 m szerokości. Dekoracyjne liście są żółte a kwiaty białe i pachnące.

Robinia akacjowa 'Lace Lady' - to karłowa odmiana robinii o poskręcanych pędach. Odmiana ta w gruncie osiąga do 6 m wysokości, natomiast sadzona w donicy dorasta zaledwie do 1,5 m. Ta robinia akacjowa szczepiona na pniu dość silnie rośnie więc powinna być regularnie cięta.

Robinia akacjowa 'Purple Robe' - to drzewo o luźnej koronie osiągające do 12 m wysokości. Zielone liście i różowe motylkowe kwiaty robinii stanowią wspaniały duet. Robinia akacjowa różowa 'Purple Robe' kwitnie bardzo obficie w maju i czerwcu.

Robinia akacjowa - odmiana kwitnąca na różowo
Fot. pixabay

Robinia akacjowa 'Semperflorens' - to drzewo średniej wielkości dorastające do 10-15 m. Miododajne białe kwiaty robinii przyciągają do ogrodu pszczoły i motyle. Odmiana jest polecana do dużych ogrodów jako soliter.

Robinia akacjowa 'Umbraculifera' - to niewysoka odmiana dorastająca do 2-3 m wysokości. Odznacza się regularną, naturalnie kulistą koroną o średnicy do 5 m. Robinia akacjowa 'Umbraculifera' jest wykorzystywana zwłaszcza na terenach miejskich. Odmiana ta nie kwitnie i jest pozbawiona cierni. Robinia akacjowa szczepiona na pniu dobrze prezentuje się w formie szpaleru oraz jako soliter.

Robinia akacjowa - uprawa

Robinia akacjowa ma niewielkie wymagania uprawowe i rośnie właściwie wszędzie. Drzewa są odporne na zasolenie gleby i zanieczyszczone powietrze, a dzięki rozgałęzionemu systemowi korzeniowemu, także na silne wiatry i suszę.

Uprawa robinii akacjowej najlepiej udaje się w słonecznych, zacisznych miejscach na lekkiej, zasadowej, dość suchej glebie. Robinia jest mało wymagająca co do żyzności gleby, a do tego wzbogaca podłoże w azot ponieważ żyje w symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Roślina nie toleruje ciężkich gleb i zastojów wody.

Robinia akacjowa - Robinia pseudoacacia
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Robinia akacjowa nie wymaga nawożenia, ale dobrze reaguje na ściółkowanie gleby dojrzałym kompostem. Ta organiczna ściółka nie tylko dostarcza składników pokarmowych, ale też ograniczanie parowanie wody z gleby. Zatrzymanie wilgoci jest istotne zwłaszcza dla młodych drzew - starsze radzą sobie z niedoborami wody bardzo dobrze.

W pierwszych latach uprawy robinii należy osłaniać drzewa przed mrozem, na przykład agrowłókniną. Dorosłe robinie wytrzymują niskie temperatury (strefa mrozoodporności roślin 5A).

Robinia akacjowa dobrze znosi przycinanie, dzięki czemu można kontrolować wzrost i rozprzestrzenianie się tych ekspansywnych roślin. Zabieg wykonujemy wczesną wiosną - przed pękaniem pąków, lub latem - w czerwcu lub lipcu.

Robinia akacjowa - rozmnażanie

Robinię akacjową bardzo łatwo rozmnaża się przez nasiona oraz odrosty korzeniowe. W ten drugi sposób nie możemy oczywiście rozmnażać roślin szczepionych na pniu, gdyż korzenie będą pochodzić od podkładki, a nie zaszczepionej odmiany.

Rozmnażanie robinii akacjowej z nasion

Nasiona robinii zbieramy na początku listopada i przechowujemy w lodówce w papierowych torebkach. Najlepszą porą na wysiew nasion robinii jest wiosna. Żeby nasiona dobrze kiełkowały zaleca się ich skaryfikowanie (uszkadzanie skorupy nasiennej). Przed siewem nasiona przelewa się gorącą wodą po czym zanurza w zimnej wodzie. Po upływie 12 godzin nasiona siejemy do skrzynek lub doniczek z ziemią do ukorzenianie. Pojemniki umieszczamy pod osłonami by zapewnić nasionom temperaturę 20-25°С. Wiosną rośliny, które osiągnęły wysokość co najmniej 50 cm i dobrze przezimowały, sadzi się w stałym miejscu.

Rozmnażanie robinii akacjowej z odrostów korzeniowych

System korzeniowy robinii akacjowej sięga głęboko i jest bardzo mocno rozrośnięty na szerokość. Liczne korzenie boczne są zlokalizowane tuż pod powierzchnią gleby. Właśnie na nich wykształcają się pąki przybyszowe, z których wyrastają odrosty korzeniowe. Odrosty robinii można pobrać jesienią, wycinając je najlepiej tuż przy korzeniu, z którego wyrastają. Pobrane pędy sadzi się w donicach i umieszcza na zimę pod osłonami. Dobrze ukorzenione sadzonki robinii akacjowej można sadzić na miejsce wiosną kolejnego roku.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Drzewa ozdobne do małego ogrodu
• Drzewo jak parasol. Najpiękniejsze drzewa o parasolowatej koronie
• Kasztanowiec pospolity - właściwości, zastosowanie, uprawa, odmiany
• Katalpa zwyczajna, surmia bignoniowa - odmiany, uprawa, przycinanie

Opracowano na podstawie:
1. M. Bachofer, J. Mayer, Drzewa, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007, s. 160-161;
2. M. Czekalski, Drzewo roku 2006 - robinia. Cz.III. Gatunki mniej znane w Szkółkarstwo 5/2006, s. 10-13;
3. J. Pokorny, Drzewa znane i mniej znane, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992, s. 118-119;
4. K. Zajączkowski, T. Wojda, Robinia akacjowa Robinia pseudoacacia w gospodarczej uprawie plantacyjnej w Studia i Materiały CEPL w Rogowie 4/2012, s. 130-135.