Stihl Cash Back
Strona główna / Rośliny ozdobne, Warzywa i zioła / Lawenda - właściwości, uprawa w ogrodzie, cięcie, rozmnażanie

Lawenda - właściwości, uprawa w ogrodzie, cięcie, rozmnażanie

Lawenda (Lavandula) jest wiecznie zielonym krzewem, pochodzącym z obszarów śródziemnomorskich. Dzięki jej uroczym niebieskim kwiatom, wspaniałemu aromatowi oraz dostępności ciekawych ozdobnych odmian lawendy, roślina ta coraz częściej gości w naszych ogrodach. Zobacz jakie właściwości posiada lawenda, jakie są możliwości jej zastosowania oraz jak wygląda uprawa lawendy w ogrodzie. Już za chwilę dowiesz się jak kupować sadzonki lawendy, jak je sadzić, czy możliwa jest uprawa lawendy z nasion oraz jak wygląda rozmnażanie i cięcie lawendy.

lawenda
Lawenda - Lavandula
Fot. depositphotos

Lawenda - właściwości i zastosowanie

Lawenda, kojarzona głównie z lawendowymi polami we francuskiej Prowansji oraz formalnymi ogrodami w stylu francuskim, coraz chętniej jest wykorzystywana w polskich ogrodach. Trudno się dziwić, skoro cenione są zarówno właściwości lawendy ozdobne, kosmetyczne, jak i lecznicze.

O walorach ozdobnych decydują kwiaty lawendy, które możemy podziwiać od połowy czerwca do września. Umieszczone są na długich i cienkich szypułkach, mogą kołysać się delikatnie na wietrze, rozsiewając upajający zapach. Najczęściej mają barwę niebieską lub fioletową ale w zależności od gatunku i odmiany lawendy, kwiaty mogą być też białe lub różowe.

Kosmetyczne właściwości lawendy są związane głównie z wpływem olejku lawendowego na zmiany skórne. Zawarte w nim substancje, takie jak cyneol, geraniol, limonen, sabinen, wspomagają zabliźnianie i leczenie różnego rodzaju zmian skórnych. Duża zawartość tanin (związków o właściwościach ściągających i wysuszających) wspomaga leczenie uszkodzeń skóry, np. oparzeń czy otarć. Napary z lawendy wspomagają zaś wchłanianie krwiaków i siniaków.

Tym samym docieramy do leczniczych właściwości lawendy. Poza leczeniem zmian skórnych, olejek lawendowy stosowany do inhalacji może działać wspomagająco w leczeniu przeziębień, zapaleń oskrzeli czy migdałków. Napary z kwiatów lawendy działają napotnie i rozgrzewająco.

lawenda
Lawenda przyciąga do ogrodu pożyteczne trzmiele
Fot. pixabay

Właściwości lawendy są też wykorzystywane w kuchni. Kwiaty i liście lawendy, ze względu na właściwości wspomagające trawienie, są doskonałą przyprawą do dań ciężkostrawnych - tłustych mięs i deserów. W letnie upalne wieczory, zarówno na ogrodowych rabatach, jak i uprawiana w donicach na balkonach i tarasach, lawenda jest stosowana jako skuteczny sposób na komary w ogrodzie. Swoim zapachem może też odstraszać mole odzieżowe.

Jakby tego było mało, lawenda to także świetna roślina odstraszająca kleszcze oraz roślina odstraszająca mrówki. Jak się okazuje to, co dla nas pięknie wygląda i cudownie pachnie, nie jest lubiane przez uciążliwe insekty. A lawenda to jedna z nielicznych roślin, które działają na tak szerokie spektrum uciążliwych owadów. Oczywiście posadzenie 1 czy 2 lawend nie rozwiąże problemu ale jeśli posadzimy np. cały rządek lawendy wokół tarasu lub dosadzimy obok inne rośliny odstraszające insekty, możemy znacząco zmniejszyć liczebność komarów, kleszczy czy mrówek.

Jak kupić dobre sadzonki lawendy?

Lawenda w naszym klimacie może dość łatwo zapadać na choroby lub przemarzać. Dlatego bardzo ważny jest wybór do uprawy nie tylko roślin zdrowych i silnych ale też dobór gatunku i odmiany lawendy, która dobrze sobie poradzi w naszym ogrodzie. Choć znanych jest ponad 50 gatunków i odmian tej rośliny, do naszego klimatu najbardziej pasuje, dorastająca do 70 cm wysokości, lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), zwana też czasem lawendą angielską.

Lawenda wąskolistna
Lawenda wąskolistna - Lavandula angustifolia
Fot. pixabay

Warto jednak zwrócić uwagę też na inne gatunki i odmiany, takie jak np. lawenda francuska oraz lawenda szerokolistna, choćby dlatego, że w uprawie pojemnikowej sprawdzają się lepiej rośliny o niewielkich rozmiarach i powolnym wzroście (tu też często możemy sobie pozwolić aby na zimę pojemniki przenieść do pomieszczeń zabezpieczonych przed mrozem), a w kompozycjach na ogrodowych rabatach możemy posadzić odmiany lawendy o różnej barwie kwiatów.

lawenda francuska
Lawenda francuska - Lavandula stoechas
Fot. pixabay

Dobrej jakości sadzonek lawendy, podobnie zresztą jak wielu innych roślin, szukajmy bezpośrednio u szkółkarzy lub w sklepach ogrodniczych, w których rośliny są odpowiednio zadbane, opisane nazwą gatunku i odmiany, o wiadomym źródle pochodzenia. Zwróćmy przy tym uwagę, czy rośliny nie wyglądają na przesuszone lub, w drugą stronę, na nadmiernie zawilgocone. Zbyt intensywnie podlewane sadzonki lawendy, przetrzymywane w długotrwałym zacienieniu pomieszczeń magazynowych (co nieraz ma miejsce w magazynach sklepów wielkopowierzchniowych) mogą mieć uszkodzone korzenie i po zakupie szybką zaczną nam marnieć.

Lawenda - uprawa w ogrodzie

Aby zapewnić sobie sukces w uprawie lawendy, konieczne jest przygotowanie odpowiedniego stanowiska, odwzorowującego naturalne warunki, w jakich lawenda występuje. Przede wszystkim musi być to stanowisko bardzo słoneczne (dobry będzie południowy lub zachodni stok) z lekką, dobrze zdrenowaną, zasadową glebą, o odczynie pH 6,5 - 7,5, średnio zasobną w składniki odżywcze.

Lawenda wąskolistna
Lawenda wąskolistna - Lavandula angustifolia
Fot. Ciascu, Public domain, Wikimedia Commons

Stanowisko uprawy lawendy powinno być przewiewne, gdyż lawenda wymaga dobrej cyrkulacji powietrza. Dlatego roślin nie należy sadzić w nadmiernym zagęszczeniu ani w zaglębieniach terenu, gdzie jest zbyt wilgotno i tereny są nadmiernie osłonięte od wiatru. W takich warunkach lawenda łatwo zapada na choroby grzybowe. Roślinie nie sprzyja też zbyt ciężka, gliniasta gleba. Dlatego przed sadzeniem lawendy ziemię warto rozluźnić, dodając do niej piasek i dobrze rozłożony kompost (aby je wymieszać, ziemię z tymi dodatkami przekopujemy szpadlem).

Choć lawenda lubi gleby niezbyt wilgotne gleby, w okresach suszy, szczególnie w przypadku nowo posadzonych roślin, należy pamiętać o regularnym podlewaniu roślin. Pamiętajmy przy tym aby nie zraszać liści i kwiatów, a wodę dostarczać bezpośrednio do ziemi. W przypadku uprawy lawendy w doniczkach i skrzynkach balkonowych, rośliny należy podlewać często ale niewielkimi ilościami wody, tak aby nigdy lawenda nie stała w mokrej glebie ale też aby ziemia w doniczce nie była całkowicie przeschnięta przez dłuższy czas.

Cięcie i zbiór lawendy

Cięcie lawendy jest ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie tej rośliny. Wyróżnia się dwa rodzaje cięcia - cięcie pielęgnacyjne (formujące) oraz cięcie pędów kwiatowych na bukiety.

Aby uzyskać rośliny gęste i foremne, powinno się je ciąć co roku na jesieni, skracając pędy o połowę. Podstawowym terminem cięcia formującego lawendy jest wrzesień. Czasem jednak, w przypadku wyjątkowo sprzyjającej, ciepłej pogody, przy której lawenda powtarza kwitnienie, termin cięcia można opóźnić. Ważne jednak aby wszelkie cięcia pielęgnacyjne zakończyć co najmniej na 4 tygodnie przed nadejściem pierwszych mrozów. Zbyt późno przycięta lawenda będzie narażona na przemarzanie.

lawenda
Lawenda - ścięte pędy z kwiatostanami
Fot. depositphotos

Pielęgnacyjne cięcie lawendy wiosną nie jest zalecane ze względu na możliwość uszkodzenia pąków kwiatowych, które dopiero się zawiązują. Ryzykujemy zatem, że kwitnienie lawendy będzie znacznie słabsze.

Inną kwestią jest zbiór lawendy, czyli ścinanie pędów kwiatowych na bukiety. To cięcie warto wykonać w początkowej fazie kwitnienia, dzięki czemu lawendowe bukiety będą trwałe i pozwolą długo cieszyć się uwalnianym lawendowym aromatem.

Dlaczego lawenda drewnieje

Lawenda jest krzewinką a jej pędy z czasem drewnieją i jest to zjawisko naturalne. Proces drewnienia (lignifikacja) postępuje od podstawy pędu ku górze i przebiega w ścianach komórkowych, które wysycane są ligniną. Dzięki drewnieniu ściany komórkowe są bardziej sztywne a pędy zyskują wytrzymałość mechaniczną. Zdrewniałe pędy są też bardziej odporne na mróz.

Choć drewnienie lawendy jest naturalne, najbardziej atrakcyjnie prezentują się rośliny, u których zdrewniałych pędów nie widać. Regularne przycinanie lawendy (2 razy w ciągu roku) sprawi, że roślina będzie miała ładny, zwarty pokrój a kwitnienie będzie bardziej obfite. Po cięciu zdrewniałe części pędów nie będą tak bardzo widoczne, ponieważ zakryją je młode przyrosty i kwiaty.

Należy jednak uważać, by zdrewniałych pędów nie przycinać. Źle znoszą ten zabieg, rozkrzewiają się po nim wolniej i słabo się regenerują a czasem w ogóle nie wypuszczają nowych przyrostów. Przycinanie zdrewniałych pędów jest zalecane tylko w przypadku radykalnego odmładzania lawendy zaniedbanej i dawno nie ciętej. Jednakże istnieje wtedy ryzyko, że tak mocno przycięta lawenda nie odbije i trzeba będzie ją wymienić na inny egzemplarz.

Dlaczego lawenda się kładzie

Lawenda pokłada się zwykle z powodu przelania albo przenawożenia. Krzewinka ta lepiej znosi przesuszenie niż przelanie, nie toleruje też zastoisk wodnych (może zamierać). Pędy przelanej lawendy są wiotkie, kładą się i mogą być porażane przez choroby grzybowe. Pierwszą pomocą będzie w takim przypadku zaprzestanie podlewania do czasu, aż ziemia przeschnie. Jeśli nieodpowiednie jest podłoże (np. zatrzymująca wodę ziemia gliniasta) roślinę przesadzamy do przepuszczalnego podłoża a w donicach pamiętamy o otworach odpływowych i stosujemy drenaż. Doskonale sprawdzi się gotowe podłoże do lawendy marki Compo.

Zbyt obfite nawożenie lawendy także może spowodować, że wybujałe i obwisłe pędy będą się pokładać na ziemi. Lawenda nie wymaga silnego nawożenia. Bardziej jej służy niedobór składników pokarmowych niż nadmiar, dlatego najlepiej będzie rosła na podłożu niezbyt urodzajnym. Do zasilania lawendy zaleca się stosowanie nawozów długo działających, specjalnych, dedykowanych dla lawendy lub niedużych dawek dojrzałego kompostu.

Rozmnażanie lawendy

Rozmnażanie lawendy wykonuje się przez wysiew nasion, sadzonki lub odkłady.

Nasiona lawendy przeznaczone do wysiewu możemy kupić lub też pozyskać je samodzielnie, zbierając z własnej uprawy. Pamiętajmy jednak, że siewki zazwyczaj nie powtarzają cech odmianowych i tą metodą możemy rozmnażać głównie czyste gatunki. Nasiona lawendy zbiera się, kiedy są suche i czarne (dojrzałe) i wysiewa w kwietniu do skrzyneczek. Należy tutaj pamiętać, że niezbędne jest przedsiewne przygotowanie nasion, polegające na kilkutygodniowym ich wychłodzeniu. Nasiona wysiewamy rzutowo i lekko przykrywamy piaskiem. Wschodów można się spodziewać po około 6 tygodniach. Rośliny pozostawiamy do wiosny następnego roku w zacisznym miejscu, odpowiednio przykrywając. W celu rozkrzewienia warto je uszczykiwać. Na miejsce stałe młode lawendy wysadzamy jesienią.

Po najwyższej jakości nasiona lawendy zapraszamy do sklepu naszego poradnika. Aby zobaczyć ofertę, naciśnij grafikę poniżej :-)

Rozmnażanie lawendy z sadzonek jest podstawowym sposobem rozmnażania odmian lawendy wąskolistnej oraz jej mieszańców (Lavandula x intermedia). Najlepszym terminem na pobranie sadzonek lawendy jest koniec lata - od drugiej połowy sierpnia do początku września. Na sadzonki ścinamy pędy zdrowe i silne, a miejscem cięcia powinien być odcinek już zdrewniały o lekko zbrązowiałej barwie. Sadzonkę przycina się też od góry, aby nadmiar liści nie powodował zbyt dużej utraty wody w okresie gdy roślina nie ma jeszcze korzeni i nie może jej pobrać z gleby. Przed wsadzeniem w ziemię, dolne końcówki sadzonek warto zanurzyć w ukorzeniaczu. Po posadzeniu rośliny podlewamy drobnym strumieniem wody i zakrywamy agrowłókniną, tak aby uzyskać przestrzeń między roślinami o podwyższonej wilgotności powietrza.

Ostatnim polecanym sposobem jest rozmnażanie lawendy przez odkłady. W tym celu należy wybrać jak najdłuższy pęd lawendy i przygiąć go, przytwierdzając do podłoża np. drutem wygiętym na kształt litery U. W następnym roku wyrosną nowe korzenie i odkład będzie można odciąć od rośliny matecznej. Na nowe miejsce można go przesadzić jesienią.

Przeczytaj również: