Słoma w ogrodzie. Ściółkowanie i inne pomysły jak wykorzystać słomę

Słoma to suche łodygi i liście roślin uprawnych. Zazwyczaj jest pozostałością po uprawie zbóż. W ogrodzie słoma najczęściej jest wykorzystywana jako ściółka lub nawóz organiczny. Ale zastosowań słomy jest o wiele więcej! Z tego artykułu dowiesz się jak wykorzystać słomę w ogrodzie. Przedstawiamy najlepsze pomysły na zastosowanie słomy w ogrodzie warzywnym, na rabatach kwiatowych i w sadzie.

Słoma w ogrodzie. Rozkładanie słomy na grządkach warzywnych
Fot. depositphotos

Słoma jako nawóz organiczny

Coraz częściej prowadzimy nasze ogrody w sposób ekologiczny, w zgodzie z naturą, starając się wykorzystywać w nich materiały organiczne. Idąc tym tropem, warto wykorzystać naturalną słomę jako nawóz organiczny. Słoma wprowadzona do podłoża jako nawóz, po rozłożeniu się, zwiększa zawartość próchnicy w glebie. Im większa ilość próchnicy, tym większa pojemność sorbcyjna gleby (tym lepiej gleba zatrzymuje wodę i składniki mineralne).

Rośliny dobrze odżywione, rosnące na bogatej w próchnicę glebie, są zdrowsze i lepiej radzą sobie w czasie suszy. Najwięcej substancji mineralnych zawiera słoma pozyskana z roślin strączkowych, rzepaku czy kukurydzy. Mniej jest ich w słomie ze zbóż.

Aby wykorzystać słomę jako nawóz organiczny, warto ją uprzednio pociąć na krótkie odcinki (maksymalnie długości 10 cm). Na glebach lekkich słomę miesza się z glebą na głębokość 10-12 cm, zaś na glebach ciężkich na głębokość 6-8 cm. Aby przyspieszyć rozkład słomy w glebie, warto zastosować nawóz bogaty w azot, np. mocznik, obornik lub popularną w przydomowych ogrodach gnojówkę z pokrzywy.

Ziemia przekopana ze słomą i obornikiem
Fot. depositphotos

Ściółkowanie roślin słomą

Słoma jest doskonałym materiałem do ściółkowania zarówno na grządkach w warzywniku jak i na rabatach z roślinami ozdobnymi (choć w tym drugim przypadku nie każdemu odpowiada jej wygląd).

Ściółka ze słomy ograniczy rozrost chwastów, pomoże dłużej utrzymać wilgotność podłoża a po rozłożeniu się poprawi jego jakość. W warzywniku słoma najczęściej wykorzystywana jest do ściółkowania truskawek. Owoce te, dzięki warstwie słomy (rozłożonej przed owocowaniem), nie będą dotykały ziemi, co ograniczy ryzyko pojawienia się na nich szarej pleśni.

Truskawki ściółkowane słomą

Słoma przyda się także do ściółkowania malin, poziomek czy pomidorów oraz międzyrzędzi w warzywniku. Do dokładniejszego ściółkowania między roślinami warto słomę pociąć ale nie jest to niezbędne.

Ściółkowanie słomą i kartonami

Ściółkowanie słomą i kartonami to dobry sposób na pozbycie się trawy i wielu chwastów na powierzchni, którą chcemy wykorzystać w kolejnym roku jako rabatę lub pod uprawę warzyw. Ułożenie warstw tektury a na niej dość grubej warstwy słomy sprawi, że chwasty nie będą miały dostępu do światła. Rośliny wyrastające pod tekturą i słomą obumrą i rozłożą się. Po około roku, bez przekopywania i uciążliwego pozbywania się chwastów, tak okryte podłoże będzie się nadawało do sadzenia nowych roślin.

Uwaga!
Słoma działa jako izolacja. Jeśli wyściółkujemy nią zimną glebę (np. wczesną wiosną), nie ogrzeje się ona tak szybko jak odkryta ziemia w słonecznym miejscu. Z tego względu słomę lepiej kłaść na podłoże ciepłe, tym bardziej, jeśli w niezbyt odległym czasie chcemy sadzić w nim rośliny.

Słoma na ścieżki w warzywniku

Słoma może być także wykorzystana jako materiał do wyłożenia ścieżek w warzywniku, na których ograniczy wzrost chwastów. Ułożona i udeptana pomiędzy podwyższonymi grządkami będzie mniej narażona na wywiewanie niż na otwartym terenie.

Słoma w ogrodzie. Rozkładanie słomy pod pomidorami
Fot. depositphotos

Słoma do ochrony roślin na zimę

Niektóre rośliny pojemnikowe i rosnące w gruncie wymagają ochrony na zimę przez wiatrem i mrozem. Czasem trzeba osłonić jedynie system korzeniowy a czasem całą roślinę, wraz z częścią nadziemną. Dobrym materiałem izolacyjnym jest słoma. Rośliny w pojemnikach można umieścić w większych skrzyniach lub kartonach wymoszczonych słomą. Skuteczną ochroną będą także worki jutowe wypełnione słomą, w których umieścimy donice.

Słomianymi chochołami lub matami wykonanymi ze słomy owija się rośliny (najlepiej podwójną warstwą) i obwiązuje sznurkiem. Chochoły można dodatkowo zabezpieczyć jutową tkaniną. Słomiane osłony zdejmujemy stopniowo wraz z nastaniem wiosny.

Kopczyki ze słomy chroniące przed mrozem podstawę i korzenie krzewów
Fot. depositphotos

Słoma na kompost

Słoma jest materiałem organicznym, dlatego może być dodawana do kompostu. Rozkłada się dość długo ale po pewnym czasie wzbogaci kompost w potrzebne roślinom substancje pokarmowe.

Słoma w swoim składzie zawiera dużo węgla i mieści się w tej samej grupie co gałęzie, łodygi słonecznika czy kora. Stosunek węgla do azotu w słomie wynosi powyżej 35:1 (C:N > 35:1). Aby zwiększyć tempo kompostowania słomy należy do niej dodać materiały zawierające dużo azotu (C:N < 25:1). Należą do nich m.in. świeża, skoszona trawa, resztki owoców i warzyw oraz rośliny bobowate.

Kompostowanie słomy
Fot. depositphotos

Szybszemu kompostowaniu słomy sprzyja polewanie pryzmy preparatami roślinnymi bogatymi w azot (gnojówkami, wywarami i naparami), używanie nawozów do kompostu lub mocznika. Azot zawarty w moczniku przyśpiesza mineralizację substancji organicznych o dużej zawartości węgla. Stosujemy go w ilości 0,5-1 kg/m³ kompostowanego materiału.

Słoma do przykrycia kompostu na zimę

W okresie jesienno-zimowym procesy przetwarzania materii organicznej w kompostowniku ciągle zachodzą, ale ich tempo można zwiększyć chroniąc pryzmę i żyjące w niej organizmy przez mrozem. Aby ograniczyć straty ciepła na pryzmie jako izolację można ułożyć warstwę słomy o grubości około 10 cm. Wiosną izolacyjną warstwę usuwamy.

Uprawa w kostkach słomy

Uprawa w kostkach słomy w Polsce nie jest jeszcze tak popularna jak w niektórych krajach (Straw Bale Gardening), ale zyskuje coraz więcej sympatyków. Zanim przystąpimy do uprawy na słomie, trzeba ją wstępnie przygotować. Miesiąc wcześniej zaczynamy od podlewania słomy wodą i dostarczenia nawozu wieloskładnikowego. Aby posadzić lub zasiać rośliny w kostce słomy nasypujemy na nią warstwę żyznej ziemi.

Uprawa truskawek i warzyw na słomie
Fot. Colling-architektur, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Uprawa w kostce słomy jest korzystna dla ciepłolubnych warzyw takich jak pomidory czy papryka, ale także dla ziół i innych roślin. Na słomie nie wysiewają się chwasty a rośliny są mniej porażane przez choroby i atakowane przez szkodniki. Kostkę słomy można ustawić w miejscu, w którym nie ma szans na tradycyjną uprawę, np. na betonie. Trzeba ją jednak regularnie podlewać, ponieważ gorzej utrzymuje wilgoć niż tradycyjne podłoże.

• Uprawa warzyw na słomie. Grządki z kostek słomy pod pomidory, ogórki i truskawki
• Co zrobić ze skoszoną trawą? Sposoby aby wykorzystać ją w ogrodzie!

Uprawa grzybów na słomie

Na kostkach, belach słomy lub na słomie umieszczonej w workach jutowych można uprawiać niektóre gatunki grzybów (np. boczniaki lub grzyby shii-take). Słoma powinna być ekologiczna, bez resztek herbicydów i pleśni. Po zakończeniu uprawy słomę można wykorzystać w ogrodzie jako ściółkę lub dodać do kompostu.

Uprawa boczniaka na słomie
Fot. depositphotos

Słoma do budowy domków dla owadów

W celu ochrony bioróżnorodności w wielu ogrodach powstają domki dla owadów. Wiele pożytecznych owadów, będących naszymi sprzymierzeńcami w walce ze szkodnikami, zimuje i rozmnaża się w takich domkach. Im bardziej różnorodne materiały będą użyte do ich budowy, tym więcej pożytecznych organizmów je zasiedli. Jednym z materiałów do budowania domków dla owadów może być właśnie słoma.

Skąd wziąć słomę do ogrodu

Osobom mieszkającym w rolniczej okolicy najłatwiej będzie pozyskać słomę bezpośrednio od rolnika ale bez problemów można ją również kupić w serwisach ogłoszeniowych i sklepach internetowych. Małą kostkę słomy można kupić już za kilka złotych.

Uwaga!
Warto kupować słomę ekologiczną lub pozyskiwać ją z pewnego źródła, by nie wprowadzać do ogrodu resztek herbicydów i środków, którymi mogły być wcześniej opryskiwane rośliny tworzące słomę.

Słoma a gryzonie

Rozkładając grubą warstwę słomy w ogrodzie trzeba brać pod uwagę, że może ona skusić gryzonie, które znajdą w niej ciepłą kryjówkę na zimę. Kompostownik z warstwą słomy warto okryć siatką o bardzo gęstych oczkach aby utrudnić dostęp gryzoniom i zapobiec rozwiewaniu słomy.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Jak wykorzystać trociny w ogrodzie? Najlepsze pomysły na zastosowanie trocin
• Kompost z trawy - jak zrobić, do czego użyć
• Nawóz ze skorupek jajek. Jak zrobić i stosować?

Opracowano na podstawie:
1. E. M. Chojnowscy, Jak pielęgnować ogród, MULTICO, Warszawa 2010, s. 163-165;
2. K. Bychowiec, Zimowanie roślin w pojemnikach, Działkowiec 11/2019, s. 56;
3. H. Morgaś, Ściółki w uprawach sadowniczych, Działkowiec 4/2023, s. 32;
4. E. Ferens, Kompost przed zimą, Działkowiec 12/2020, s. 54;
5. A. Michowska, Kontrola rozkładu kompostu, Działkowiec 8/2019, s. 53.