Porzeczka czarna - właściwości, uprawa, odmiany
Porzeczka czarna jest krzewem owocowym powszechnie uprawianym w ogrodach przydomowych i działkowych. Owoce porzeczki czarnej mają liczne właściwości zdrowotne i doskonale nadają się na przetwory. Sukces w uprawie porzeczki czarnej zależy przede wszystkim od zapewnienia roślinie odpowiednich warunków na stanowisku uprawy oraz wyborze odpowiedniej odmiany orzeczki czarnej do uprawy amatorskiej.
Porzeczka czarna - Ribes nigrum
Fot. pixabay
Porzeczka czarna - właściwości
Porzeczka czarna (Ribes nigrum), należy do rodziny agrestowatych - Grossulariaceae. Rodzi owoce posiadające bardzo cenne właściwości odżywcze i zdrowotne. Zdrowotne właściwości porzeczki czarnej oparte są głównie na wysokiej zawartości witaminy C i antyoksydantów. W medynie ludowej owoce czarnej porzeczki stosowane są przy infekcjach górnych dróg oddechowych i schorzeniach reumatycznych.
W naturze porzeczka czarna jest krzewem mającym tendencję do wypuszczania gałązek głównie u nasady pędu. Na liściach posiada małe gruczoły z olejkami eterycznymi, które nadają charakterystyczny zapach porzeczki czarnej. Kwiaty pojawiają się w kwietniu lub w maju. Starsze odmiany porzeczki czarnej są obcopylne, czyli wymagają zapylaczy. Aby temu zapobiec szkółkarze opracowali odmiany samopylne i obecnie problem obcopylności został wyeliminowany, przy założeniu, że nabędzie się dobrą odmianę. Porzeczka czarna zaczyna owocować po roku, a przestaje wydawać owoce na pędach starszych niż 5 lat.
Czarna porzeczka - Ribes nigrum
Fot. pixabay
Uprawa porzeczki czarnej
Czarna porzeczka, jak i inne porzeczki, nie jest rośliną wymagającą jeśli chodzi o podłoże. Na glebach żyznych daje najwięcej owoców, przy czym rosnąc na ziemiach mniej zasobnych w składniki odżywcze daje bardziej smaczne owoce. Przy uprawie na glebach lekkich pamiętajmy o konieczności nawadniania. Unikajmy zaś sadzenia porzeczek na glebach bardzo ciężkich i podmokłych. Nie sadzimy porzeczki w zagłębieniach terenu, gdzie często jest zbyt wilgotno. Porzeczki najlepiej rosną na glebach o odczynie lekko kwaśnym (pH 6,2-6,7).
Uprawa porzeczki na północy daje bardziej kwaśne owoce niż uprawa porzeczki na południu. Ponieważ kwitnie wczesną wiosną, jest wrażliwa na przymrozki, więc najlepiej wyznaczać jej miejsce od południa lub południowego-zachodu. Stanowisko uprawy porzeczki czarnej powinno być ciepłe i słoneczne. Aby uniknąć przemarznięcia można też wybrać odmiany kwitnące później lub okrywać krzewy.
Czarna porzeczka - Ribes nigrum
Fot. pixabay
Sadzenie czarnej porzeczki
Zanim posadzimy porzeczkę na miejsce stałe należy najpierw przygotować teren. Podłoże późnym latem należy przekopać, a pod każdy krzak podrzucić sporą łopatę obornika.
Sadzenie porzeczki czarnej odbywa się jesienią - od października do listopada. Termin wiosenny jest mniej korzystny, gdyż roślina ta bardzo wcześnie rozpoczyna wegetację.
Rośliny dostępne w sprzedaży są na ogół dwuletnie. Najlepiej wybierać sadzonki porzeczki czarnej o 3 silnych pędach. Jeżeli kupujemy sadzonkę z gołym korzeniem, najdłuższy korzeń należy skrócić o jedną trzecią.
Pod porzeczkę wykopujemy szeroki i głęboki dołek aby korzenie swobodnie się mieściły (korzenie nie mogą się zaginać). Roślinę zakopujemy o 5 cm głębiej niż rosła w szkółce. Na koniec obficie podlewamy, a glebę wokół krzewów ściółkujemy. Odstęp między krzewami w rzędzie powinien wynosić 1,5 m, a między rzędami - 1,8 m.
Po posadzeniu porzeczki wszystkie pędy należy przyciąć 5 cm nad ziemią, pozostawiając ok. 3-4 oczek (przycinamy nad oczkiem zwróconym na zewnątrz).
Sadzenie czarnej porzeczki na działce
Fot. depositphotos
Pielęgnacja czarnej porzeczki
Przy pielęgnowaniu porzeczki czarnej należy pamiętać o regularnym podlewaniu, a także ewentualnym okrywaniu na zimę, jeżeli miejsce jest wyjątkowo narażone na mróz. Warto też regularnie odchwaszczać teren wokół porzeczki, aby krzew nie miał konkurencji. Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym porzeczki jest ściółkowanie gleby wokół krzewów, co zmniejsza parowanie i utrudnia wyrastanie chwastów.
- Porzeczkoagrest - odmiany, uprawa, cięcie
- Choroby agrestu i porzeczek
- Czerwone wypukłe plamy i bąble na liściach porzeczki
Nawożenie czarnej porzeczki
Najlepsze w uprawie porzeczki czarnej są nawozy organiczne, takie jak: obornik, kompost, mączka bazaltowa. Na glebach średniej klasy nie trzeba stosować nawozów azotowych. Nawozy organiczne lub kompost podsypujemy pod krzew co roku. Kompostem najlepiej podsypywać jesienią aby utworzyć warstwę ściółki, a na wiosnę zagrabiamy go aby wymieszać z ziemią.
W przypadku nawożenia porzeczki czarnej obornikiem należy pamiętać, aby pod już rosnące krzewy nie dawać obornika świeżego. Musi to być obornik dobrze przekompostowany lub suchy obornik granulowany, który obecnie powszechnie dostępny jest w sklepach ogrodniczych.
Czarna porzeczka - Ribes nigrum
Fot. pixabay
Cięcie porzeczki czarnej
Porzeczkę czarną tniemy od listopada do marca. Cięcie porzeczki czarnej uzależnione jest od formy w jakiej chcemy uprawiać porzeczkę.
Forma krzewiasta - to tradycyjna forma czarnej porzeczki. W następnym roku po posadzeniu porzeczki się nie przycina. Cięcie porzeczki czarnej w formie krzewiastej rozpoczyna się od przycinania pielęgnacyjnego pędów dwuletnich, na których pojawiają się kwiaty (eliminowanie starszych pędów na rzecz młodszych - owocujących). Prowadząc cięcie formy krzewiastej usuwa się pędy krzyżujące się, rosnące poziomo lub najsłabsze. Najlepiej jest wycinać pędy ze środka krzewu żeby go prześwietlić. Na starszych krzewach zostawiamy 8-10 głównych pędów, które wymienia się co 4 lata. Tak więc co roku wycina się jedną czwartą krzewu.
Forma pienna - to sadzonki porzeczek w formie drzewek, u których odmiana jest zaszczepiona na podkłądce stanowiącej "pieniek". Cięcie porzeczki czarnej w formie drzewiastej (piennej) powoduje mniejsze rozciągnięcie w czasie owocowania, do tego zmniejsza wrażliwość na choroby porzeczki takie jak mączniak i skutkuje większą produkcją owoców. Cięcie porzeczki czarnej w formie drzewiastej sprawia, ze krzew zajmuje mniej miejsca, drzewko starzeje się wolniej, a przycinanie staje się konieczne dopiero po kilku latach. Przy formie drzewiastej często należy palikować roślinę, aby nie przegięła się pod wpływem ciężaru owoców.
- Przycinanie porzeczki czarnej. Jak i kiedy przycinać czarną porzeczkę?
- Cięcie porzeczek. Jak i kiedy przycinać porzeczki?
Zbiór porzeczki czarnej
Czarna porzeczka owocuje w 3 roku od posadzenia, ale dużą ilość owoców daje dopiero w 4 roku uprawy. Zbiór rozpoczyna się w pierwszej połowie lipca, gdy owoce osiągną pełną dojrzałość. Po zerwaniu owoce utrzymują świeżość 2-3 tygodni.
Odmiany porzeczki czarnej
Odmian porzeczki czarnej jest naprawdę dużo ze względu na popularność tych owoców. Oto kilka bardziej znanych:
Porzeczka czarna 'Andega' - samopylna, daje dużo owoców, odporna na mączniaka, owoce średnie, kwaśne i aromatyczne.
Porzeczka czarna 'Black down' - odmiana porzeczki samopylna, daje dużo owoców średniej wielkości, słodkich i soczystych. Dobra odmiana na przetwory.
Porzeczka czarna 'Cadou' - kolejna samopylna odmiana porzeczki, duże słodkie owoce. Najlepiej smakuje na świeżo.
Porzeczka czarna 'Cassis blanc' - również samopylna, plenna, owoc średni i biały, niezbyt aromatyczny.
Porzeczka czarna 'Delbard Robusta' - Odmiana obcopylna, owoc duży i kwaśny, aromatyczny.
Porzeczka czarna 'Ores' - Odmiana późna, dojrzewa pod koniec lipca. Wytrzymała na mróz, odporna na mączniaka i rdzę wejmutkowo-porzeczkową oraz średnio podatna na opadzinę liści. Plonuje obficie.
Przeczytaj również:
- Porzeczka biała - odmiany, uprawa, sadzenie
- Porzeczka czerwona - odmiany, uprawa, sadzenie, cięcie
- Krzewy owocowe w ogrodzie
Opracowano na podstawie:
1. Jean-Marie Polese, Uprawa krzewów owocowych, Wydawnictwo RM, Warszawa 2008, s. 56-65;
2. Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 727-728. Fot. sxc.hu
