Oregano, lebiodka pospolita. Uprawa i zastosowanie

Oregano, inaczej lebiodka pospolita, to powszechnie używane zioło o bardzo aromatycznych liściach. Liście lebiodki są orzeźwiające i korzenne w smaku. Świeże lub suszone mogą być używane jako przyprawa do sosów, zup i potraw mięsnych. Oregano to obowiązkowy dodatek do pizzy i klasycznego włoskiego spagetti! A jak smakuje oregano z własnego ogrodu i czy można je sadzić w domu do doniczek? Zobacz jak wygląda uprawa oregano w domu i w ogrodzie, a także jakie ciekawe zastosowania może mieć to zioło.

Oregano, lebiodka pospolita - Origanum vulgare
Fot. pixabay

Oregano to powszechnie używana nazwa rośliny, której pełna nazwa botaniczna to lebiodka pospolita (Origanum vulgare). Roślina ta jest wieloletnia i należy do rodziny jasnowatych (Lamiaceae). Oregano rośnie dziko w Europie i centralnej Azji. Lubi siedliska suche, nasłonecznione, najlepiej między skałami lub w widnych zaroślach.

Oregano posiada wzniesione lub podnoszące się łodygi, które są bardzo rozgałęzione. Długość łodyg dochodzi do 20-50 cm. Liście lebiodki ułożone są naprzeciwlegle na łodygach, są owalne, długości około 2 cm. Kwiaty oregano są małe, purpurowo-różowe, skupione w gęste pęczki.

Oregano, lebiodka pospolita - uprawa

Uprawa oregano najlepiej udaje się na przepuszczalnych glebach i stanowiskach dobrze nasłonecznionych. Oregano uwielbia ubogą, suchą i kamienistą glebę, co predysponuje to zioło do uprawy choćby na skalniaku. Oregano uprawia się także w małych pojemnikach na balkonach, tarasach i parapetach okiennych, dzięki czemu każdy może mieć to świeże zioło w kuchni. Obecnie oregano w doniczce to jedno z podstawowych elementów w każdej kuchni, w której gospodyni ceni sobie smak świeżych ziół.

Wysiew nasion oregano

Uprawę oregano możemy rozpocząć od wysiewu nasion. Nasiona lebiodki pospolitej należy wysiać w ciepłą glebę późną wiosną lub nawet na początku lata, do skrzyneczek w szklarni lub do doniczki w domu. Oregano w doniczce bardzo dobrze kiełkuje postawione na słonecznym parapecie. Warto pamiętać o tym, że oregano jest byliną, więc jeżeli uprawiamy je w gruncie, to na wiosnę należy mocno przyciąć część nadziemną.

Oregano w czasie kwitnienia
Fot. pixabay

Mrozoodporność oregano jest dość wysoka. Wytrzymuje ono do -20°C, a nawet poniżej. Warto jednak zwrócić uwagę na wymagania konkretnej odmiany oregano, gdyż niektóre są znacznie mniej odporne, wytrzymują tylko -5°C i takie w ogrodzie nie przetrwają wielu lat. Oregano po dwóch latach uprawy osiąga rozmiary 20-45 cm wysokości na 20-30 cm szerokości.

Jak wcześniej wspominano oregano lubi stanowiska suche, kamieniste i słoneczne, co czyni te roślinę niemal idealną, ponieważ nie trzeba jej często podlewać. Wyjątek stanowi oregano w doniczce, które jednak wymaga nieco większej ilości podlewania. W uprawie oregano należy przede wszystkim pamiętać o zapewnieniu dostatecznej ilości słońca dla tego zioła.

Zbiór i przechowywanie oregano

Zbiór tego zioła rozpoczynamy, gdy oregano tylko zaczyna kwitnąć. Zrywamy małe gałązki świeżych liści, unikamy zaś większych, grubszych łodyg. Gdy oregano jest w pełni rozkwitu, warto zebrać łodygi i liście w celu ich ususzenia, ponieważ smak zioła jest wówczas najbardziej aromatyczny. Zerwane łodygi wiążemy w pęki i wieszamy do wysuszenia w ciepłym, suchym i ocienionym miejscu (nie należy suszyć na słońcu), a ususzone liście umieszczamy w szczelnie zamkniętym pojemniku. Co ciekawe, suszone liście oregano mają jeszcze silniejszy aromat niż świeże.

Oregano uprawiane w ogrodzie
Fot. pixabay

Oregano, lebiodka pospolita - zastosowanie

Zapewne wszyscy znają oregano jako przyprawę, co świadczy o niezwykle szerokim zastosowaniu oregano w kuchni i nie tylko. Świeże ziele jest doskonałe do różnych sałatek, zup, sosów, pasztetów i potraw z drobiu. Natomiast suszone oregano doskonale łączy się do pomidorów, fasoli, bakłażana, cukinii i ryżu. Warto też dodać, że oregano to podstawowa przyprawa do pizzy!

Jednak zastosowanie oregano w kuchni to nie jedyna możliwość. Lebiodka pospolita jest też ziołem leczniczym. Przede wszystkim wzmaga apetyt i pomaga w trawieniu. Oregano można leczniczo stosować przy kolkach i niestrawności. Zastosowanie lecznicze oregano znajduje też w leczeniu kaszlu, czy infekcji klatki piersiowej. Olejek z oregano jest niezwykle esencjonalny - to doskonały antyseptyk, dlatego też używa się go szeroko do produkcji mydeł oraz leczniczych olejków kąpielowych. Warto też wiedzieć, że lebiodka pospolita odstrasza mole. Susz tego zioła można zatem wykładać w szafach, podobnie jak lawendę.

Oregano, lebiodka pospolita - gatunki i odmiany

Lebiodka - Origanum dictamnus
Ten gatunek oregano pochodzi z Krety, uprawiany jest przede wszystkim w basenie Morza Śródziemnego.Jest to mała krzewinka, o łodygach leżących i biało owłosionych. Dorasta do 10-30 cm wysokości. Liście są jajowate, okrągłe również biało owłosione. Kwiaty są różowo-fioletowe z bardzo długimi pręcikami. Ten gatunek oregano również wykorzystywany jest w lecznictwie. Pomaga w trawieniu, pobudza apetyt, działa rozkurczowo, tonizująco. Używane jest też czasem jako afrodyzjak. Zastosowanie tego oregano w kuchni też jest szerokie, używa się także często pachnących kwiatostanów.

Lebiodka pospolita 'Aureum'
Żółto zabarwione liście tej odmiany oregano sprawiają, że jest ona znacznie ładniejsza, jednak posiada delikatniejszy smak, więc nie jest aż tak bardzo esencjonalna jak czysty gatunek. Często jest stosowana na rabatach jako kontrast dla zwykłego oregano.

Lebiodka pospolita 'Gold Tip'
Ta odmiana oregano posiada pstrokate liście i też jest bardziej dekoracyjna niż przydatna w kuchni.

Lebiodka pospolita 'Compacta'
Pokrój tego origanum jest zwarty, poduszeczkowaty, posiada ciemniejsze liście.

Lebiodka pospolita 'Album'
Posiada białe kwiaty.

Lebiodka majeranek - Origanum majorana
Zioło, popularnie określane jako majeranek. Posiada zupełnie inny zapach i smak niż lebiodka pospolita. Nie należy zatem mylić majeranku z prawdziwym oregano.

Katarzyna Matuszak

Opracowano na podstawie:
1. Stefan Buczacki, Zioła, Elipsa, Warszawa 1998, s. 83;
2. Maria Teresa, Della Beffa, Zioła – podręczny leksykon przyrodniczy, Świat Książki, Warszawa 2004, s. 152 i 154;
3. Caroline Foley, Jill Nice, Ksiega ziół, Muza S.A., Warszawa 2003, s. 86.

Przeczytaj również:

Stewia - uprawa, właściwości, zastosowanie
Galopujący rozwój cywilizacji oraz łatwy dostęp do medykamentów pochodzących z laboratoriów chemicznych, odsunął w cień dobrodziejstwa płynące z natury. A przecież wiele związków zawartych w roślinach niczym nie ustępuje siłą działania ich chemicznym odpowiednikom. Przy czym zioła stosowane umiejętnie, nie niosą ryzyka wystąienia skutkó ubocznych. Jedną z takich niedocenionych w Europie wspaniałych roślin jest stewia - niezwykle skuteczny i bezpieczny naturalny słodzik. Więcej...

Bazylia pospolita - uprawa i zastosowanie
Bazylia pospolita to jedno z najpowszechniej używanych ziół o bardzo aromatycznych liściach. Roślina jest dość łatwa w uprawie i doskonale nadaje się nie tylko do ogrodu ale też i do uprawy doniczkowej w mieszkaniu. Mając bazylię pod ręką w kuchni będziemy ją wykorzystywać jako dodatek do potraw i sosów, do sałatek, ryb oraz mięs, szczególnie tych grillowanych. Oto jak pielęgnować bazylię aby jak najdłużej zrywać jej aromatyczne listki. Więcej...

Rozmaryn lekarski - właściwości, uprawa w ogrodzie
Rozmaryn lekarski to jedno z najbardziej popularnych ziół śródziemnomorskich stosowanych w kuchni oraz w lecznictwie, jeden z najważniejszych składników aromatycznej mieszanki ziół prowansalskich. Ze względu na jego szeroki wachlarz właściwości warto jest uprawiać rozmaryn w ogrodzie lub choćby doniczce na parapecie. Zobacz jak wygląda uprawa rozmarynu oraz jakie są właściwości i możliwości wykorzystania tego zioła. Więcej...