Wołek zbożowy. Zwalczanie w domu

Wołek zbożowy to chrząszcz, którego dorosłe osobniki i larwy żerują na ziarnach oraz suchych pokarmach zbożowych, tym samym wyrządzając szkody w naszych spiżarniach i kuchniach. Z tego artykułu dowiesz się jak wygląda wołek zbożowy, jak go rozpoznać i czym się różni od wołka ryżowego oraz opuchlaka. Poznaj najlepsze, naturalne sposoby na zwalczanie wołka zbożowego w domu.

Wołek zbożowy - Sitophilus granarius
Fot. Sarefo, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Jakie szkody powoduje wołek zbożowy?

Wołek zbożowy (Sitophilus granarius) należący do rodziny ryjkowatych jest groźnym szkodnikiem powodującym duże straty w magazynach zbożowych. Pojawia się także w naszych domach. Na tego chrząszcza natknąć się możemy zarówno w mąkach, kaszach, makaronach, jak i otrębach czy płatkach śniadaniowych. Samica wołka zbożowego wygryza w ziarnie kanalik i składa w nim jajo. Z jaja wylęga się larwa, która po około 40 dniach przepoczwarza się w dorosłego chrząszcza. Postać dorosła wołka zbożowego wydostaje się z ziarna przez wygryziony otwór.

W przypadku braku ziarna zbóż czy kukurydzy, samice wołka mogą składać jaja w produktach mącznych, takich jak makaron czy suszony chleb. Produkty zanieczyszczone przez wołka nie nadają się do spożycia. Produkty z cząstkami chitynowego pancerza wołków po zjedzeniu powodują różne stany zapalne i zaburzenia jelitowe. Alergeny, które zawiera ten chrząszcz oraz jego odchody mają niekorzystny wpływ na układ oddechowy i mogą nasilać objawy astmy (zagraża to głównie pracownikom piekarni i magazynów zbożowych).

Jak wygląda wołek zbożowy?

Wołek zbożowy to chrząszcz osiągający od 2-5 mm długości. Wydłużone, brązowe lub czarne ciało, jest pokryte pancerzem chitynowym. Głowa wyciągnięta jest w długi ryjek. Wołek zbożowy nie lata. Chrząszcze są odporne na niskie temperatury ale nie lubią światła.

Wołek zbożowy, a wołek ryżowy

Wołka zbożowego nietrudno pomylić z wołkiem ryżowym (Sitophilus oryzae). Wołek ryżowy jest jednak jaśniejszy - czerwonawy i pokryty krótkimi szczecinkami. Ma dobrze wykształcone skrzydła. Do rozwoju wymaga wyższej temperatury niż wołek zbożowy. Najlepiej rozwija się w temperaturze około 30°C. Owady dorosłe szybko giną, gdy brakuje im pokarmu.

Wołek zbożowy, a opuchlak

Wołek zbożowy bywa także mylony z opuchlakiem. Opuchlaki to niewielkie chrząszcze z charakterystycznym "ryjkiem". Podobnie jak wołek zbożowy nie potrafią latać. U opuchlaków zrośnięte pokrywy skrzydeł pokryte są jaśniejszymi prążkami i plamkami.

Opuchlak, a wołek zbożowy - porównanie
Fot. pixabay

Opuchlaki pożywiają się roślinami ogrodowymi. Dorosłe chrząszcze atakują część nadziemną roślin, wygryzając dziury w ich liściach. Larwy opuchlaków żerują zaś w ziemi na korzeniach roślin. Z ogrodu opuchlaki trafiają także do domów. Przyniesione wraz z roślinami oraz ziemią mogą żerować na roślinach doniczkowych.

Często opuchlaki wchodzą do domów same, pojawiają się głównie w pobliżu okien i drzwi prowadzących do ogrodu lub na taras. Niespodziewanie zauważone na ścianie lub podłodze, mogą być mylone z wołkiem zbożowym.

Opuchlaki - objawy, zwalczanie, opryski
W czasie sezonu wegetacyjnego w naszych ogrodach i na tarasach zauważamy owalne dziury wygryzione w liściach. Ich sprawcami mogą być opuchlaki, chrząszcze żerujące na wielu różnych roślinach. Korzenie roślin mogą być zaś uszkadzane przez larwy tych chrząszczy. Więcej...

Wołek zbożowy - zwalczanie

Tego żarłocznego chrząszcza trudno się pozbyć, ponieważ cykl rozwojowy wołka zbożowego przebiega wewnątrz ziaren. Do tego wołek żyje nawet 2 lata, a samica może w ciągu roku złożyć do 300 jaj.

W walce z wołkiem zbożowym przede wszystkim należy postawić na profilaktykę - higienę oraz szczelne opakowania i pojemniki do przechowywania żywności. Jest to szczególnie ważne, gdyż w sklepach ciężko kupić środki do zwalczania wołka zbożowego w pomieszczeniach mieszkalnych. Dostępne w sprzedaży preparaty służą do profesjonalnego zwalczania tego szkodnika w magazynach i silosach zbożowych. Nie nadają się do zastosowania w mieszkaniach.

Po stwierdzeniu obecności wołka zbożowego w produktach spożywczych, należy je usunąć z kuchni, gdyż nie nadają się do spożycia przez ludzi. Szafki kuchenne należy dokładnie umyć, najlepiej z użyciem płynu dezynfekującego. Pozostałe produkty, w których nie stwierdzono obecności wołka zbożowego, należy często przeglądać, przesuwać i ostukiwać (wołek nie lubi hałasu i rzadko gnieździ się w głośnych miejscach). Dobrym pomysłem jest też ukrycie nie zarażonej jeszcze żywności do lodówki z temperaturą około 0°C, gdyż taka temperatura nie sprzyja rozwojowi wołka zbożowego.

Uwaga!
Ponieważ większa część cyklu rozwojowego wołka zbożowego przebiega wewnątrz zainfekowanych ziaren (od jaja, poprzez stadium larwy aż do postaci dorosłej), bardzo trudno jest zidentyfikować zainfekowane produkty zbożowe (nie widać szkodników ukrytych wewnątrz ziaren, dopóki dorosłe chrząszcze nie opuszczą swoich kryjówek). W związku z tym wszelkie produkty podejrzane o kontakt z wołkiem zbożowym nie powinny być spożywane. Można je ewentualnie przeznaczyć na ziarno dla ptaków lub paszę dla zwierząt.

Naukowcy od lat badają działanie naturalnych środków do odstraszania oraz eliminacji wołka zbożowego. Są to preparaty z ziół, olejków, naparów. W efekcie stwierdzono, że największe działanie odstraszające i zwalczające wołka mają proszki z suszonych roślin takich jak: wrotycz pospolity, nostrzyk żółty, krwawnik pospolity, jasnota purpurowa, bagno zwyczajne, miodla indyjska, mięta polna, mięta pieprzowa, lebiodka pospolita, bez czarny, bylica piołun, kminek zwyczajny, złocień dalmatyński, dziewanna wielkokwiatowa, szałwia lekarska, lawenda, pieprz czarny, papryka i cynamonowiec wonny.

Oleje z liści kurkumy długiej, eukaliptusa i mięty zielonej stosowane na krążkach bibuły ułożonych w miejscach występowania wołka, mają silne działanie zarówno odstraszające jak i owadobójcze.

Dodanie sproszkowanych roślin bazylii, bodziszka, kminku, dziewanny i tymianku do pokarmu owadów powoduje znaczną śmiertelność samic wołka zbożowego, a co za tym idzie zanik całej populacji.

Jak zatem widać warto umieszczać w szafkach kuchennych i w spiżarniach rozmaite zapachy ziołowe, jeśli chcemy uniknąć pojawienia się wołka zbożowego w naszych zapasach.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

Jak zwalczyć mole spożywcze w domu?
Gdy otwierałaś szafkę kuchenną wyleciał owad przypominający ćmę, a podczas gotowania kaszy w wodzie pojawiły się drobne, białe larwy? To znak, że masz w domu mole spożywcze. Niestety musisz je jak najszybciej zwalczyć, bo produkty, w których żerują mole, nie nadają się do spożycia. Więcej...

Sposób na muszki owocówki. Jak pozbyć się muszek owocówek szybko i skutecznie?
Muszki owocówki to drobne owady, które znajdujemy najczęściej w kuchni w okolicy przechowywanych owoców i produktów spożywczych. Zobacz skąd się biorą, jak zapobiegać ich pojawieniu się oraz jak szybko pozbyć się muszek owocówek. Więcej...

Kowal bezskrzydły - czy jest groźny, zwalczanie, domowe sposoby
Wyjaśniamy czy kowal bezskrzydły może być groźny oraz czy konieczne jest zwalczanie kowali. Jeśli owad ten cię denerwuje, poznaj sprawdzone domowe sposoby na kowala bezskrzydłego. Więcej...