Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - jak wygląda, właściwości, uprawa, przepisy
Cebula siedmiolatka, której inna nazwa to czosnek dęty, jest wieloletnim warzywem - mało wymagającym i mrozoodpornym. Smaczny i kruchy szczypior cebuli siedmiolatki stanowi aromatyczny dodatek do wielu dań. Zobacz, jak wygląda cebula siedmiolatka i jakie ma właściwości odżywcze. Podpowiadamy jak uprawiać cebulę siedmiolatkę w ogrodzie i jakie ma ona zastosowanie w kuchni.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - Allium fistulosum
Fot. depositphotos
Jak wygląda cebula siedmiolatka
Cebula siedmiolatka (Allium fistulosum), zwana także czosnkiem dętym, to wieloletnia roślina występująca naturalnie na Dalekim Wschodzie. W obrębie gatunku wyróżnia się 3 podgatunki siedmiolatki:
- rosyjski,
- japoński,
- chiński.
Cebula siedmiolatka hodowana w Polsce należy do podgatunku rosyjskiego występującego dziko na Syberii. W odróżnieniu od siedmiolatki japońskiej, ta rosyjska nie tworzy wyraźnie zgrubiałych cebul - jej częścią jadalną jest ciemnozielony, kruchy szczypior dorastający do 30 cm długości. Czosnek dęty tworzy zwarte kępy i kwitnie od czerwca do lipca. Nasiona siedmiolatki są nieco drobniejsze od nasion cebuli zwyczajnej.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - Allium fistulosum
Fot. ajikang, CC BY 2.5, Wikimedia Commons
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - właściwości
Zarówno cebula jak i szczypior cebuli siedmiolatki są bogatym źródłem witamin: C i B, związków mineralnych, siarkowych, aminokwasów i flawonoli.
Ze względu na swoje właściwości cebula siedmiolatka znalazła zastosowanie w medycynie ludowej. Wykorzystywana była do leczenia przeziębienia, grypy, bólu brzucha, bólu głowy i chorób układu krążenia. Badania wykazały, że właściwości ekstraktu z cebuli siedmiolatki mogą pomagać w leczeniu otyłości.
Czosnek dęty warto jednak włączyć do swojej diety przede wszystkim ze względu na właściwości smakowe szczypioru siedmiolatki, dzięki którym stanowi on doskonały dodatek do wielu dań i sałatek.
Cebula siedmiolatka - uprawa
Cebula siedmiolatka jest mało wrażliwa na mróz i dobrze rośnie już w temperaturze nieco powyżej 0°C. To warzywo cebulowe toleruje nawet okresowe przelanie oraz częściowe zacienienie. Czosnek dęty najlepiej rośnie na żyznych, próchniczych glebach zasobnych w wapń. Nie toleruje natomiast suszy - gdy brakuje wody szczypior staje się twardy i suchy.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - Allium fistulosum
Fot. depositphotos
Cebula siedmiolatka powinna być uprawiana w tym samym miejscu przez 3-4 lata, gdyż dłuższe okresy uprawy skutkują znacznym obniżeniem plonu.
Czosnek dęty ma duże wymagania nawozowe, dlatego uprawia się go w I roku po oborniku. Roślina wymaga także dodatkowego nawożenia mineralnego oraz organicznego po każdym zbiorze. Jako roślina wieloletnia siedmiolatka jest hodowana poza zmianowaniem.
Pielęgnacja siedmiolatki na ogrodowej grządce polega głównie na odchwaszczaniu roślin oraz spulchnianiu gleby. Roślina może być rozmnażana z siewu nasion, z rozsady oraz przez podział kęp.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - wysiew
Bezpośrednio do gruntu siejemy nasiona cebuli siedmiolatki w kwietniu stosując rozstawę 30 x 15-20 cm. Chcąc uzyskać rozsadę siedmiolatki nasiona wysiewamy na rozsadniku w kwietniu lub w sierpniu a na miejsce stałe sadzimy gotową rozsadę w maju lub wczesną jesienią. W jednym miejscu umieszczamy po kilka roślin.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - sadzenie
Rozmnażanie wegetatywne cebuli siedmiolatki polega na dzieleniu kęp w okresie jesiennym i wiosennym. Sadzonki od razu po podziale sadzi się w wybranym miejscu.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - zbiór
Zbiór cebuli siedmiolatki rozpoczyna się, gdy szczypior osiągnie długość 20-30 cm. Po miesiącu od pierwszego zbioru można wykonać go po raz drugi. Jeżeli będziemy zwlekać ze zbiorem szczypior stanie się włóknisty i twardy.
Cebula siedmiolatka, czosnek dęty - przepisy
Szczypior siedmiolatki charakteryzuje się łagodnym smakiem. Jest stosowany jako dodatek do kanapek, sałatek, gulaszy i innych potraw. Podgatunek japoński ma szersze zastosowanie ze względu na wydłużoną, białą cebulę przypominającą nieco por. Poniżej przytaczamy 2 ciekawe przepisy z wykorzystaniem czosnku dętego.
Koreańska sałatka na ciepło z rzodkwi i siedmiolatki
Składniki:
- 0,5 kg rzodkwi
- 5-7 łodyg szczypioru siedmiolatki
- 2-3 ząbki czosnku
- 1 łyżka oleju do smażenia
- 2 łyżki sosu sojowego
- szczypta soli i papryki
- 1 łyżka prażonego sezamu
Przygotowanie: na patelnię wlej olej a po rozgrzaniu wrzuć pokrojoną w cienkie paski rzodkiew, przypraw solą i sosem sojowym. Przykryj patelnię i duś rzodkiew aż do miękkości. Następnie dopraw sezamem, papryką, czosnkiem i posiekaną siedmiolatką. Duś całość jeszcze przez kilka minut.
Koreańska surówka z siedmiolatką
Składniki:
- 2 papryki czerwone
- 3 ogórki sałatkowe
- 1 marchew
- 3 łodygi siedmiolatki
- pół pęczka pietruszki
- 2 ząbki czosnku
- 3 łyżki sosu sojowego
- 2 łyżki oliwy
- 3 łyżki prażonego sezamu
- 0,5 cytryny
- sól i pieprz do smaku.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Przeczytaj również:
- Czosnek niedźwiedzi - zastosowanie, uprawa, kiedy zbierać
- Cebula szalotka - uprawa, zastosowanie
- Cebula dymka - uprawa, sadzenie, nawożenie
- Pędzenie cebuli na szczypior - niecodzienny sposób!
Opracowano na podstawie:
1. M. Dyki-Pędzich, Niezawodna siedmiolatka w Działkowiec 3/2018, s. 50;
2. M. Orłowski, E. Kołota, I. Strychacz, Uprawa warzyw w gruncie, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988, s. 140-141;
3. E. Sikora, Warzywa cebulowe w Działkowiec 2/2017, s. 42-43;
4. Y.Y. Sung, D.S. Kim, S.H. Kim, H.K. Kim, Aqueous and ethanolic extracts of welsh onion, Allium fistulosum, attenuate high-fat diet-induced obesity w BMC Complement Altern Med 105/2018, s. 105-120;
5. C.M. Uklańska-Puszcz, Cebula siedmiolatka. Jednorocznie czy wieloletnio? w Mój Piękny Ogród 8/2019, s. 49.
