Tojeść rozesłana - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), określana też czasem jako pieniążek, to powszechnie występująca bylina, która tworzy złociste kobierce oraz atrakcyjnie porasta ogródki skalne. Podpowiadamy jak wygląda uprawa tojeści w ogrodzie, które odmiany tojeści rozesłanej prezentują się najładniej, a także jak wykonać rozmnażanie tojeści z sadzonek pędowych aby samodzielnie powiększyć kolekcję tej popularnej byliny.

Tojeść rozesłana - Lysimachia nummularia
Fot. depositphotos

Jak wygląda tojeść rozesłana?

Tojeść rozesłana to wieloletnia roślina lecznicza z rodziny pierwiosnkowatych, występująca powszechnie w Europie i Azji. W Polsce występuje na stanowiskach naturalnych, zasiedlając łąki, rowy, brzegi wód. W ogrodach zaś możemy spotkać ozdobne odmiany tojeści rozesłanej.

Kwiaty tojeści pojawiają się od czerwca do lipca. Ich średnica wynosi do 1,5 cm. Roślina kwitnie na żółto lub pomarańczowo. Delikatne pędy tojeści płożą się i mogą osiągać do 60 cm długości. Porośnięte są jasnozielonymi, owalnymi liśćmi. Tojeść błyskawicznie się rozrasta, dlatego wszystkie odmiany tojeści rozesłanej to doskonałe rośliny okrywowe.

Tojeść rozesłana - zastosowanie

Tojeść rozesłana znana jest od wieków jako roślina lecznicza. Zawiera saponiny, garbniki, flawonoidy, fitosterole i sole mineralne. Wykorzystywana była jako roślina o zastosowaniu bakteriobójczym, przeciwzapalnym, przeciwreumatycznym, przeciwbólowym, przeciwbiegunkowym i przyspieszającym gojenie ran.

Najpopularniejsze zastosowania ziela tojeści rozesłanej to:

• okłady z ziela tojeści stosowano w dolegliwościach reumatycznych i nerwobólach,
• kąpiele z dodatkiem odwaru z tojeści działają oczyszczająco na skórę,
• napar z tojeści rozesłanej zmieszany z naparem z rumianku stosowany jest do leczenia trudno gojących się ran.

Współcześnie jednak tojeść rozesłana jest bardziej znana i wykorzystywana jako roślina ozdobna. Jest powszechnie spotykana w ogrodach oraz na terenach zieleni miejskiej. Wspaniale prezentuje się jako roślina okrywowa, porastająca skalniaki oraz uprawiana w skrzynkach balkonowych lub na tarasach.

Tojeść rozesłana - Lysimachia nummularia
Fot. depositphotos

Ze względu na jej ekspansywność tojeść dobrze jest sadzić z gatunkami nie mniej wytrzymałymi i nie dającymi się zagłuszyć, takimi jak: bodziszek, berberys, przywrotnik, funkie, barwinek czy trawy ozdobne. Lysimachia nummularia wspaniale podkreśli charakter ogrodów naturalistycznych sadzona na zmianę z barwinkiem pospolitym lub w towarzystwie iglaków.

Tojeść rozesłana - odmiany

W Polskich sklepach i szkółkach ogrodniczych dostać można dwie odmiany tojeści rozesłanej:

Tojeść rozesłana 'Aurea' - szczególnie polecana jest do ogrodów skalnych, na murki kwiatowe i na rabaty. Ta odmiana tojeści tworzy wspaniałe złociste dywany wśród wyższych roślin o kontrastowych barwach oraz wypełnia luki między skałami. Jej pędy pokryte złocistymi liśćmi płożą się po ziemi lub zwisają w dół. Tojeść 'Aurea' używana jest do nasadzeń pod drzewami i wokół krzewów. Jest idealna do obsadzeń w miejscach gdzie chcemy uzyskać efektowne połączenia kolorystyczne, dlatego interesująco wygląda w towarzystwie roślin o bordowych liściach, takich jak np. żurawki i czerwone berberysy.

Tojeść rozesłana 'Aurena'
Fot. depositphotos

Zielono-złoty kolor liści tojeści 'Aurea' utrzymuje się cały sezon. Roślina ta zakwita latem. Jej kwiaty nie mają jednak wartości dekoracyjnych, gdyż ich barwa zlewa się z kolorem liści. Jest rośliną terenów wilgotnych, świetnie sprawuje się sadzona na brzegach oczka wodnego, znosi nawet częściowe zalanie wodą. Tojeść rozesłana Aurea, aby zachować intensywny żółty kolor, potrzebuje więcej słońca od innych odmian tego gatunku. W cieniu jej liście mogą przebarwiać się na zielono.

Tojeść rozesłana 'Goldilocks' - ma zielonkawożółte, okrągłe lub owalne liście oraz żółte kwiaty pojawiające się w czerwcu. Łodygi długości 15-60 cm, płożące się i łatwo zakorzeniające nie przekraczają wysokości 5 cm. Odmiana ta charakteryzuje się bardzo silnym wzrostem i znakomicie nadaje się do wiszących pojemników. Preferuje gleby wilgotne, żyzne, próchniczne i przepuszczalne oraz stanowiska cieniste. Jest w pełni mrozoodporna.

Tojeść rozesłana 'Goldilocks'
Fot. depositphotos

Tojeść rozesłana - uprawa

Tojeść rozesłana jest gatunkiem ekspansywnym. Korzeni się szybko i płytko, więc należy uważnie dobierać dla niej miejsce, tak by nie zadarniała zbyt wiele powierzchni. Żeby utrzymać roślinę w ryzach, warto przycinać wybujałe pędy, tym bardziej, że tojeść doskonale znosi przycinanie i nawet potraktowana kosiarką, błyskawicznie odbija.

Lysimachia nummularia dobrze rośnie na glebach wilgotnych, gliniastych i żyznych o obojętnym odczynie (pH 7,0). Gatunek ten jest mrozoodporny, jednak dobrze jest okryć pędy na zimę. W przypadku mroźnej i bezśnieżnej zimy mogą uschnąć i wiosną będą musiały odbijać od korzenia.

Tojeść preferuje stanowiska cieniste i półcieniste (wyjątkiem jest odmiana 'Aurea', która lepiej wybarwia się na słońcu). Żeby utrzymać wystarczający poziom wilgotności ziemi i ograniczyć parowanie wody korzystnie jest ściółkować rośliny, wykorzystując do tego naturalny kompost lub korę sosnową.

Nawożenie tojeści rozesłanej nie jest bezwzględnie konieczne. Roślina będzie jednak rosła lepiej, jeśli wiosną i latem (w okresie od maja do czerwca) zastosujemy niewielką dawkę wieloskładnikowego nawozu mineralnego. Wskazane jest też nawożenie organiczne. W tym celu w marcu lub w październiku możemy zastosować kompost.

Tojeść rozesłana - rozmnażanie

Lysimachię najłatwiej rozmnażać przez sadzonki wierzchołkowe, które można pozyskiwać z wierzchołków pędów przez cały okres wegetacji. Do tego celu najlepiej nadają się zdrowe, silne pędy o długości 10-15 cm, bez pąków kwiatowych. Pęd na sadzonkę tniemy tuż pod węzłem, tj. miejscem, z którego wyrastają liście.

Tojeść rozesłana - Lysimachia nummularia
Fot. depositphotos

Sadzonki tojeści powinny mieć długość 4-6 cm. Dolne liście należy usunąć, a blaszki górnych liści przyciąć o 1/3 lub nawet o połowę. Tak przygotowane fragmenty pędów umieszczamy bezpośrednio na miejscu docelowym lub w skrzynkach wstawianych następnie do inspektu. Najlepsze podłoże do ukorzeniania stanowi mieszanina torfu i piasku w stosunku 1:1. Pędy tojeści rozesłanej ukorzeniają się bardzo łatwo i szybko.

Optymalnym terminem sadzenia ukorzenionych już roślin na miejsce stałe jest wiosna i jesień. Przygotowujemy ziemię użyźniając ją 5 cm warstwą kompostu wymieszanego z glebą. Następnie wykopujemy dołki dopasowane do wielkości bryły korzeniowej sadzonki, po czym sadzimy rośliny w rozstawie co 30-50 cm. Dobrze jest ograniczyć rozrastanie tojeści np. krawężnikami czy stosując tzw. rollbordery.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Katalog roślin drzewa, krzewy byliny, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa, 2016, s. 177-178;
2. Münker B., Leksykon przyrodniczy. Kwiaty polne i leśne, Świat Książki, Warszawa, 1998, s. 136;
3. Grabowska B., Kubala T., Encyklopedia bylin, Zysk i S-ka, Poznań 2011, s. 571;
4. Rośliny lecznicze. Atlas, Arkady, Warszawa, 1993. s. 265;
5. Encyklopedia ogrodnictwa, Agencja Elipsa, Warszawa 1995, s. 319-322.

Przeczytaj również:

Kwiaty ogrodowe wieloletnie niskie
Kwiaty ogrodowe wieloletnie stanowią w ogrodzie przysłowiową "kropkę nad i", bowiem dopełniają kompozycje na rabatach. Wśród ogromnej ilości ciekawych gatunków można znaleźć rośliny, które są niskie i świetnie będą prezentować się na brzegu rabaty lub na skalniaku. Oto 10 najciekawszych wieloletnich niskich kwiatów ogrodowych! Więcej...

Rośliny do cienia. Co posadzić w cienistym miejscu w ogrodzie?
Miejsca cieniste w ogrodzie często wydają się problemem. Co posadzić, gdy dociera tu tak mało słońca? Czy znajdziemy ładne rośliny do cienia? Otóż okazuje się, że przy odrobinie trudu można w cienistych zakątkach działki stworzyć prawdziwe leśne zakątki, tętniące życiem. Oto najlepsze rośliny ogrodowe do cienia! Więcej...

Rośliny wieloletnie na skalniak
Choć popularnie kojarzy nam się on ze słonecznym stanowiskiem, ciekawy ogród skalny można założyć także w miejscu cienistym lub choćby w donicy. Poznaj sprawdzone rośliny wieloletnie na skalniak w słońcu oraz w cieniu. Oto TOP 30 niezawodnych roślin, które sprawdzą się na różnych typach skalniaków! Więcej...