Muszka plamoskrzydła, Drosophila suzukii - szkodliwość, zwalczanie, oprysk

Muszka plamoskrzydła jest wielożernym oraz bardzo inwazyjnym szkodnikiem wielu gatunków roślin. W Polsce po raz pierwszy zaobserwowana została w 2014 roku. Uszkadza wiele owoców o miękkiej skórce, w tym: borówki, maliny, porzeczki, truskawki i czereśnie. Zobacz jak wygląda muszka plamoskrzydła i dowiedz się jaka jest jej szkodliwość. Podpowiadamy jak przeprowadzić zwalczanie muszki plamoskrzydłej i który oprysk będzie najlepszy.

Muszka plamoskrzydła - Drosophila suzukii
Fot. Katja Schulz, CC BY 4.0, Wikimedia Commons

Muszka plamoskrzydła - jak wygląda

Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii) jest niewielką muchówką z rodziny wywilżnowatych (Drosophilidae). Wykryto ją w Japonii w 1916 roku ale wraz z rozwojem handlu świeżymi owocami szybko rozprzestrzeniła się i obecnie występuje w wielu miejscach na świecie.

Samica muszki plamoskrzydłej dorasta do 3,5 mm i ma żółtobrązowy kolor. Rozpiętość jej skrzydeł wynosi do 6 mm. Na odwłoku ma ciemne pasy a pokładełko, którym przecina skórkę owoców podczas składania jaj, jest silnie ząbkowane.

Samce są nieco mniejsze od samic (do 2,8 mm długości). W dolnej części skrzydeł samca widoczna jest ciemna plamka. Posiadają też charakterystyczne grzebienie na łączeniach segmentów przednich odnóży. Cechą wyróżniającą te muchówki są duże, czerwone oczy, zarówno u samic jak i samców.

Muszka plamoskrzydła - Drosophila suzukii
Fot. Judy Gallagher, CC BY 2.0, Wikimedia Commons

Jaja muszki plamoskrzydłej są białe, mają do 0,6 mm długości i składane są w miąższu owoców. Na zewnątrz, w miejscu uszkodzenia skórki owocu przez szkodnika wystają dwie białe rurki oddechowe. Łatwiej zobaczyć je z pomocą lupy.

Białawe, beznogie larwy muszki plamoskrzydłej żerują w środku owocu i osiągają ok. 6 mm długości. Poczwarki Drosophila suzukii dorastają do 3,5 mm długości, mają czerwono-brązowy kolor i dwa wyrostki na obu końcach ciała.

Muszka plamoskrzydła - larwa
Fot. Martin Hauser, CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Na owocach można zauważyć owady dorosłe oraz poczwarki. W sezonie wegetacyjnym może się rozwinąć kilka pokoleń szkodnika. Zimują dorosłe owady na korze roślin, w ściółce, pod rośliną w glebie lub w opadłych owocach.

Muszka plamoskrzydła - szkodliwość

Muszka plamoskrzydła uszkadza różne owoce o miękkiej, często ciemnej skórce takie jak: borówka amerykańska, truskawki, maliny, jeżyny, porzeczki, czereśnie, wiśnie, morele, brzoskwinie, śliwy ale również owoce rosnące dziko np. jagody leśne czy czarny bez. Stopień uszkodzenia owoców zależy od grubości ich skórki. Szkodniki aktywne są od wiosny ale na plantacjach i w sadach muchówki pojawiają się zwykle w okresie dojrzewania owoców.

W ubiegłych latach muszka plamoskrzydła stanowiła największe zagrożenie w okresie od lipca do września dla następujących upraw:

• odmian truskawek powtarzających owocowanie;
• późnych odmian borówki amerykańskiej;
• malin jesiennych.

Muszka plamoskrzydła na owocu maliny
Fot. depositphotos

Samica muszki plamoskrzydłej przecina skórkę dojrzewającego owocu pokładełkiem i składa w nim jaja. W miejscu złożenia jaja pojawia się nieduże zranienie skórki owocu i dwie wystające rurki oddechowe. W ciągu swojego życia samica może złożyć ok. 500 jaj a z każdego z nich czasami już po 12 godzinach wylęgają się larwy. Uszkodzenia owoców powodują larwy, które wylegają się z jaj i żywią się miąższem owoców. Takie owoce nie nadają się do jedzenia. Skórka owoców staje się miękka, zapada się. W miejscu przecięcia skórki z owocu wycieka sok oraz sfermentowany miąższ a owoce gniją. Zapach fermentacji może być dość mocno wyczuwalny. Na takich owocach lub w ich wnętrzu można znaleźć poczwarki. Uszkodzone owoce infekowane są przez bakterie i grzyby.

Muszka plamoskrzydła - uszkodzenia na owocu
Fot. Martin Hauser, CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Zdarza się, że podczas zrywania owoców nie widać na nich uszkodzeń a larwy wylęgają się po zbiorze. Wówczas zauważane są dopiero podczas wykorzystywania lub nawet po przetworzeniu owoców.

Muszce plamoskrzydłej nie sprzyjają upały powyżej 30°C i temperatury poniżej -18°C. W srogie zimy ginie spora część populacji. Obecnie obserwowane ocieplenie klimatu w Polsce jest zatem korzystne dla muszki plamoskrzydłej - latem rzadko zdarzają się dni zbyt gorące dla tego szkodnika, a zimy są na tyle łagodne, że Drosophila suzukii z łatwością może przetrwać do następnego roku. Należy się spodziewać coraz większego zagrożenia upraw tym szkodnikiem.

Muszka plamoskrzydła - zwalczanie

Ponieważ muszka plamoskrzydła intensywnie atakuje zbiory od lipca, sposobem na ochronę przed tym szkodnikiem może być wybór do uprawy wczesnych odmian malin, borówek czy truskawek. Wówczas owoce zbierzemy zanim muszka je zaatakuje. Nie warto też opóźniać zbiorów i czekać do pełnej dojrzałości owoców, gdyż niestety wówczas mogą być licznie porażone larwami. Lepiej owoce zbierać od razu, gdy tylko osiągną dojrzałość zbiorczą.

Do monitorowania obecności muszki plamoskrzydłej pomocna może być pułapka na muszkę plamoskrzydłą Drosinal. Do pułpaki wlewa się płyn wabiący Drosinal i zawiesza się ją na początku sezonu (najlepiej już w kwietniu), na wysokości około 1 metra nad ziemią w zacienionym miejscu, w pobliżu uprawy, ale nie bezpośrednio na plantacjach, by nie zwabiać szkodnika. Pułapki feromonowe na plantacji lub w sadzie rozwiesza się dopiero wtedy, gdy w sąsiedztwie odłowiona zostanie większa liczba muchówek. Pułapki kontroluje się 1-2 razy na tydzień. Sprawdzanie obecności szkodnika należy przeprowadzać do listopada, a nawet grudnia (przy ciepłej zimie).

Muszka plamoskrzydła - domowe sposoby

Regularnie należy przyglądać się owocom w poszukiwaniu uszkodzeń. Domowym sposobem można sprawdzić czy są w nich szkodniki. Owoce fermentujące, z zapadającą się, uszkodzoną skórką, wkłada się do słoika z wodą i cukrem (4 łyżki cukru na 1 l wody) i po ok. 10-20 min sprawdza czy wychodzą z nich larwy, które będą widoczne na powierzchni wody.

Muchówki mogą składać jaja zarówno do owoców pozostających na roślinach jak i tych, które spadły na ziemię, dlatego należy usuwać spod roślin opadłe owoce.

Muszka plamoskrzydła - polecany oprysk

Naturalnym preparatem owadobójczym i jajobójczym, przeznaczonym do zwalczania muszki plamoskrzydłej przez użytkowników nieprofesjonalnych w ogrodach i na działkach jest insektycyd SpinTor 240 SC (dawkowanie 3,2-4 ml preparatu na 2-12 l wody/100 m²). Jest to środek pochodzenia naturalnego, otrzymywany w wyniku fermentacji bakterii Saccharopolyspora spinosa. Dużą zaletą jest jego krótki okres karencji wynoszący tylko 3-7 dni (w zależności od opryskiwanej rośliny). Użytkownicy profesjonalni mogą zastosować także preparat Max Spin.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Szkodniki borówki amerykańskiej
• Szkodniki winorośli - objawy, zdjęcia, zwalczanie
• Szkodniki malin - objawy, opryski, zwalczanie
• Szkodniki jeżyny bezkolcowej. Zwalczanie i polecane opryski
• Szkodniki porzeczek - objawy, opryski, zwalczanie

Opracowano na podstawie:
1. B.H. Łabanowska, Szkodniki krzewów owocowych, Plantpress, Sp. z o.o., Kraków 2013, s. 163-166;
2. Borówka. Zeszyt uprawowy, Opracowanie zbiorowe pod redakcją Doroty Łabanowskiej-Bury, Plantpress Sp. z o.o., Kraków 2021, s. 93-96.