Rzeżucha ogrodowa - właściwości, jak siać i wyhodować rzeżuchę w domu

Rzeżucha to łatwe w uprawie warzywo kapustne, najczęściej wysiewane w domach przed Wielkanocą. Stanowi nie tylko świąteczną ozdobę ale i jest bogatym źródłem składników odżywczych. Dlatego warto wysiewać i jeść rzeżuchę przez cały rok. Poznaj bliżej zdrowotne właściwości rzeżuchy i zobacz jak siać rzeżuchę aby samodzielnie wyhodować to zdrowe i smaczne warzywo w domu. Sposób na ekspresową uprawę - gotowa rzeżucha w 5 dni!

Rzeżuchę wysiewamy w płaskim naczyniu
Fot. pixabay

Rzeżucha - właściwości odżywcze i zdrowotne

Zanim szczegółowo omówię wartości odżywcze i właściwości zdrowotne rzeżuchy, muszę wspomnieć, iż potocznie stosowana nazwa rzeżucha jest używana w zasadzie niepoprawnie. Otóż używając nazwy rzeżucha mamy zazwyczaj na myśli pieprzycę siewną (Lepidium sativum), nazywaną też czasem rzeżuchą ogrodową lub rzeżuchą siewną. Tymczasem prawdziwa rzeżucha (Cardamine) to zupełnie inny rodzaj roślin, należących do rodziny kapustowatych. Nimi jednak nie będziemy się zajmować w tym poradniku ;-)

Choć wysiewanie rzeżuchy jest praktykowane głównie przed Wielkanocą, warto tę roślinę wysiewać i hodować przez cały rok, gdyż jest prosta i tania w uprawie, a przy tym wyjątkowo bogata w witaminy i mikroelementy. To naprawdę łatwe w uprawie warzywo o krótkim okresie wegetacji. Uprawa rzeżuchy uda się każdemu i nie wymaga posiadania ogrodu. Nie powinien nas też zniechęcać nieprzyjemny zapach rzeżuchy (wiele osób mówi, że po prostu rzeżucha śmierdzi), gdyż w połączeniu z innymi składnikami na talerzu, rzeżucha może smakować bardzo dobrze, nadając potrawom ciekawego aromatu i podkreślając ich smak.

Swoje właściwości odżywcze rzeżucha zawdzięcza wysokiej zawartości witaminy C oraz witamin A, B, PP i K, a także soli mineralnych żelaza i magnezu. Z tego względu spożywanie rzeżuchy jest zalecane w celu ogólnego wzmocnienia organizmu i układu odpornościowego, dla kobiet w ciąży, dzieci, a także dla osób przemęczonych i zestresowanych.

Pędzenie cebuli na szczypior - niecodzienny sposób!
Nawet w środku zimy możemy mieć świeży szczypiorek z własnej uprawy, doskonały dodatek do kanapek, jajek czy twarogu. Aby go uzyskać prowadzi się pędzenie cebuli na szczypior. Zobacz jak pędzić cebulę na szczypior, gdzie najlepiej ustawić doniczki z pędzoną cebulą oraz jaka cebula jest najlepsza do pędzenia na szczypior. Więcej...

Rzeżucha zawiera także dużo wapnia. Z tego względu poleca się jej spożywanie osobom dotkniętym osteoporozą. Jako źródło łatwo przyswajalnego jodu, rzeżucha jest polecana dla osób z niedoczynnością tarczycy. Na spożyciu rzeżuchy skorzystają także cukrzycy, gdyż roślina ta obniża poziom cukru we krwi oraz zawiera chrom wspomagający pracę trzustki.

Rzeżuchę można też spożywać w celu wzmocnienia i zapobiegania wypadaniu włosów. Za tę właściwość zdrowotną rzeżuchy odpowiada zawarta w niej siarka.

Dawniej w medycynie naturalnej rzeżuchę wykorzystywano do walki z pasożytami jelit i z owrzodzeniami skóry. Rzeżucha była bowiem środkiem do dezynfekowania jamy ustnej i przewodu pokarmowego. A z racji właściwości moczopędnych, rzeżuchę stosowano też pomocniczo w chorobach nerek.

Przydatne w ogrodzie!
W ogródku warzywnym szybko kiełkującą rzeżuchę warto wysiewać współrzędnie z warzywami wschodzącymi później. Dzięki temu rzeżucha pokaże gdzie są rzędy z warzywami, co ułatwi usuwanie chwastów z międzyrzędzi. Rzeżuchę warto też siać obok marchwi, pietruszki i selera, gdyż jej zapach odstraszy szkodnika tych warzyw - połyśnicę marchwiankę. Unikajmy natomiast uprawy rzeżuchy obok rzodkiewki, gdyż warzywa te mają na siebie zły wpływ.

Na koniec warto dodać, że jako warzywo otrzymywane samodzielnie w domu, nasza rzeżucha będzie wolna od wszelkich zanieczyszczeń i pestycydów. Otrzymujemy zatem w pełni zdrowe i bogate w składniki odżywcze warzywo, które warto włączyć do codziennej diety!

Jak jeść rzeżuchę?

Skoro już wiemy, że rzeżucha jest pożywna i zdrowa, warto się zastanowić jak ją jeść aby w pełni wykorzystać ten potencjał. Otóż rzeżuchę się ścina, a następnie sieka, podobnie jak pietruszkę naciową czy szczypiorek. Ścina się łodyżki rzeżuchy o wysokości 5-7 centymetrów, gdyż starsze nie będą już tak smaczne i wartościowe.

Rzeżucha to świetny dodatek do kanapek i sałatek
Fot. pixabay

Rzeżuchę najlepiej spożyć od razu po ścięciu. Można nią posypać kanapki (jest świetnym dodatkiem po prostu do chleba z masłem) lub dodać do sałatki lub surówki. Pikantna rzeżucha dobrze łączy się z serami i twarogiem, podkreślając ich smak. Jest też świetnym dodatkiem do pasty jajecznej oraz niektórych sosów i zup.

Co ciekawe, choć zazwyczaj ścina się tylko zielone łodyżki z listkami rzeżuchy, można spożywać ją razem z korzeniami. Wymaga to jednak specjalnego sposobu uprawy, który omawiam w dalszej części artykułu ;-)

Uwaga!
Rzeżucha jest zdrowa ale jedz ją z umiarem. Nie powinno się jeść więcej niż 3 łyżki rzeżuchy dziennie, gdyż może ona podrażniać, a nawet prowadzić do zapalenia pęcherza moczowego.

Jak siać i wyhodować rzeżuchę w domu?

Wysiew nasion rzeżuchy jest bardzo prosty. Roślinę z siewu można uprawiać w domu w zasadzie przez cały rok, natomiast w ogrodzie, na balkonie lub tarasie - od wczesnej wiosny do września. Wystarczy czysty pojemnik i trochę wody. Nasiona można wysiewać zarówno do ziemi, na watę, gazę lub ligninę, jak również prowadzić uprawę rzeżuchy bez żadnego podłoża. Ten ostatni sposób pozwala zebrać rzeżuchę razem z korzonkami (uzyskujemy większą masę rośliny do spożycia), wymaga jednak poświęcenia uprawie nieco więcej czasu oraz posiadania odpowiedniego sitka. Ale o tym za chwilę.

Zacznijmy od tradycyjnego sposobu uprawy rzeżuchy na podłożu z ziemi, waty, gazy lub ligniny. Przy czym uprawę w ziemi polecam głównie, jeśli rzeżucha ma być tylko ozdobą na czas Świąt Wielkanocnych. Wówczas można ją wysiać w ozdobnym naczynku wypełnionym ziemią, a gdy ładnie wyrośnie, ustawić na wielkanocnym stole (bardzo modne ostatnio stało się wysiewanie rzeżuchy w połówkach skorupek jaj, co stanowi ciekawą wielkanocną ozdobę). Rzeżucha wyrośnie w każdej ziemi ale najlepiej użyć lekkiego i czystego podłoża do wysiewu nasion, co zminimalizuje ryzyko chorób, gnicia i pleśnienia siewek rzeżuchy.

Rzeżucha z domowej uprawy
Fot. pixabay

W celach spożywczych lepiej rzeżuchę wysiewać na podłożu z waty, gazy lub ligniny, gdyż wówczas otrzymamy roślinki czyste, niezabrudzone ziemią. Poza materiałem na podłoże przyda się też naczynie o płaskim dnie oraz spryskiwacz z wodą.

Naszym naczyniem do uprawy rzeżuchy może być zwykły talerzyk, salaterka, podstawka pod doniczkę lub specjalne szklane naczynko do kiełkowania nasion. Ogólnie rzecz ujmując - musi być to płytkie naczynie z płaskim dnem.

Uprawę rzeżuchy rozpoczynamy od namoczenia nasion przez czas 1-2 godzin. W tym celu nasiona rzeżuchy zalewa się przegotowaną i ostudzoną wodą. Najlepiej aby była to letnia, lekko ciepła woda. Odpowiednio namoczone nasiona rzeżuchy staną się lepkie i pojawi się wokół nich delikatna żelowa otoczka. Moczenie przed wysiewem nie jest konieczne ale przyspiesza kiełkowanie nasion (czas uprawy od siewu do zbioru skraca z około 7 do 5 dni).

Następnie w naczyniu do uprawy rzeżuchy umieszczamy cienką warstwę podłoża - waty, ligniny lub gazę, którą trzeba namoczyć. Podłoże powinno być lekko wilgotne ale nie bardzo mokre. Tak, żeby nie ociekało wodą.

Jeśli nasiona wcześniej moczyliśmy, to za pomocą łyżeczki rozsmarowujemy je na przygotowanym podłożu. Jeśli siejemy suche, to rozsypujemy je równomiernie. Można siać gęsto ale tak aby poszczególne nasiona nie stykały się ze sobą ani na siebie nie zachodziły.

Następnie do ręki bierzemy spryskiwacz i z wierzchu zraszamy wysiane nasiona rzeżuchy. Takie spryskiwanie trzeba będzie powtarzać codziennie, czasami nawet 2 razy dziennie, tak aby podłoże i nasionka były cały czas wilgotne (ale nie mokre). Do spryskiwania używajmy wody przegotowanej, ostudzonej do temperatury otoczenia w pokoju lub wody wodociągowej odstałej przez 1 dzień.

Rzeżucha gotowa do zbioru
Fot. pixabay

Naczynko z wysianą rzeżuchą ustawiamy na słonecznym parapecie, tak aby było jak najwięcej światła słonecznego. Jedynie latem uprawę można prowadzić w mniej nasłonecznionym miejscu. Gdy siewki rzeżuchy osiągną wysokość 2-3 cm, można zrezygnować ze zraszania i podlewać uprawę bezpośrednio do podłoża. Cały czas musimy pilnować aby podłoże było lekko wilgotne ale nie nadmiernie mokre. Rzeżucha nigdy nie może stać w wodzie, gdyż wówczas szybko gnije lub pleśnieje. Przesuszona zaś opadnie i już jej nie odratujemy.

Domowa uprawa rzeżuchy świetnie udaje się w normalnej temperaturze pokojowej ale roślina będzie rosła już w temperaturze powyżej 10°C (np. na werandzie, w ogrodzie, na balkonie). Wówczas jedynie czas od siewu do zbioru nieco się wydłuży.

Warto wiedzieć!
Uprawiając rzeżuchę na parapecie okiennym, pamiętajmy aby codziennie obracać je inną stroną do światła. Unikniemy w ten sposób wyciągania się siewek i pokładania w kierunku źródła światła. Obracając naczynko uzyskamy ładne, rosnące prosto ku górze roślinki.

Gdy rośliny osiągną ponad 5 cm wysokości można je ścinać i przeznaczać do spożycia. W uprawie domowej zazwyczaj rzeżuchę ścina się po prostu nożyczkami tuż na warstwą podłoża z ligniny, waty, gazy lub po prostu nad ziemią. W zasadzie nie hoduje się rzeżuchy wyższej niż 10 cm, a optymalnie jeśli zetniemy rośliny o wysokości 5-7 cm.

Aby uprawiać rzeżuchę bez podłoża i zjadać ja razem z korzonkami, będziemy potrzebować szklanej kiełkownicy z płaskim sitkiem. Po wstępnym namoczeniu rozsmarowujemy nasiona na sitku lub nasypujemy na nie suche, niemoczone nasiona rzeżuchy. Nasionka muszą być rozłożone równomiernie, tak aby jedne nie zachodziło na drugie.

Następnie naczynko wypełniamy wodą do poziomu sitka ale tak aby woda nie zalewała sitka. Parująca spod sitka woda będzie nawilżać uprawę. Nad wodą umieszczamy sitko z nasionami rzeżuchy i zraszamy opryskując z wierzchu lekką mgiełką wody. Ponieważ nie ma podłoża, które stabilizuje warunki wilgotnościowe, przy tym sposobie uprawy nasiona trzeba zraszać kilka razy dziennie (zazwyczaj 3 razy dziennie).

Po 2-3 dniach powinny pojawić się korzonki i wówczas poziom wody pod sitkiem obniżamy tak aby korzenie nie stały w wodzie, bo wtedy szybko zaczną gnić. Woda ma jedynie muskać ich końcówki lub być delikatnie poniżej korzeni. Cały czas pamiętamy o częstym zraszaniu od góry. Gdy rzeżucha jest gotowa do zbioru, należy ją przepłukać wodą i zebrać z sitka razem z korzonkami.

Ciekawostka!
Ponieważ zazwyczaj ścinamy rzeżuchę zanim dorośnie do 10 cm wysokości, niewiele osób wie, że roślina ta może osiągnąć 30-50 cm wysokości, wytwarzając białe lub jasnoróżowe kwiaty i owoce. W każdym owocu kryją się po 2 nasionka. Dokładnie takie same, jak te, które wysialiśmy :-)

Doskonałej jakości nasiona rzeżuchy do wysiana w domu lub na działce znajdziecie w sklepie naszego poradnika. To jedyne na polskim rynku nasiona rzeżuchy pakowane hermetycznie, co gwarantuje ich wysoką zdolność kiełkowania i zdrowotność siewek!

Przeczytaj również:

Ogródek warzywny dla początkujących
Jak zaplanować ogródek warzywny dla początkujących i dobrać do niego warzywa łatwe w uprawie. Specjalnie dla nowicjuszy przygotowaliśmy przykładowy plan ogródka warzywnego dla początkujących! Więcej...

Warzywa w doniczkach
Uprawa warzyw w doniczkach jest o tyle wygodna, iż nie wymaga posiadania ogrodu aby móc cieszyć się swoimi pomidorami czy sałatami. Ten sposób uprawy jest zatem dostępny dla wielu mieszkańców miast. Dowiedz się jakie warzywa można uprawiać w doniczkach, jak sadzić warzywa do doniczek oraz jak je pielęgnować. Więcej...

Nasiona na kiełki - wartości odżywcze, jak kiełkować
W zimie, gdy brakuje nam świeżych warzyw, podkiełkowane nasiona rzodkiewki, brokuła czy kapusty doskonale uzupełnią niedobór witamin w naszej diecie. Zobacz jak kiełkować nasiona! Więcej...