Mączniak rzekomy dyniowatych. Objawy, zwalczanie, opryski

Mączniak rzekomy dyniowatych to choroba atakująca głównie ogórki i dynie, zarówno w uprawach szklarniowych, jak i w gruncie. Choć objawy mączniaka rzekomego dyniowatych początkowo widać tylko na liściach, choroba w ciągu kilku dni może doprowadzić do zamierania całej rośliny. Poznaj sposoby na ekologiczne zwalczanie mączniaka rzekomego dyniowatych w ogrodach przydomowych i działkowych. Podpowiadamy też najlepsze opryski przeciwko mączniakowi na ogórkach i dyniach.

Mączniak rzekomy dyniowatych
Fot. depositphotos

Mączniak rzekomy dyniowatych - objawy

Mączniak rzekomy dyniowatych to choroba grzybowa, wywoływana przez patogen Pseudoperonospora cubensis. Spośród wszystkich warzyw dyniowatych, najczęściej atakuje ogórki i dynie, choć może występować też na kawonach, kabaczkach lub cukiniach. Największy problem stanowi jednak w uprawie ogórków, zarówno szklarniowych, jak i polowych.

W uprawach gruntowych pierwsze objawy mączniaka dyniowatych widać zazwyczaj dopiero w drugiej połowie lipca lub na początku sierpnia (w uprawach szklarniowych może pojawiać się wcześniej). Można zatem powiedzieć, że jest to choroba bardzo podstępna, która długo nie daje objawów i rozwija się w ukryciu. Gdy jednak zauważymy już objawy, w sprzyjających dla choroby warunkach, może ona całkowicie zniszczyć całe rośliny ogórka w ciągu zaledwie kilku dni.

Charakterystyczne objawy mączniaka rzekomego dyniowatych widoczne są przede wszystkim na liściach. Od górnej strony liścia pojawiają się nieregularne plamy, które początkowo są chlorotyczne, a później brunatnieją. Zazwyczaj objęty nimi obszar ograniczony jest nerwami liścia, dlatego plamy te wyglądają jak ułożone w mozaikę. Z czasem plamy rozrastają się i łączą ze sobą, aż w końcu obejmują całą powierzchnię liścia. Na dolnej stronie liści pod plamami pojawia się szary nalot, który z czasem ciemnieje i przybiera barwę fioletową.

Mączniak rzekomy dyniowatych - objawy na górnej stronie liścia
Fot. Christian Hummert, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Mączniak rzekomy dyniowatych - objawy na dolnej stronie liścia
Fot. Rasbak, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Warunki sprzyjające rozwojowi mączniaka rzekomego na ogórkach

Poznanie warunków, w jakich mączniak rzekomy dyniowatych zakaża rośliny i rozwija się jest bardzo ważne aby nauczyć się prawidłowo zapobiegać tej chorobie.

Przede wszystkim warto wiedzieć, że w gruncie w naszym klimacie patogen nie jest w stanie przezimować. Może jednak z łatwością przezimować w ogrzewanych szklarniach i w pryzmach kompostowych, w których w wyniku zachodzących procesów rozkładu substancji organicznej panuje zazwyczaj podwyższona temperatura.

Rozwojowi mączniaka rzekomego dyniowatych i szybkiemu zakażaniu roślin sprzyja wysoka wilgotność powietrza oraz chłodne noce z temperaturami od 15-16°C i ciepłe dni z temperaturami 20-25°C. Zarodniki patogenu Pseudoperonospora cubensis wraz z podmuchami wiatru mogą się przenosić na dość duże odległości, intensywnie infekując inne okoliczne uprawy.

Rozwój mączniaka rzekomego dyniowatych w dużym stopniu zależy zatem od warunków atmosferycznych, a sprzyjające dla choroby jest wilgotne, deszczowe i wietrzne lato.

Mączniak rzekomy dyniowatych - zwalczanie ekologiczne

Ekologiczną ochronę przed mączniakiem rzekomym dyniowatych warto rozpocząć już na etapie wyboru do uprawy odmian odpornych na tę chorobę. Jest to szczególnie ważne w uprawie ogórków, które są łatwo porażane przez mączniaka.

Z polskich odmian ogórka gruntowego do ekologicznej uprawy polecane są m. in. odmiany Ares F1, Reja F1, Ozyrys F1, Zefir F1, Edyp F1, Ibis F1, Ikar F1 charakteryzujące się wysoką odpornością na choroby ogórków, w tym na mączniaka rzekomego dyniowatych. Powinno się natomiast unikać dość popularnej odmiany ogórka Śremski F1, która przez mączniaka rzekomego jest porażana bardzo łatwo.

Ponieważ patogen nie zimuje w gruncie, zmianowanie na grządkach warzywnych i usuwanie resztek po uprawie nie ma tak dużego znaczenia, jak w przypadku zwalczania innych chorób ogórków. Trzeba jednak uważać aby resztki roślinne porażone mączniakiem rzekomym dyniowatych nie dostały się do kompostownika, a także dokładnie oczyszczać i dezynfekować szklarnie.

Ponieważ rozwojowi mączniaka rzekomego na ogórkach sprzyja wysoka wilgotność, należy unikać zraszania roślin podczas podlewania, a najlepiej zamontować podlewanie kropelkowe. Bardzo ważne jest też unikanie nadmiernego zagęszczenia roślin i zapewnienie warunków przewiewnych aby rośliny szybko obsychały po opadach deszczu. Szklarnie powinny zaś być regularnie wietrzone.

Należy też unikać zakładania upraw ogórka w dolinach, w pobliżu zbiorników wodnych i lasów, gdzie panuje podwyższona wilgotność i łatwo utrzymują się mgły.

Jeżeli objawy choroby wystąpią na uprawianych warzywach, należy na bieżąco usuwać liście z widocznymi objawami mączniaka aby z nich patogen nie roznosił się dalej. Pamiętajmy, aby liści tych nie wrzucać do kompostownika. Najlepiej je spalić lub głęboko zakopać.

Opryski na mączniaka rzekomego dyniowatych

Do ekologicznych metod zwalczania mączniaka rzekomego na ogórkach i dyniach zaliczyć można też opryski biopreparatami przygotowywanymi na bazie chwastów i ziół. Można stosować gnojówkę z pokrzyw w rozcieńczeniu 1:10, a także wywar ze skrzypu polnego w rozcieńczeniu 1:4. Preparatami tymi opryskuje się rośliny i ziemię wokół nich w odstępach co 2-3 tygodnie.

Aby przygotować wywar ze skrzypu polnego 1 kg świeżego ziela skrzypu lub 200 g suszu zalewa się 10 litrami wody, a następnie odstawia do następnego dnia. Po upływie około 24 godzin należy zalewę zagotować i utrzymywać na małym ogniu przez 30 minut. Po wystudzeniu należy wywar przecedzić aby nie zapchać dyszy opryskiwacza.

Zamiast przygotowywania wywaru, można też kupić gotowy oprysk ze skrzypu polnego ProBio Ogród. Opakowanie 50-100 ml tego preparatu rozpuszcza się w 5 litrach wody i tym opryskuje ogórki.

Co bardzo ważne, opryski ekologiczne należy wykonywać zapobiegawczo już od początku czerwca i kontynuować w okresie rozwijania się choroby, aż do września. Opryski ekologiczne wykonywane dopiero po zauważeniu pierwszych objawów choroby mogą okazać się już niewystarczające.

Jeżeli mimo wykonywania oprysków ekologicznych na ogórkach, dyniach, kawonach, kabaczkach lub cukiniach pojawiają się objawy mączniaka rzekomego dyniowatych, wykonuje się opryski preparatami miedziowymi lub siarkowymi. W uprawach amatorskich na działkach i w ogrodach dobrym wyborem będą środki Miedzian 50 WP oraz Siarkol 800 SC.

Preparat Miedzian 50 WP zaleca się stosować w uprawach ogórka gruntowego zapobiegawczo jak i po zauważeniu objawów występowania mączniaka rzekomego. Stosujemy go w ilości 2,5 do 3 g na 0,7 litra wody, co wystarczy do oprysku 10 m² grządek z ogórkami. Opryski miedzianem należy powtarzać co 7-10 dni, a w sezonie wegetacyjnym można wykonać maksymalnie 3 takie opryski.

Siarkol 800 SC stosuje się w ilości 15 ml preparatu na 6 litrów wody, co wystarczy do oprysku około 100 m² upraw warzyw porażonych przez mączniaka dyniowatych.

Opryski Siarkolem 800 SC na mączniaka rzekomego dyniowatych powtarza się co 5-7 dni, a maksymalnie w sezonie wegetacyjnym można wykonać 6 takich oprysków.

Jeżeli objawy choroby się wycofują i nie widać porażania nowych roślin, można powrócić do wykonywania jedynie oprysków ekologicznych lub wykonywać je co 10-14 dni naprzemiennie z opryskami preparatem Siarkol 800 SC i Miedzian 50 WP.

Przeczytaj również:

• Parch dyniowatych. Objawy, zwalczanie, opryski
• Dlaczego dynia nie owocuje? Co zrobić, żeby dynia miała owoce
• Oprysk z drożdży na pomidory i ogórki
• Dlaczego ogórki są gorzkie? Przyczyny i zapobieganie