Świerk serbski - odmiany, uprawa, choroby

Świerk serbski (Picea omorika) to idealne drzewo do każdego ogrodu. Strzelisty pokrój, piramidalna korona oraz duża odporność sprawiają, że ten gatunek znajduje się w czołówce najchętniej hodowanych świerków. Poznaj najciekawsze odmiany świerka serbskiego i dowiedz się czy trudna jest uprawa świerka serbskiego w ogrodzie. Wyjaśniamy jakie są wymagania tego gatunku, a także jakie choroby i szkodniki mogą atakować świerki serbskie.

Świerk serbski - Picea omorika
Fot. depositphotos

Świerk serbski - opis wyglądu

Świerk serbski należy do rodziny sosnowatych (Pinaceae) i występuję w stanie naturalnym w górskich rejonach Bałkanów. Jest to jeden z ładniejszych gatunków świerka. Szybko rośnie i nadaje się do wszystkich rodzajów ogrodów. Jego roczne przyrosty wynoszą 35-100 cm, a odmiany ozdobne dorastają do 20 m wysokości.

Przy tak szybkim wzroście świerk serbski zachowuje wąski, regularny pokrój i jest ugałęziony od samej ziemi. Końce gałęzi kierują się lekko ku górze, nadając drzewu oryginalny wygląd. Dekoracyjne igły świerka serbskiego są płaskie, ciemnozielone z wierzchu, od spodu mają dwa białe paski. Roślina jest jednopienna. Utrzymujące się długo na drzewie, zebrane w grona szyszki świerka serbskiego mają interesującą fioletową barwę.

Ze względu na dużą wytrzymałość oraz niewielkie wymagania świerk serbski jest chętnie sadzony w ogrodach i na trenach zieleni miejskiej. Doskonale prezentuje się rosnąc w niewielkich grupach lub pojedynczo jako soliter. Drzewa posadzone w szeregu jako żywopłot tworzą piękną, zielona osłonę.

Świerk serbski - odmiany

W centrach ogrodniczych i szkółkach dostępne są ciekawe odmiany świerka serbskiego, w tym kilka odmian karłowych, pasujących do niewielkich ogrodów. Przedstawiamy najciekawsze i najpopularniejsze z nich.

Świerk serbski 'Aurea' - to odmiana o złocistym zabarwieniu młodych przyrostów. Wolno rośnie, a docelowo osiąga do 20 m wysokości i 6 m szerokości. Żółte przebarwienie młodych igieł zachowuje się przez cały okres wegetacji na górnej stronie pędów, kontrastując z ciemnozielonym, starszym igliwiem. Wybarwienie staje się bardziej intensywne po nastaniu chłodów.

Świerk serbski Gnom - to odmiana wolno rosnąca. Rocznie przyrasta zaledwie o 4-7 cm. Charakteryzuje się zwartym, nieregularnym pokrojem. Igły ciemnozielone od góry i niebieskawe od dołu powodują, że krzew wygląda na dwubarwny – niebieskozielony. Świetnie prezentuje się w ogrodach skalnych i na wrzosowiskach, a także na rabatach i w pojemnikach.

Świerk serbski 'Karel'
Fot. depositphotos

Świerk serbski 'Karel' - wolno rosnąca odmiana świerka serbskiego o pokroju płaskokulistym, osiągająca w ciągu 10 lat uprawy do 75 cm wysokości i szerokości. Posiada gęsto ułożone pędy i krótkie, błyszczące i zielone igły. Igły od spodu są jaśniejsze z dwoma białymi paskami. Ponieważ igły są ułożone promieniście wokół pędu i skierowane nieco do góry, widać ich dolną stronę i cała roślina wydaje się srebrzystozielona. Odmiana w pełni mrozoodporna, polecana na ogrodowe rabaty, do ogrodów skalnych, na wrzosowiska i do uprawy w pojemnikach.

Świerk serbski 'Nana' - w początkowym okresie ta karłowa odmiana tworzy kopulasty krzew o gęstym, zwartym pokroju. Z czasem wytwarza pęd główny i przybiera postać piramidy o wysokości do 1,5 m i szerokości do 75 cm. Pędy porośnięte ciemnozielonymi igłami z dwoma białymi paskami biegnącymi na spodzie są tak ułożone, że widoczna jest spodnia ich strona. Nadaje to drzewu interesującą, srebrzystą barwę. Odmiana ta pięknie wygląda na mieszanych rabatach, wrzosowiskach lub w skrzynkach balkonowych i donicach.

Świerk serbski 'Pendula' - to grupa odmian o niezwykle smukłych i wąskich koronach dorastających nawet do 10 m wysokości. Gałązki boczne opadają niemal wzdłuż pnia. Uwagę zwraca także odmiana 'Pendula Bruns', która z początku wymaga prowadzenia, wówczas jej zwisające gałązki tworzą efektowną kaskadę. Drzewko zachowuje wąski pokrój.

Świerk serbski 'Pendula'
Fot. Daderot, Public domain, Wikimedia Commons

Świerk serbski 'Pimoco' - to karłowa odmiana (do 20-30 cm wysokości i 30-40 cm szerokości) tworząca zwarte, najeżone kule. Ze względu na zwarty, kulisty pokrój oraz wolny wzrost odmiana ta świetnie nadaje się na rabaty, skalniaki oraz do uprawy w pojemnikach.

Świerk serbski - uprawa

Świerk serbski jest łatwy w uprawie, a swoją popularność zawdzięcza również wysokiej odporności na zanieczyszczenia miejskie oraz na niskie temperatury (gatunek należy do strefy mrozoodporności roślin 5A). Do prawidłowego rozwoju potrzebuje słonecznego stanowiska, a gleby żyznej i przepuszczalnej. Świerk serbski źle reaguje na przelanie - korzenie szybko gniją powodując brązowienie igieł i zamieranie rośliny.

Najlepszym terminem sadzenia świerka serbskiego jest jesień. Po odpowiednim przygotowaniu podłoża, na dno dołu, wysypujemy warstwę drenażu, chroniącą korzenie przed nadmiarem wody, po czym sadzimy sadzonkę na wysokość szyjki korzeniowej.

W pierwszych latach po posadzeniu młodych roślin ważne są takie jabiegi w pięlegnacji świerka serbskiego jak:

• nawożenie (najlepiej stosować nawozy organiczne),
• ściółkowanie gleby pod roślinami, w celu zmniejszenia parowania wody z podłoża,
• podlewanie (najlepiej nie deszczować całych roślin, a dostarczać wodę bezpośrednio do ziemi, unikając zwilżania gałązek),
• usuwanie chwastów (szczególnie ważne w przypadku uprawy karłowych odmian o wolnym wzroście, które szybciej rosnące chwasty mogą w krótkim czasie zagłuszyć).

Świerk serbski dobrze znosi cięcie. Wystarczy, co kilka lat skorygować kształt korony bądź ograniczyć jej wysokość czy szerokość. Najlepszym terminem na cięcie świerku serbskiego jest wiosna.

Świerk serbski - Picea omorika
Fot. depositphotos

Świerk serbski - choroby i szkodniki

Świerk serbski jest odporny na choroby i szkodniki. Brązowienie igieł najczęściej spowodowane jest przelaniem rośliny oraz przenawożeniem azotem. Choroby sporadycznie porażające ten gatunek mają najczęściej charakter grzybowy.

Zamieranie pędów świerka - chorobę tę wywołuje grzyb Gremmeniella abietina. Wczesną wiosną na wierzchołkach pędów dostrzec można nekrotyczne plamy przebarwiające się na czerwono. Z tą chorobą oraz innymi o podłożu grzybowym walczymy stosując naturalny oprysk z pokrzywy, żywokostu lekarskiego, czosnku lub skrzypu polnego, co poprawia odporność roślin oraz pomaga zwalczać już występujące choroby grzybowe.

Jeśli nie mamy możliwośći samodzielnie przygotować w/w oprysków naturalnych, warto sięgnać po gotowy preparat na bazie skrzypu polnego o nazwie Skrzyp Ekstrakt ProBio Ogród. Jeśli metody naturalne nie będą wystarczająco skuteczne, warto sięgnąć po chemiczne środki ochrony roślin. Opryski przeciw grzybowi wykonuje się w dwóch seriach - w czasie wzrostu młodych pędów i w drugiej połowie września. Zalecane preparaty to Topsin M 500 SC i Scorpion 325 SC.

Mszyce osłabiają rośliny, często przenosząc choroby wirusowe i sprzyjają zakażeniom grzybowym. Na świerku występuje często specyficzny rodzaj mszyc - ochojnik świerkowiec i ochojnik świerkowo-modrzewiowy.

W wyniku żerowania tych szkodników na świerkach tworzą się ananasowate narośla zwane galasami, zniekształcające młode przyrosty. Ochojnik świerkowiec tworzy galasy u nasady pędów, a ochojnik świerkowo-modrzewiowy na ich końcówkach.

Ochojniki na świerkach najlepiej zwalczyć wczesną wiosną, zanim ukryte w galasach larwy zaczną żerować. W tym celu wykonuje się oprysk preparatem olejowym Emulpar 940 EC. Jeśli nie przyniesie to skutku, należy sięgnąć po silniejsze środki owadobójcze takie jak Karate Gold lub Mospilan 20 SP.

Na świerkach może też żerować mszyca świerkowa zielona. Wówczas na igłach świerka serbskiego zauważyć można smugi, a z czasem igły brązowieją i opadają. Do jej zwalczania można użyć tych samych preparatów, co w przypadku ochojników.

Przędziorek żerujący na świerku serbskim powoduje mozaikowate przebarwienia, żółknięcie igieł i ich opadanie. Dostrzec można charakterystyczne delikatne pajęczyny na gałęziach iglaków, a na pędach skupiska zimujących bursztynowych jaj przędziorka. Walcząc z przędziorkiem na przedwiośniu należy wykonać oprysk preparatem olejowym Emulpar 940 EC, zaś w okresie wegetacyjnym - od maja do czerwca stosuje się środki przędziorkobójcze jak np. Karate Gold lub naturalny Limocide.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Bachofer M.,Mayer J., Drzewa, Oficyna Wydawnicza MULTICO Warszawa 2007 s. 214;
2. Bugała W., Drzewa i krzewy iglaste, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa s. 155;
3. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 33;
4. Stocki J., Kinelski S., Dzwonkowski R., Drzewa iglaste i owady na nich żerujące, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008, s 75-120.

Przeczytaj również:

Co posadzić pod starymi świerkami?
Istnieje sporo pięknych roślin, które dobrze będą rosły w cieniu świerków. Zobacz co posadzić pod świerkami aby miejsca tętniły życiem i rozmaitymi barwami. Oto najlepsze rośliny pod świerki!Więcej...

Żywopłot ze świerka - polecane gatunki, sadzenie, cięcie, pielęgnacja
Żywopłot ze świerka to niezwykła dekoracja ale i ochrona dla naszego ogrodu. Choć w naturze świerk jest dużym drzewem, sadzony w szpalerze dobrze znosi cięcie i pozwala formować się na żywopłot. Zobacz jakie gatunki świerka są najlepsze na żywopłot oraz jak sadzić, ciąć i pielęgnować żywopłot ze świerka. Więcej...

Opadanie igieł świerka. Dlaczego świerk gubi igły?
Opadanie igieł świerka może mieć różne przyczyny. Wynikają one z nieodpowiedniego stanowiska, innym razem z infekcji lub inwazji szkodnika. Jak zapobiec żółknięciu i gubieniu igieł przez świerka? Więcej...