Aster, marcinek - gatunki, odmiany, uprawa

Astry, zwane także marcinkami, to popularne kwiaty zdobiące latem i jesienią nasze ogrody, balkony i tarasy. Ze względu na swoją urodę oraz niewielkie wymagania w zakresie uprawy i pielęgnacji astry są polecane do ogrodów skalnych, na rabaty, obwódki oraz do uprawy w pojemnikach. Poznaj najciekawsze gatunki i odmiany astrów oraz ich wymagania. Podpowiadamy jakie odmiany astrów wybrać do ogrodu i gdzie je posadzić.

Aster, marcinek
Fot. depositphotos

Aster alpejski

Aster alpejski (Aster alpinus) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i porasta górskie łąki Europy, Kaukazu i Zachodniej Syberii. Ta niewysoka bylina dorasta do 30-50 cm wysokości. Lancetowate liście astra tworzą odziomkową rozetę, z której wyrastają wzniesione pędy zakończone miododajnymi kwiatami.

Koszyczkowate, pojedyncze kwiatostany astra alpejskiego najczęściej występują w kolorach: różowym, fioletowym, białym oraz purpurowym. Roślina kwitnie w maju i czerwcu, a w sprzyjających warunkach może powtórzyć kwitnienie wczesną jesienią.

Uprawa astra alpejskiego najlepiej udaje się na słonecznym stanowisku oraz na glebach przepuszczalnych i średnio żyznych. Młode rośliny wymagają podlewania, ale starsze okazy wytrzymują okresowe susze. Rośliny nie potrzebują częstego nawożenia. Bylina jest w pełni mrozoodporna, zaliczana do strefy mrozoodporności roślin 3.

Aster alpejski - Aster alpinus
Fot. depositphotos

Te pięknie kwitnące, kompaktowe astry dobrze prezentują się w ogrodach skalnych, preriowych i alpinariach, oraz jako rośliny na obwódki wieloletnie. Do popularnych odmian astra alpejskiego należą:

Aster alpejski 'Albus' - osiąga wysokość 15-30 cm. Rozety lancetowatych liści mają odcień szarozielony, a niewielkie, przypominające stokrotkę, kwiaty są białe z żółtym środkiem. Odmiana doskonale prezentuje się w ogrodach skalnych oraz pojemnikach.

Aster alpejski 'X White' - to odmiana osiągająca 20-25 cm wysokości. Duże, białe kwiatostany mają oryginalną budowę - rurkowe kwiaty tworzące środek są wydłużone, tworzą puchatą poduszeczkę otoczoną przez długie kwiaty języczkowe.

Aster alpejski 'Happy End' - tworzy gęste, zwarte kępki szarozielonych liści. Na szczytach pędów pojawiają się w maju pojedyncze kwiaty o żółtym środku i intensywnie różowych płatkach. Odmiana pięknie prezentuje się tworząc barwne plamy na rabatach, jak i gęste dywany na skarpach.

Aster alpejski 'Violet' - to bylina dorastająca do 15-30 cm wysokości o żółtym środku i fioletowych płatkach. Roślina jest polecana do ogrodów skalnych oraz na rabaty.

Aster alpejski 'Christina'
Fot. B.E.Z., forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Aster chiński

Aster chiński (Callistephus chinensis), inaczej gwiazdosz chiński, z astrami dzieli tylko nazwę. Ta jednoroczna roślina zielna należy do rodzaju gwiazdosz (Callistephus), lecz powszechnie określana jest mianem astra. Aster chiński w naturze występuje w Chinach i Japonii. Rośliny dorastają od 20 do 110 cm wysokości, a efektowne, koszyczkowe kwiatostany pojawiają się od lipca aż do późnej jesieni.

Uprawa astra chińskiego najlepiej udaje się w pełnym słońcu na glebach lekkich, przepuszczalnych i bogatych w materię organiczną. Podlewanie roślin jest wymagane tylko w przypadku dłuższej suszy, a nawożenie mineralne wykonujemy 2-3 razy w czasie sezonu wegetacyjnego.

Aster chiński - Callistephus chinensis
Fot.pixabay

Niezliczone odmiany astra chińskiego dzielone są ze względu na wysokość roślin, kształt i formę kwiatostanów oraz termin kwitnienia. Oto niektóre z nich znane z wyjątkowej urody i łatwości w uprawie:

Aster chiński książęcy 'Balbinka' - odznacza się białymi, dużymi, lekko spłaszczonymi kwiatostanami przypominającymi dalie. Kwitnie od lipca do października. Ta średnio wysoka odmiana dorasta do 50-80 cm wysokości i sprawdza się w uprawie na rabatach oraz na kwiat cięty.

Aster chiński pełny igiełkowy 'Czerwona Kula' - tworzy duże, kuliste kwiatostany złożone z ostro zakończonych kwiatów języczkowych w intensywnym odcieniu czerwieni. Odmiana należy do średnio wysokich - dorasta do 50-75 cm wysokości. Kwitnie od lipca do października. Aster 'Czerwona Kula' jest polecany zwłaszcza na rabaty oraz na kwiat cięty.

Aster chiński promienisty fioletowy 'Iskra' - to odmiana o kwiatostanach półpełnych – żółtym środku i intensywnie fioletowych kwiatach języczkowych. Roślina dorasta do 60-65 cm wysokości.

Aster chiński pełny peoniowy 'Jadwiga' - to odmiana dorastająca do 50-70 cm wysokości odznaczająca się pełnym, gęstym kwiatostanem w uroczym odcieniu bladego różu. Odmiana doskonale prezentuje się na rabatach, nadaje się także na kwiat cięty.

Aster chiński - Callistephus chinensis
Fot. pixabay

Aster gawędka

Aster gawędka (Aster amellus) to bylina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae) występująca w stanie naturalnym w Europie oraz w Azji. W Polsce jest gatunkiem objętym ścisłą ochroną. Ta niedoceniona bylina ma ładny krzaczasty pokrój, dorasta do 60-80 cm wysokości, a jej wzniesione pędy są zwieńczone luźnymi kwiatostanami koszyczkowych kwiatostanów. Kwiaty astra gawędka w odcieniach fioletu, różu i bieli utrzymują się od sierpnia do września.

Aster gawędka - Aster amellus
Fot. pixabay

Aster gawędka preferuje stanowiska pełne słońca o glebach suchych, żyznych, przepuszczalnych i zasadowych. Ten odporny na suszę gatunek jest także mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 5). Aster gawędka polecany jest do uprawy w ogrodach skalnych i alpejskich, na rabaty, do uprawy w pojemnikach oraz na kwiat cięty.

Najciekawsze odmiany astra gawędka to:

Aster gawędka 'Blue King' - dorasta do 60 cm wysokości i odznacza się kwiatostanami o pomarańczowym środku i niebieskofioletowych kwiatach języczkowych. Kwitnie od sierpnia do października.

Aster gawędka 'Rosa Erfullung' - to piękna odmiana o dużych, różowych kwiatach i żółtym środku. Dorasta do 30-60 cm i jest polecana do ogrodów skalnych, naturalistycznych i wiejskich.

Aster gawędka - Aster amellus
Fot. pixabay

Aster gawędka 'Violet Qeen' - dorasta do 45- 60 cm wysokości i kwitnie od sierpnia, aż do przymrozków. Okazałe kwiaty astra przypominają stokrotkę o żółtym środku i fioletowych płatkach. Odmiana nadaje się na rabaty, na kwiat cięty i jest cenną rośliną miododajną.

Aster krzaczasty

Aster krzaczasty (Symphyotrichum dumosus, synonim Aster dumosus) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i dziko występuje w Ameryce Północnej oraz Kanadzie. Ta kompaktowa bylina ma zwarty, kulisty pokrój i dorasta do 90 cm wysokości. Obficie kwitnie od lipca, aż do przymrozków kwiatami w odcieniach fioletu, różu, czerwieni oraz bieli. Kwiaty astra wytrzymują spadki temperatury poniżej -3°C.

Aster krzaczasty - Aster dumosus
Fot. pixabay

Astry krzaczaste tolerują niewielki cień i preferują luźne, lekkie i stale wilgotne podłoże. Roślina nie ma dużych potrzeb wodnych ani pokarmowych. Aster krzaczasty jest polecany na skalniaki, rabaty, obwódki, murki, skarpy oraz do uprawy w pojemnikach.

Oto interesujące odmiany astra krzaczastego do uprawy w ogrodzie:

Aster krzaczasty 'Island Samoa' - przyciąga wzrok obfitością kwiatów o żółtym środku i fioletowoniebieskich kwiatach języczkowych. Dorasta do 40 cm wysokości i ma kulisty, zwarty pokrój. Jest polecany do uprawy w pojemnikach, na skalniaki, rabaty i obwódki.

Aster krzaczasty 'Jenny' - odznacza się bardzo obfitym kwitnieniem. Kwiaty w kolorze purpuroworóżowym utrzymują się od sierpnia do października. Odmiana dorasta do 30-40 cm wysokości i tworzy zwarte, kuliste kępy. Jest polecany do uprawy w pojemnikach, na skalniaki, rabaty i obwódki.

Aster krzaczasty 'Professor Anton Kippenberg' - odznacza się półpełnymi koszyczkami kwiatostanowymi o żółtym środku i lawendowych płatkach. Bylina dorasta do 40 cm wysokości.

Aster nowoangielski

Aster nowoangielski (Aster novae-angliae) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie rośnie dziko na łąkach i poboczach dróg. Gęste kępy astrów nowoangielskich dorastają do 160 cm wysokości, a na szczytach wzniesionych pędów pojawiają się kwiaty zebrane w wiechy. W zależności od odmiany kwiaty mogą przybierać odcień różu, purpury, fioletu lub bieli. Uprawa astra nowoangielskiego udaje się najlepiej na stanowiskach słonecznych, z żyzną, próchniczą, lekko kwaśną i wilgotną glebą. Bylina jest w pełni mrozoodporna, zaliczana do strefy mrozoodporności roślin 4.

Aster nowoangielski - Aster novae-angliae
Fot. Cbaile19, CC0, Wikimedia Commons

Atrakcyjne odmiany astra nowoangielskiego polecane do ogrodów to:

Aster nowoangielski 'Barr's Pink' - to odmiana dorastająca do 130-160 cm wysokości. Zakwita w sierpniu kwiatami w kolorze malinowej czerwieni. Odmiana polecana na rabaty oraz luźne obwódki i niskie żywopłoty.

Aster nowoangielski 'Herbstschnee' - o białych kwiatach osiąga 140 cm wysokości i tworzy szerokie, dość luźne kępy. Kwitnie od sierpnia do października.

Aster nowoangielski 'Purple Dome' - jest odmianą dorastającą do 45 cm wysokości o intensywnie fioletowych kwiatach. Ze względu na zwarty, gesty pokrój jest doskonały na obwódki, rabaty oraz do skalnych ogrodów.

Aster nowoangielski 'September Ruby'
Fot. Cephas, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Aster nowobelgijski

Aster nowobelgijski (Aster novi-belgii, syn. Symphotrichum novi-belgii) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej. W zależności od odmiany rośliny dorastają od 40 cm do 130 cm wysokości. Wzniesione pędy porośnięte są przez proste, lancetowate i całobrzegie liście. Na wierzchołkach pędów rozwijają się niewielkie koszyczkowate kwiatostany o żółtym środku i kwiatach języczkowych w odcieniach różu, błękitu, czerwieni, fioletu lub bieli. Rośliny kwitną od sierpnia do września.

Aster nowobelgijski wymaga jasnego, słonecznego miejsca chronionego przez silnym wiatrem oraz żyznej i przepuszczalnej gleby. Bylina jest w pełni mrozoodporna, zaliczana do strefy mrozoodporności roślin 4.

Aster nowobelgijski - Aster novi-belgii
Fot. depositphotos

Aster nowobelgijski 'Fellowship' - ma kwiaty o żółtym środku i bladoróżowych płatkach. Tworzy zwarte, gęste kępy osiągające nawet 100 cm wysokości. Odmiana polecana na rabaty.

Aster nowobelgijski 'Island Barbados' - dorasta do 40 cm wysokości i ma szeroki, kopulasty pokrój. Pojawiające się w sierpniu kwiaty mają żółty środek i lawendowe płatki. Odmiana sprawdza się w ogrodach skalnych, na rabatach jako obwódka oraz do uprawy w pojemnikach.

Aster nowobelgijski 'Royal Ruby' - tworzy gęste kępy dorastające do 60-80 cm wysokości. Kwitnie od września do października drobnymi kwiatami o żółtym środku i czerwonoróżowych kwiatach języczkowych. Ta odmiana astra nowobelgijskiego jest polecana na rabaty.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Astry jesienne wieloletnie. Odmiany i uprawa
• Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
• Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
• Kwiaty na skalniak długo kwitnące

Opracowano na podstawie:
1. Marcinkowski, Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2002 s. 154, 156,157;
2. M. Monder, Astry, czyli gwiazdy w Działkowiec 9/2017, s. 4-6;
3. K. Oszkinis, Kwiaty od A do Z, PWRiL, Warszawa 1979, s. 94-105;
4. Rośliny ozdobne, Skrypt dla studentów wydziałów ogrodniczych akademii rolniczych, PWN, Warszawa 1987, s. 385.