Niecierpek nowogwinejski - odmiany, uprawa, zimowanie, rozmnażanie

Niecierpek nowogwinejski to atrakcyjnie kwitnąca roślina jednoroczna doskonała na cieniste stanowiska. Kwitnące od wiosny aż do przymrozków niecierpki sadzone są na rabatach, miejskich klombach oraz w doniczkach. Poznaj różnokolorowe odmiany niecierpka gwinejskiego, które warto posadzić w ogrodzie. Zobacz jak wygląda uprawa i zimowanie niecierpka. Podpowiadamy też sprawdzone sposoby na rozmnażanie niecierpka nowogwinejskiego.

Niecierpek nowogwinejski - Impatiens hawkeri
Fot. pixabay

Jak wygląda niecierpek nowogwinejski

Niecierpek nowogwinejski (Impatiens hawkeri syn. Impatiens nova-guinea) to roślina z rodzaju niecierpek (Impatiens) należąca do rodziny niecierpkowatych (Balsaminaceae). Gatunek ten pochodzi z Nowej Gwinei i Wysp Salomona. W uprawie spotykane są wyłącznie hybrydowe odmiany niecierpka nowogwinejskiego.

Niecierpek nowogwinejski ma krzewiasty, zwarty pokrój i dorasta do 30-40 cm wysokości. Wydłużone, ostro zakończone liście rośliny najczęściej są ciemnozielone lub bordowe.

Kwitnienie niecierpka nowogwinejskiego trwa od wiosny do jesieni. Pięciopłatkowe, jaskrawe kwiaty, pojedyncze lub półpełne, mogą być białe, różowe, czerwone, pomarańczowe lub dwubarwne. Miododajne, duże kwiaty niecierpków przyciągają do ogrodu motyle i inne owady pożyteczne. Niecierpki nowogwinejskie to doskonałe rośliny miododajne, stanowiące pożytek dla pszczół przez niemal cały okres wegetacyjny.

Warto wiedzieć!
Kwiaty niecierpka nie tylko atrakcyjnie wyglądają, ale są również jadalne. Słodkie w smaku kwiaty stanowią dodatek do sałatek oraz służą do dekorowania deserów i koktajli.

Niecierpek nowogwinejski - odmiany

W sprzedaży dostępne są ciekawe serie odmian niecierpka nowogwinejskiego.

Niecierpek nowogwinejski 'Paradise' - ta seria odmian niecierpka występuje w szerokiej gamie kolorystycznej zarówno kwiatów (różowe, koralowe, czerwone, pomarańczowe, dwubarwne) jak i liści (zielone, bordowe lub wielobarwne).

Niecierpek nowogwinejski 'Rokoko' - odmiany niecierpków z tej serii wyróżniają się nie tylko szeroką paletą kolorów, ale także dużymi kwiatami o pofalowanych płatkach.

Niecierpek nowogwinejski - Impatiens hawkeri
Fot. depositphotos

Niecierpek nowogwinejski 'Magnum' - charakteryzuje się wyjątkowo dużymi kwiatami i obfitym kwitnieniem.

Niecierpek nowogwinejski 'Wild Romance' - ta grupa obejmuje odmiany o podwójnych kwiatach. Na tle ciemnozielonych liści wspaniale odznaczają się kwiaty w kolorach lawendy, pudrowego różu, bieli i czerwieni.

Niecierpek nowogwinejski - uprawa

Niecierpek nowogwinejski ma wszechstronne zastosowanie i jest uprawiany zarówno w na ogrodowych rabatach, jak i w donicach. Rośliny mogą być wykorzystywane jako niewysokie obwódki, służyć do wypełniania miejskich klombów oraz tworzenia kwietnych dywanów.

Niecierpek nowogwinejski - stanowisko uprawy

Ciepłolubny niecierpek nowogwinejski jest jednocześnie wrażliwy na zbyt wysokie temperatury i bezpośrednie słońce. Najlepsze dla roślin jest miejsce cieniste lub półcieniste i osłonięte od wiatru. W upalne i suche lato niecierpki często tracą turgor i wyglądają na przywiędłe. Jest to tylko stan przejściowy, wystarczy spadek temperatury i obfite podlewanie by przywrócić roślinom doskonałą formę.

W uprawie niecierpka ważna jest jakość i struktura gleby. Ponieważ roślina wymaga obfitego podlewania, istotne jest, aby podłoże było odpowiednio przepuszczalne. Stagnująca woda nie służy roślinie, narażając ją na gnicie oraz choroby systemu korzeniowego. Najlepsza do uprawy niecierpków jest ziemia żyzna i próchnicza, o dużej pojemności wodnej.

Niecierpek nowogwinejski - Impatiens hawkeri
Fot. depositphotos

Planując obsadzenie niecierpkiem skrzynek balkonowych nie możemy zapomnieć o grubej warstwie drenażu, żwirku lub keramzytu, na dnie. Następnie pojemnik wypełniamy ziemią ogrodniczą, do której dodajemy piasek lub perlit (4:1).

Niecierpek - z czym sadzić

Jeżeli zastanawiamy się z czym sadzić niecierpka to możemy wybrać rośliny o ciemnozielonych, bordowych lub złocistych liściach. Jaskrawe kwiaty niecierpka ładnie kontrastują z roślinami takimi jak: funkia, żeniszek, dąbrówka rozłogowa, pluskwica, tojeść rozesłana o złocistych liściach i żurawka o wielobarwnych liściach.

Niecierpek doskonale nadaje się do dekoracji balkonów i tarasów. Do balkonowych skrzynek warto go sadzić w towarzystwie takich roślin jak: koleus Blumego, begonia, fuksja, bakopa, lobelia, dichondra srebrzysta, kalocefalus Browna, pantofelnik.

Niecierpek nowogwinejski - Impatiens hawkeri
Fot. depositphotos

Niecierpek nowogwinejski - podlewanie

Niecierpek nowogwinejski nie toleruje suszy, dlatego należy dbać, żeby gleba była stale wilgotna. W przypadku uprawy niecierpków w pojemnikach rośliny mogą wymagać nawet codziennego podlewania, zwłaszcza podczas gorącej i suchej pogody.

Zapamiętaj!
Sygnałem, że rośliny potrzebują wody, jest utrata turgoru i oklapnięte liście niecierpka. Brak wystarczającej ilości wody sprawi, że rośliny będę się gorzej rozwijały i słabiej kwitły.

Niecierpek nowogwinejski - nawożenie

Ponieważ niecierpek nowogwinejski kwitnie przez wiele miesięcy wymaga starannego nawożenia. W tym celu warto na początku sezonu zastosować nawóz mineralny wieloskładnikowy o spowolnionym działaniu. Można także nawozić niecierpka co 10-14 dni stosując płynny nawóz do roślin kwitnących. Nawóz płynny dobrze sprawdzi się do podlewania roślin w pojemnikach. Do nawożenia niecierpków na ogrodowych rabatach szczególnie polecam zaś sypki nawóz do roślin kwitnących o zwiększonej zawartości fosforu i potasu. Taki skład nawozu pozytywnie wpływa na obfitość kwitnienia niecierpków.

Warto wiedzieć!
Żeby nasze niecierpki miały ładny, gęsty pokrój warto regularnie przycinać wybujałe łodygi. Natomiast usuwanie przekwitłych kwiatów pobudzi roślinę do kwitnienia oraz zapewni jej estetyczny wygląd. Eliminowanie uszkodzonych liści i łodyg oraz obumarłych kwiatów pozwoli zaś uniknąć wielu chorób o podłożu grzybiczym.

Niecierpek nowogwinejski - zimowanie

Niecierpek nowogwinejski w naszym klimacie nie zimuje w gruncie. Nie znaczy to, że po sezonie należy koniecznie pozbywać się wszystkich roślin. Można wybrane okazy niecierpka przezimować w pomieszczeniu i wiosną posadzić na zewnątrz lub pobrać z nich sadzonki w celu rozmnożenia.

Żeby przezimować niecierpka nowogwinejskiego należy zdrowe rośliny przyciąć o połowę, posadzić w doniczce i umieścić w jasnym pomieszczeniu w temperaturze około 15°C. Wiosną, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków (po 15 maja) można posadzić je na zewnątrz lub pobrać sadzonki zielne.

Niecierpek nowogwinejski - Impatiens hawkeri
Fot. depositphotos

Niecierpek nowogwinejski - rozmnażanie

Rozmnażanie niecierpka nowogwinejskiego można wykonać na 2 sposoby - przez sadzonki (można je pobierać z roślin przechowanych przez zimę) oraz z siewu nasion (w celu przygotowania rozsady nowych roślin).

Rozmnażanie niecierpka nowogwinejskiego przez sadzonki

Aby rozmnożyć niecierpka z sadzonek, wiosną z silnych i zdrowych pędów tniemy sadzonki o długości 10 cm. Usuwamy z nich dolne liście po czym umieszczamy pędy wodzie lub podłożu do ukorzeniania. Pojemniki ustawiamy w jasnym i ciepłym miejscu. W ciągu kilku tygodni sadzonki powinny się ukorzenić.

Rozmnażanie niecierpka nowogwinejskiego z nasion

Niecierpki mogą być uprawiane także z nasion. Wymaga to więcej czasu oraz pracy, ale w ten sposób uzyskamy rozsadę nowych roślin, bez konieczności przechowywania niecierpków przez zimę. Nasiona niecierpka wysiewamy w lutym lub marcu do skrzynek lub doniczek z podłożem do ukorzeniania. Pojemniki ustawiamy w widnym miejscu o temperaturze ok. 21°C. Gdy siewki w skrzynkach wytworzą 3-4 liście właściwe należy je przesadzić do doniczek.

Na miejsce stale stałe sadzimy rozsadę niecierpka po 15 maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Zalecana rozstawa sadzenia niecierpka to odległości co 25-30 cm pomiędzy roślinami.

Niecierpek nowogwinejski - choroby i szkodniki

Niecierpki mogą być atakowane przez szkodliwe owady, a także zapadać na choroby grzybowe i wirusowe. Poniżej przedstawiam patogeny najczęściej występujące na niecierpkach oraz sposoby zwalczania tychże patogenów.

Szkodniki niecierpka nowogwinejskiego

Jeśli zastanawiamy się, dlaczego niecierpek usycha to częstą przyczyną bywa obecność szkodników wysysających roślinne soki, takich jak mszyce lub przędziorki. Drobne mszyce tworzą kolonie na młodych pędach, liściach i pąkach. Natomiast o obecności przędziorków świadczą charakterystyczne, niewielkie pajęczynki służące owadowi do przemieszczania.

Wciornastek to kolejny owad wysysający soki i sprawiający, że niecierpek usycha i nie kwitnie. Jak upewnić się czy mamy do czynienia właśnie z wciornastkami? Podkładamy białą kartkę pod roślinę po czym potrząsamy łodygami sprawdzając co spadło na papier. Jeżeli zaobserwujemy na białym tle wiele poruszających się ciemnych lub żółtych 'kreseczek', to znak, że mamy do czynienia właśnie z wciornastkami.

Wymienione tu szkodniki niecierpka nowogwinejskiego o aparacie gębowym kłująco-ssącym możemy zwalczać stosując opryski naturalnymi preparatami takimi jak: Agrocover Koncentrat lub Emulpar 940 EC. Do upraw na balkonach i tarasach można wybrać gotowe do użytku wersje tych preparatów w pojemnikach z opryskiwaczami: Agrocover Spray, Emulpar Spray lub preparat Polysect Długo Działający Hobby Spray. Jeżeli to nie pomoże, przydatne okażą się silniejsze środki owadobójcze, takie jak: Sanium AL oraz Karate Spray.

Choroby niecierpka nowogwinejskiego

Niecierpek nowogwinejski jest często porażany przez choroby grzybowe takie jak: szara pleśń (brązowe plamy pokryte szarym, puszystym nalotem), mączniak prawdziwy (biały, mączysty nalot na liściach, pędach i pąkach) oraz mączniak rzekomy (lekko przeźroczyste, brązowe plamy na górnej stronie liścia, od spodu pokryte mączystym nalotem).

Porażone rośliny opryskujemy biopreparatami: Biosept Active oraz Bioczos płynny. W razie silnego porażenia chorobą, należy sięgnąć po fungicydy, takie jak Scorpion 325 SC.

Choroby wirusowe zagrażające niecierpkom nowogwinejskim to:

• nekrotyczna plamistości niecierpka
• wirus brązowej plamistości pomidora
• wirus mozaiki ogórka.

Choroby wirusowe na niecierpku objawiają się w postaci czarnych pierścieni, mozaiki oraz brązowych nekroz na liściach. W efekcie zainfekowany niecierpek nie kwitnie, żółknie, więdnie i obumiera. Infekcje wirusowe są niebezpieczne ze względu na szybkość rozprzestrzeniania oraz brak środków chemicznych do ich zwalczania. Rośliny zainfekowane wirusami trzeba niestety usunąć, gdyż nie da się ich wyleczyć.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Kwiaty balkonowe cieniolubne. Co posadzić na balkonie w cieniu?
• Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
• Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
• Rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady

Opracowano na podstawie:
1. H. Chmiel (redakcja), Uprawa roślin ozdobnych, PWRiL, Warszawa 1980, s. 237-238;
2. M. Kamińska, Choroby wirusowe niecierpków w Owoce, Warzywa, Kwiaty 12/2010, s. 54-55;
3. M. Maślanka, Niecierpki w Działkowiec 2/2013, s. 16-17;
4. J. Mayer, Rośliny balkonowe, Wydawnictwo Hachette Livre Sp. z o.o., Warszawa 2005, s. 97.