Czosnek niedźwiedzi - zastosowanie, uprawa, kiedy zbierać

Czosnek niedźwiedzi jest cenionym surowcem zielarskim o działaniu bakteriobójczym i dobroczynnym wpływie na układ krwionośny oraz trawienny. Czosnek niedźwiedzi zastosowanie ma też w kuchni jako przyprawa i dodatek do wielu potraw. Zobacz, co jeszcze można z nim zrobić, jak wygląda uprawa czosnku niedźwiedziego w ogrodzie i w doniczce oraz kiedy zbierać czosnek niedźwiedzi aby jego listki były jak najsmaczniejsze. Oto wszystkie tajemnice, które kryje w sobie czosnek niedźwiedzi!

Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi - zastosowanie

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) jest krótkowieczną byliną wytwarzającą podziemne cebule. Są one przysmakiem niedźwiedzi i stąd właśnie wywodzi się nazwa tej rośliny. Czosnek niedźwiedzi osiąga 20-50 cm wysokości, wytwarza zielone liście podobne do liści konwalii, kwitnie na biało od kwietnia do maja. W środowisku naturalnym występuje w wilgotnych lasach Europy i Azji. W Polsce czosnek niedźwiedzi jest dość rzadki, a od 2004 roku objęty został częściową ochroną gatunkową. Jako roślina jadalna czosnek niedźwiedzi zastosowanie znalazł jako składnik potraw oraz surowiec zielarski. Zastosowań czosnku niedźwiedziego jest tak wiele, że tej roślinie poświęcane są nawet całe książki, np. "Czosnek niedźwiedzi - smaczny, tani, zdrowy", autorstwa Claudii Boss-Teichmann.

Właściwości lecznicze czosnek niedźwiedzi ma podobne jak czosnek pospolity. Jest jednak lżej strawny i nie obciąża tak bardzo wątroby. Liście czosnku niedźwiedziego po spożyciu nie pozostawiają też w ustach nieprzyjemnego czosnkowego posmaku. Poza tymi zaletami, warto też zwrócić uwagę, że czosnek niedźwiedzi w porównaniu do czosnku pospolitego, ma więcej związków siarki (i to kilkakrotnie więcej!). Związki te pozytywnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy i pokarmowy, a także pomagają zwalczać wirusy, bakterie i drożdżaka Candida albicans, sprawcy tak ciężkich do zwalczania grzybic układu pokarmowego. Czosnek niedźwiedzi można też wykorzystać przeciw pasożytom układu pokarmowego, takim jak: owsiki, glisty i tasiemce.

Odkryto także, że wspomniane wyżej związki siarki zawarte w czosnku niedźwiedzim z jednej strony chronią organizm przed działaniem wolnych rodników, a z drugiej pobudzają układ odpornościowy do zwalczania komórek nowotworowych. Prowadzone są zatem badania na temat użycia czosnku niedźwiedziego jako nieinwazyjnej formy leczenia nowotworów (m. in. glejaka, jednego z typów raka mózgu). Póki co, możemy przyjąć, że spożywanie czosnku niedźwiedziego to sposób aby obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór.

Silne działanie bakteriobójcze czosnku niedźwiedziego warto wykorzystać podczas leczenia górnych dróg oddechowych. Poza unicestwianiem bakterii, pobudza on też wydzielanie śluzu w oskrzelach. Czosnek niedźwiedzi zastosowanie ma również w leczeniu miażdżycy, leczeniu nadciśnienia i chorób serca oraz do pobudzania trawienia. Regularne spożywanie świeżych liści czosnku niedźwiedziego sprzyja utracie wagi. A zatem czosnek niedźwiedzi to także sposób aby wspomóc odchudzanie!

Zbiór czosnku niedźwiedziego
Fot. pixabay

Czosnek niedźwiedzi zastosowanie znajduje także w kuchni, jako dodatek do wielu potraw. Świeże liście czosnku niedźwiedziego nadają się do przyprawiania sałatek, kanapek, sosów i dressingów. Nie powinno ich się gotować, gdyż wówczas tracą swój smak. Można je natomiast marynować w oliwie lub konserwować w soli.

Warty polecenia jest bardzo łatwy do przygotowania przepis na sos pesto z czosnku niedźwiedziego. Wystarczą do niego 3 proste składniki: 5 wiązek liści czosnku niedźwiedziego, 100 ml oliwy z oliwek, sól. Liście czosnku należy umyć, odsączyć i posiekać bardzo drobno. Potem rozcieramy je z solą i oliwą, wkładamy do słoika i zamykamy. Można przechowywać w lodówce nawet przez kilka miesięcy. To pozwoli nam spożywać czosnek niedźwiedzi długo po terminie zbioru jego liści.

Liści czosnku niedźwiedziego nie warto natomiast suszyć, bo tracą wówczas wiele swoich właściwości. Jeśli chcemy je spożywać poza sezonem zbioru świeżych liści, znacznie lepiej je po prostu zamrozić.

Uwaga!
Czosnku niedźwiedziego nie należy pozyskiwać ze środowiska naturalnego ze względu na konieczność ochrony tego gatunku oraz możliwość śmiertelnej w skutkach pomyłki z trującą konwalią majową czy zimowitem jesiennym. Dlatego polecam uprawę czosnku niedźwiedziego we własnym ogrodzie.

W ogrodzie czosnek niedźwiedzi można sadzić zarówno na grządkach z warzywami jak i na rabatach ozdobnych z roślinami cebulowymi. Warto wykorzystać fakt, że jego czosnkowy zapach odstrasza wiele uciążliwych szkodników roślin. Zarówno czosnek pospolity, czosnki ozdobne, jak i omawiany tu czosnek niedźwiedzi, to świetne rośliny odstraszające krety i nornice.

Czosnek niedźwiedzi - uprawa w ogrodzie

Uprawa czosnku niedźwiedziego w ogrodzie wymaga zapewnienia stanowiska półcienistego lub cienistego (najlepiej pod drzewami liściastymi) oraz próchniczej, przepuszczalnej, żyznej i stale lekko wilgotnej gleby o odczynie lekko kwaśnym. Czosnek niedźwiedzi wymaga podlewania, szczególnie w okresie wiosennym. Latem, po przekwitnieniu, roślina stopniowo obumiera i zanika. Wówczas podlewanie nie jest już konieczne. Co roku na wiosnę warto ziemię wzbogacać kompostem. Czosnek niedźwiedzi zimuje dobrze, o ile gleba nie jest zbyt wilgotna (nadmiernie wilgotna ziemia w okresie zimowym przyczynia się do gnicia cebul).

Czosnek niedźwiedzi - uprawa na działce
Fot. Elżbieta M, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Czosnek niedźwiedzi można sadzić też w doniczkach wypełnionych zwykłą ziemią do kwiatów z dodatkiem 1/3 objętości drobnego żwirku (takie rozluźnienie ziemi zapobiega gniciu cebul czosnku). Doniczki z czosnkiem niedźwiedzim najlepiej ustawić przy parapecie okna od strony północnej. Podlewamy aby utrzymać stale lekko wilgotną glebę ale pomiędzy podlewaniami pozwolić aby jej wierzchnia 1-2 cm warstwa lekko przesychała. Co dwa tygodnie do wody do podlewania warto dodać niewielką dawkę nawozu płynnego.

Uprawę czosnku niedźwiedziego można rozpocząć od wysiewu nasion w okresie jesiennym. Jest to jednak metoda dość zawodna, gdyż nasiona wymagają przejścia długiego okresu stratyfikacji oraz szybko tracą zdolność do kiełkowania. Jeżeli już się zdecydujemy warto wybrać najlepszej jakości nasiona czosnku niedźwiedziego pakowane hermetycznie. Hermetyczne opakowanie zapewnia długą trwałość do wysiewu i wysoką zdolność kiełkowania tych nasion.

Wyższe szanse powodzenia uprawy daje sadzenie cebul czosnku niedźwiedziego w końcówce lata lub na początku jesieni. Wrzesień do początku października to świetny okres na sadzenie czosnku niedźwiedziego. Sadzimy go zatem nieco wcześniej niż typowy czosnek zimowy (czosnek pospolity do uprawy ozimej sadzi się dopiero około w drugiej połowie października).

W kolejnych latach uprawy w okresie letnim, gdy roślina obumrze i wejdzie w stan spoczynku, od cebul matecznych oddziela się cebulki przybyszowe i w ten sposób powiększa liczebność posiadanych egzemplarzy czosnku niedźwiedziego.

Zbiera się młode listki czosnku niedźwiedziego, zanim roślina zakwitnie
Fot. pixabay

Kiedy zbierać czosnek niedźwiedzi?

Liście czosnku niedźwiedziego zbiera się od marca do kwietnia. Najsmaczniejsze i najbardziej wartościowe są młode listki o długości 10-12 cm. W późniejszym okresie, gdy czosnek zacznie kwitnąć, liście staną się niesmaczne, łykowate i stracą większość właściwości zdrowotnych.

Liście czosnku niedźwiedziego ścinajmy ostrym sekatorem lub zwykłymi nożyczkami aby nie uszkodzić cebulek. Warto też zostawić po kilka młodych listków na każdej roślinie aby mogła dalej się rozwijać i zakwitnąć. Dzięki temu roślina przejdzie cały cykl rozwojowy i latem będziemy mogli pozyskać nowe cebulki do rozmnożenia czosnku niedźwiedziego.

Przeczytaj również:

• Czosnek ozdobny - uprawa, odmiany, sadzenie
• Kwiaty cebulowe sadzone jesienią
• Warzywa cebulowe - charakterystyka, przykłady, lista gatunków i odmian