Świerk kaukaski - odmiany, uprawa, przycinanie

Świerk kaukaski (Picea orientalis), określany też czasem jako świerk wschodni, jest wiecznie zielonym drzewem iglastym o gęstym, stożkowatym pokroju. Nie ma dużych wymagań, rośnie na każdej wilgotnej, przepuszczalnej glebie i dobrze znosi zacienienie. Dowiedz się jakie odmiany świerka kaukaskiego warto wybrać oraz jak wygląda uprawa świerka kaukaskiego w ogrodzie. Podpowiadamy także jak powinno wyglądać przycinanie świerków aby rosły gęste i foremne.

Świerk kaukaski - Picea orientalis
Fot. depositphotos

Świerk kaukaski (Picea orientalis) należy do rodziny roślin sosnowatych (Pinaceae). Stanowiska naturalne tego gatunku obejmują obszary górskie Kaukazu, Turcji i Azji Mniejszej. W Europie był sadzony od końca XVIII w głównie jako drzewo parkowe.

Świerk kaukaski to drzewo o regularnej, stożkowatej koronie. Gatunek ten rośnie bardzo wolno, zwłaszcza w młodym wieku (7-10 lat), dorastając ostatecznie do 40-50 m. W ogrodach osiąga jednak znacznie mniejsze rozmiary i nie przekracza 25 m wysokości. Istnieją też ciekawe odmiany ogrodowe świerka kaukaskiego o znacznie mniejszej sile wzrostu.

Świerk kaukaski zwykle ma ciemnozielone, wałeczkowate igły, krótsze niż u innych gatunków świerka. Młode pędy pojawiają się dość późno, więc nie grożą im wiosenne przymrozki. Łuskowata kora jest brązowa, a u dojrzałych egzemplarzy ciemnoszara. Dorosłe rośliny odznaczają się obfitością dekoracyjnych, czerwonych, męskich kwiatów oraz fioletowobrązowych szyszek.

Najbardziej dekoracyjnie świerk kaukaski prezentuje się jako soliter. Może być również stosowany w nasadzeniach grupowych, do tworzenia alejek lub żywopłotów.

Świerk kaukaski - odmiany

Świerk kaukaski 'Aureospicata', znany też pod nazwą odmianową 'Aurea' - to niewysokie drzewo dorastające od 6-8 m wysokości. Tworzy wąską, niezbyt regularną koronę o ciemnozielonych igłach. Młode, złociste pędy, ładnie kontrastują ze starszym igliwiem. Rozwija się późno, bo dopiero w czerwcu. Ma przeciętne wymagania, nie toleruje gleb wapiennych. Zaliczany do strefy mrozoodporności roślin 6A, może przemarzać w rejonach Polski o ostrzejszym klimacie.

Świerk kaukaski 'Aureospicata'
Fot. Elektryczne jabłko, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Świerk kaukaski 'Barnes' - ta karłowa odmiana ma zwarty, kulisty pokrój i wolno rośnie. Z czasem korona przybiera postać szerokiego stożka. Jest mało wymagająca, nie toleruje gleb zasadowych. Odmiana polecana na wrzosowiska, skalniaki oraz na klomby. Odmiana świerku w pełni mrozoodporna, zaliczana do strefy mrozoodporności 5A.

Świerk kaukaski 'Barnes'
Fot. Salicyna, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Świerk kaukaski 'Golden Start' - to odmiana świerka kaukaskiego o wolnym tempie wzrostu dorastająca do 2-3 m wysokości. Pokrój korony jest stożkowaty, nieco nieregularny, wąski, a młode pędy intensywnie złociste. Gałęzie wyrastają od samej ziemi. Odmiana odporna na suszę, poradzi sobie w półcieniu. Strefa mrozoodporności roślin 5B.

Świerk kaukaski 'Nutans' - to odmiana o gęstej, nieregularnej, płaczącej koronie. Po 10 latach dorasta do 2,5 m wysokości i 1 m szerokości. Ma średnie wymagania uprawowe. Dobrze prezentuje się zarówno jako soliter, jak i element kompozycji.

Świerk kaukaski 'Skylands' - to odmiana dorastająca do 3 m wysokości o koronie dość wąskiej i nieregularnej. Krótkie igły mają mocny, żółtozielony kolor przez cały rok, a wiosenne przyrosty są jeszcze bardziej jaskrawe. Odmiana jest wrażliwa na silne nasłonecznienie. W pierwszych latach pęd główny powinien być prowadzony przy paliku. Polecana do ogrodów japońskich, skalnych, wrzosowych oraz do sadzenia jako soliter.

Świerk kaukaski - Picea orientalis
Fot. Karduelis, Public Domain, Wikimedia Commons

Świerk kaukaski - uprawa

Świerk kaukaski wymaga stanowiska zacisznego i osłoniętego od wiatru. Forma czysta gatunkowo znosi mrozy do -29°C więc może być uprawiana na terenie całej Polski. W przypadku sadzenia odmian ogrodowych, należy jednak zwrócić uwagę na mrozoodporność wybranej odmiany, gdyż może być ona nieco słabsza. Ewentualnego okrycia na zimę mogą wymagać głównie rośliny młode, dopiero co posadzone.

Świerk kaukaski doskonale radzi sobie w miejscach zacienionych. Brak słońca nie wpływa na jego zdrowotność, a jedynie na walory dekoracyjne. Pozbawione słońca rośliny o złocistych igłach są nieco słabiej wybarwione. Niestety jako gatunek, nie ma wysokiej odporności na zanieczyszczenia środowiska, dlatego nie jest to dobra roślina do sadzenia w miastach. Najlepiej udaje się w miejscach o wysokiej wilgotności powietrza.

Wilgotna i dobrze przepuszczalna powinna być także ziemia dla świerka kaukaskiego. Dobrze sprawdzają się średnio żyzne i lekko kwaśne gliny. Świerk nie lubi przesadzania, dlatego warto starannie wybrać odmianę dobrze dopasowaną do naszych oczekiwań.

Najlepszym terminem do sadzenia świerka kaukaskiego jest jesień, chociaż drzewka sprzedawane w doniczkach można sadzić przez cały rok (podczas sadzenia nie uszkadza się bryły korzeniowej). Roślinę umieszczamy w dołku na taką głębokość na jakiej rosła dotychczas, tak by szyjka korzeniowa znajdowała się na poziomie gleby.

Świerk kaukaski w ogrodzie botanicznym w Zielonej Górze
Fot. Julo, Public Domain, Wikimedia Commons

Jeśli podczas sadzenia zaprawiliśmy dołek wykopany pod roślinę kompostem lub granulowanym obornikiem przez pierwsze 2-3 lata nie ma konieczności doglebowego nawożenia świerka. Natomiast może zaistnieć potrzeba nawożenia dolistnego, ponieważ niezbędne składniki pokarmowe są najlepiej wchłaniane przez igły. Konieczność intensywnego nawożenia pogłównego wynika z faktu, że świerk kaukaski źle znosi warunki miejskie. Bez dostarczenia makro i mikroelementów drzewo słabo zimuje, szybko traci igły i gorzej pobiera wodę. Po 10 latach, jeśli nie ma problemów z uprawą, można zmniejszyć intensywność nawożenia dolistnego lub całkowicie go zaprzestać.

Najlepiej używać nawozów do roślin iglastych zgodnie z porą roku: na wiosnę i wczesnym latem używajmy nawozów o wysokiej zawartości azotu, a jesienią fosforowo-potasowych. Te ostatnie często są określane jako nawozy jesienne.

Świerk kaukaski nie toleruje suchej gleby. W okresach bezdeszczowych zaleca się podlewanie przynajmniej raz w tygodniu po 10-12 litrów na roślinę. Po 10 latach drzewo z jednej strony staje się mniej wrażliwe na brak wody, ale drugiej zaczyna szybciej rosnąć, wykorzystując znaczną ilość wody. Dlatego świerk kaukaski wymaga stałego i regularnego podlewania.

Świerk kaukaski - przycinanie

Świerk kaukaski dobrze znosi przycinanie w młodym wieku. Regularne przycinanie sprzyja zagęszczeniu korony świerka. Po osiągnięciu przez drzewo 10 lat nie zaleca się radykalnej korekty korony bez specjalnej potrzeby. Wskazane jest tylko delikatne cięcie pędów, tak aby zachować dotychczasowy kształt.

Cięcie świerka kaukaskiego powinno się wykonywać 2 razy w roku. Zalecane terminy cięcia świerka to okres wiosenny (zanim rozwiną się nowe przyrosty) oraz lato (od połowy lipca do połowy sierpnia). Skracając gałązki pamiętajmy aby na każdej przycinanej gałęzi pozostała choć jedna para pąków, z których potem rozwiną się nowe pędy.

Jeśli chcemy zapobiec nadmiernemu wzrostowi drzewa ku górze, pamiętajmy aby z wierzchołka nigdy nie ścinać jednorazowo więcej jak 50 cm. Dla zachowania naturalnego kształtu korony konieczne jest też skrócenie gałązek wyrastających w pobliżu skróconego wierzchołka.

Jak nabrać pewności w przycinaniu roślin?

Jeżeli nie masz pewności jak wykonać cięcie lub po prostu boisz się to robić, pomoże Ci fantastyczna książka „Szkoła cięcia”. Dzięki niej nabierzesz pewności w przycinaniu roślin i nauczysz się tak ciąć rośliny, aby rosły zgodnie z Twoimi oczekiwaniami. Po lekturze tej książki prawdopodobnie całkowicie zmieni się Twoje podejście do cięcia roślin!

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. A. Bloom, Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 133-134;
M. Mynett, M. Tomżyńska, Krzewy i drzewa ozdobne, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa, 1997, s. 120-121;
M. Narkiewicz, Iglaste cudaki w Kwietnik 8/2008, s. 32-35.

Przeczytaj również:

Co posadzić pod starymi świerkami?
Nasadzenia pod starymi świerkami mogą stanowić wyzwanie dla ogrodnika. Na szczęście istnieje sporo pięknych roślin, które dobrze będą rosły w cieniu świerków. Zobacz co posadzić pod świerkami aby miejsca tętniły życiem i rozmaitymi barwami. Oto najlepsze rośliny pod świerki! Więcej...

Choroby i szkodniki świerków
Świerki stosunkowo rzadko zapadają na choroby, znacznie częściej pojawiają się szkodniki świerków. Świerka białego i jego odmiany często atakuje przędziorek sosnowiec, zaś na świerku kłującym pojawia się szkodnik świerkowiec większy. Więcej...

Opadanie igieł świerka. Dlaczego świerk gubi igły?
Opadanie igieł świerka może mieć różne przyczyny. Wynikają one z nieodpowiedniego stanowiska, innym razem z infekcji lub inwazji szkodnika. Jak zapobiec żółknięciu i gubieniu igieł przez świerka? Poznaj 3 najczęstsze przyczyny dlaczego świerk gubi igły i dowiedz się jak z nimi walczyć! Więcej...