Opuchlaki - objawy, zwalczanie, opryski

Opuchlaki to chrząszcze wygryzające dziury w liściach. Owalne dziury widać na brzegach blaszki liściowej. Opuchlaki atakują różne rośliny ogrodowe, choć najczęściej te o mięsistych i grubych liściach. Można je spotkać np. na cisach, azaliach, rododendronach i truskawkach. W ziemi zaś żerują białawe larwy opuchlaków, które niszczą korzenie roślin. Podpowiadamy jak rozpoznać objawy występowania opuchlaków i jak pozbyć się tych chrząszczy z ogrodu. Oto najlepsze sposoby na zwalczanie opuchlaków i lista zalecanych oprysków!

Dziury w liściach rododendrona wygryzione przez opuchlaki
Fot. depositphotos

Opuchlaki - objawy

Opuchlaki to owady z rzędu chrząszczy. Dorosłe osobniki osiągają do 11 mm długości. Na roślinach ogrodowych najczęściej spotykane są następujące gatunki opuchlaków:

• Opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus)
• Opuchlak rudonóg (Otiorhynchus ovatus)
• Opuchlak pstrokacz (Otiorhynchus singularis)
• Opuchlak lilakowiec (Otiorhynchus rotundatus).

Nie ma specjalnie co rozpisywać się nad różnicami pomiędzy tymi chrząszczami, gdyż zarówno zniszczenia przez nie powodowane, jak i metody ich zwalczania są identyczne. Zresztą różnice w wyglądzie wielu gatunków opuchlaków są tak niewielkie, że ciężko je dostrzec gołym okiem.

Objawy żerowaniach opuchlaków dość łatwo rozpoznać. Dorosła forma owada, która jest aktywna nocą, uszkadza nadziemną część rośliny przez wygryzanie dziur w liściach, zaczynając od ich krawędzi. Ponieważ podobne dziury mogą wygryzać m.in. ślimaki, warto przejrzeć rośliny, zaglądając pod spód liści. Jeśli nie zauważymy chrząszczy, można energicznie potrząsnąć gałązkami i obserwować czy chrząszcze nie spadają na ziemię. Jeśli się pojawią, mamy pewność, że sprawcami zniszczeń są właśnie opuchlaki.

Opuchlak na liściu trzmieliny
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Także larwy opuchlaków powodują liczne szkody. Rośliny przez nie zaatakowane wyglądają początkowo jakby podsychały, a następnie marnieją i przeważnie obumierają. Larwy są żółtawobiałe i wyżerają miękką skórkę korzeni oraz podstawę pnia. Po wyjęciu rośliny z gleby łatwo zauważyć uszkodzenia korzeni spowodowane przez larwy jak również i same larwy, które bez problemu wypatrzymy gołym okiem. Larwy opuchlaków są żółtawobiałe z brązową głową.

Larwa opuchlaka
Fot. depositphotos

Opuchlaki bardzo licznie i łatwo się rozmnażają (dzieworodnie, a zatem samiec nie jest potrzebny). Z licznych jaj złożonych przez samicę wykluwają się larwy. Nieraz po wyjęciu rośliny z gleby w ziemi można jednocześnie zauważyć różne stadia rozwojowe (np. larwy z nogami i bez). Jeśli chrząszcze zaatakują nasze rośliny w pomieszczeniu należy pamiętać, że w tak sprzyjających warunkach pozostają aktywne przez cały rok i nie przestają się rozwijać. W ogrodach zaś dorosłe chrząszcze pojawiają się od maja lub czerwca i żerują do jesieni. Zimują natomiast w postaci larw.

Opuchlaki wygryzają w liściach zatoki, zaczynając od krawędzi liścia
Fot. ©Katarzyna Bańcerowska

Opuchlaki - zwalczanie

Zwalczanie opuchlaków jest dość trudne z racji, że łatwo się rozmnażają i jednocześnie mogą występować różne stadia rozwojowe tych chrząszczy. Jeżeli na liściach zauważymy tylko pojedyncze chrząszcze, a uszkodzenia na roślinach będą niewielkie, eliminację tego szkodnika możemy zacząć od ekologicznego odławiania. W tym celu wokół zaatakowanych roślin, tuż przy pniu, rozkłada się deski. Ponieważ opuchlak żeruje tylko w nocy, a w dzień szuka dogodnej dla siebie kryjówki - tak rozłożone deski mogą mu za nią posłużyć. Dzięki temu szybko wyłapiemy szkodniki, będzie to wygodne zarówno dla nas jak i mało uciążliwe dla roślin. Można także użyć pustych ciemnych naczyń, które wypełnimy gałązkami cisa (jest to lubiana przez opuchlaki roślina, która zwabi je do naczyń). Należy je rozstawić w pobliżu roślin.

Opuchlak truskawkowiec
Fot. Denny Bruck, domena publiczna, Wikimedia Commons

Innym sposobem na odławianie opuchlaków, szczególnie pod drzewkami i krzewami, jest rozłożenie jasnej folii lub włókniny pod rośliną. Następnie energiczne potrząsamy gałązkami rośliny. W wyniku potrząsania rośliną opuchlaki spadają z roślin na ziemię. Położona pod rośliną folia lub włóknina uniemożliwi chrząszczom szybkie ukrycie się w ziemi lub trawie. My zaś łatwiej je dostrzeżemy. Opadłe chrząszcze rozgniatamy np. je rozdeptując. Trzeba nacisnąć dość mocno, gdyż ich ciała są bardzo twarde i wytrzymałe. Takie odławianie wykonujemy codziennie, a najlepiej nawet 2-3 razy dziennie.

Opuchlaki - opryski

Bardzo często jednak takie wyłapywanie nie wystarcza i trzeba sięgnąć po środki ochrony roślin. Zresztą w okresie wiosennym zazwyczaj opryski są zalecane natychmiast po zauważeniu pierwszych chrząszczy lub uszkodzonych liści aby szkodniki zniszczyć zanim złożą jaja. Do oprysków najczęściej zalecany jest preparat o działaniu kontaktowym Fastac 100 EC lub Mospilan 20 SP. Oprysk roślin wykonuje się wieczorem, gdy chrząszcze wyruszają na żer.

Jeżeli nie chcesz stosować chemicznych środków ochrony roślin, możesz zamiast sięgnąć po naturalny i ekologiczny preparat NeemAzal. Służy on do zwalczania różnych szkodników ssących, gryzących oraz minujących liście. Doskonale zatem nada się do zwalczania opuchlaków obgryzających liście roślin ogrodowych. Preparatem tym można opryskiwać rośliny ozdobne, jak również niektóre warzywa, zioła i drzewa owocowe jabłoni.

Opuchlaki - zwalczanie larw

Zwalczając formę dorosłą powinniśmy jednocześnie pamiętać o zwalczaniu larw opuchlaków żerujących na korzeniach, ponieważ to właśnie one są największym wrogiem rośliny. Najlepiej do tego celu użyć preparat biologiczny Larva Stoper. Zawiera on gatunki nicieni nieszkodliwych dla roślin, a zabójczych dla larw opuchlaków.

Preparat ten najlepiej zastosować w miesiącach: kwiecień-maj lub sierpień-wrzesień. Miesza się go z wodą o temperaturze 15-20°C i po przelaniu do konewki starannie rozprowadza w strefie bryły korzeniowej rośliny. Nicienie wnikają do ciała larwy przez otwory zwane przetchlinkami, a następnie uwalniają bakterie, które powodują w ciągu kilku godzin śmierć owada.

Co ważne, skuteczność tego zabiegu jest bardzo wysoka - wystarczy wykonać tylko jedną aplikację do ziemi w ciągu roku aby znacząco wyeliminować larwy opuchlaków. Powtarzanie zabiegu raz w roku przez 3 kolejne lata pozwala całkowicie zniszczyć wszyskie chrząszcze i ich larwy.

W amatorskiej uprawie roślin ogrodowych sprawdza się także preparat P-Drakol, zawierający w swym składzie dobroczynne bakterie tworzące środowisko niekorzystne do rozwoju larw opuchlaków w ziemi. Jednocześnie ten preparat mikrobiologiczny stwarza w glebie warunki przyspieszające regenerację korzeni roślin uszkodzonych przez larwy opuchlaków.

Innym dobrym sposobem na larwy opuchlaków jest podlewanie roślin preparatem Wrotycz ProBio Ogród. Jest to naturalny preparat, który w swoim składzie zawiera przefermentowany wyciąg z wrotyczu wzbogacony o pożyteczne mikroorganizmy. Po podlaniu roślin tym preparatem larwy wychodzą na powierzchnię gleby i są wyjadane przez ptaki. Ograniczenie liczebności larw opuchlaków w ziemi następuje zatem bardzo szybko. Preparat rozcieńcza się z wodą w stosunku 1:50 (20 ml preparatu na 1 litr wody) i podlewa rośliny kilka razy w sezonie wegetacyjnym.

Opuchlaki w domu

Coraz częściej słyszymy doniesienia o opuchlakach znajdowanych w domach. Chrząszcze te mogą zostać przyniesiona z roślinami w doniczkach lub też z łatwością przedostać się z ogrodu. Opuchlaki można zauważyć na ścianach, podłogach, w okolicach drzwi wyjściowych na taras lub do ogródka.

Opuchlaki są szkodliwe jedynie dla roślin (w tym także kwiatów doniczkowych) i poza tym nie stanowią zagrożenia w domu. Jeżeli jednak spotkamy opuchlaki w domu, potraktujmy to jako sygnał, że w ogrodzie prawdopodobnie jest ich mnóstwo i trzeba zająć się ich zwalczaniem!

Opuchlak, a wołek zbożowy - porównanie
Fot. pixabay

Musimy też uważać aby nie pomylić opuchlaka z wołkiem zbożowym. Wołek zbożowy to także chrząszcz, jednak znacznie mniejszy (długość ciała 2-5 mm) i o nieco innej budowie ciała. Tym niemniej niewprawionym osobom pomyłka może się zdarzyć.

Wołki zbożowe możemy znaleźć w domu w pojemnikach z ziarnami zbóż, w ryżu, kukurydzy, kaszach i makaronach, a także w bakaliach (w suszonych owocach, migdałach, orzechach) i w płatkach owsianych. Pojawienie się wołka zbożowego w kuchni jest dużym problemem, a owady te wymagają zwalczania.

Na koniec moja uwaga - opuchlaki bardzo łatwo przywlec wraz z kupowanymi roślinami, szczególnie z gatunkami roślin produkowanymi masowo, jak chryzantemy czy azalie. Dlatego przed zakupem obejrzyjmy dokładnie rośliny i unikajmy kupowania roślin w marketach, gdzie stoją one w dużych skupiskach, jedna przy drugiej, i szkodniki łatwo mogą sobie między nimi wędrować.



Opracowano na podstawie: T. Schuster, Choroby roślin, Hachette, 2011, str. 108 oraz Niebezpieczni pożeracze liści, Mój Piękny Ogród, Wydanie specjalne, Nr 1/2008, str. 50.

Przeczytaj również:

• Chrabąszcz guniak czerwczyk. Zwalczanie, jaki oprysk
• Choroby i szkodniki truskawek - objawy, zdjęcia, zwalczanie
• Szkodniki rododendronów
• Ogrodnica niszczylistka - zwalczanie chemiczne i ekologiczne